بچه‌جان! این حرف زشت را از کجا یاد گرفتی؟

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، کودکان قبل از دبستان و در مدرسه کلمات جدید زیادی یاد می‌گیرند، اما ممکن است والدین نخواهند فرزندشان برخی از آن کلمات را استفاده کند و به این ترتیب سعی می‌کنند از بددهنی کودک جلوگیری کنند.

ممکن است اولین بار با شنیدن فحشی از زبان کودک‌تان شوکه شوید، اما نمی‌دانید چگونه با او رفتار کنید که این عادت نامناسب را ترک کند. اغلب کودکان چیزی را که شنیده‌اند تکرار می‌کنند. بسیاری از والدین نگران بددهنی یا بدزبانی فرزندانشان هستند و از خود می‌پرسند آن‌ها این حرف‌ها و کلمات را چگونه یاد گرفته‌اند؟ چرا این اتفاق برای فرزند ما افتاده؟ آیا ما مقصر هستیم؟ عده‌ای از والدین می‌گویند ما که این حرف‌های زشت را به زبان نمی‌آوریم، پس چطور فرزندمان چنین حرف‌هایی می‌زند؟ در نهایت نیز این سؤال برایشان مطرح است که چه باید کرد تا کودک ناسزاگویی را ترک کند؟ ممکن است شوکه شوید که کودک‌تان فحشی را به‌کار برده که حتی فکرش را هم نمی‌کردید آن را بلد باشد، اما کودکان در این سنین به‌سرعت فحش‌ها را به‌خاطر می‌سپارند. شاید وقتی که ماشینی جلوی‌تان پیچیده، شما فحشی از دهان‌تان بیرون پریده و شاید از دهان برادر بزرگ‌تر یا دوستش در زمین بازی آن را شنیده است.

کودکان پیش از دبستان حتی اگر ندانند که معنای این فحش‌ها چیست، متوجه هستند که این لغات بار احساسی دارند. نگران نشوید، یک بچه بدجنس بار نیاورده‌اید. بسیاری از کودکان سه یا چهار ساله تازه متوجه می‌شوند که گفتن چنین کلماتی اشتباه است. در حقیقت، بسیاری از کودکان در این سنین در نهایت این‌طور گمان خواهند کرد که کلمه‌ای مانند احمق یک فحش بد است و قرار نیست آن را به‌کار ببرند. با این حال، هنوز مهارت همدلی در آن‌ها پرورش نیافته و به همین دلیل نمی‌دانند بعضی کلمات چطور می‌تواند دیگران را آزار دهد. پرسش این است که چگونه با کلمات نامهربانانه‌ای که کودک آن را به‌کار می‌برد برخورد کنیم؟ مداخله کنید و به او یادآور شوید که نباید این کلمات را به کسی بگوید. به او کمک کنید تا بفهمد وقتی این القاب را به دیگران نسبت می‌دهد، آن‌ها آزرده و ناراحت می‌شوند. مثلاً اگر دوست خود را احمق خطاب کرد، به او بگویید: «اگر دوستت تو را احمق خطاب کند، چه حالی پیدا می‌کنی؟» و یا «آیا می‌توانی راه بهتری برای نشان دادن عصبانیتت پیدا کنی؟» سعی کنید خودتان به‌عنوان الگوی کودک این القاب را به‌کار نبرید. کودک‌تان را تشویق کنید تا وقتی ناراحت و عصبانی است، بدون کاربرد کلمات آزاردهنده خودش را ابراز کند. به‌یاد داشته باشید، او دائم در حال دریافت اطلاعات تازه است و کلماتی که امروز توجه او را به مقدار زیاد جلب می‌کند، سرانجام جاذبه‌اش را از دست خواهد داد.

شاید شما عامل بددهنی کودک باشید

بسیاری از اعمال بچه‌ها ناشی از عملکرد والدین است. کودکان رفتارهای پدر و مادر، پدربزرگ و مادربزرگ و بسته به نزدیکی ارتباط رفتار دایی، عمو، خاله و عمه خود را به طور ناخودآگاه درونی می‌کنند.

رفتارهای درونی شده جزو معیارهای کودک قرار می‌گیرد و سپس او مطابق این معیار‌ها عمل می‌کند. به این فرآیند همانندسازی می‌گویند. کودک والدین خود را به عنوان اولین الگوهای زندگی می‌پذیرد و، چون آن‌ها را دوست دارد و آنان را سمبل‌هایی قوی می‌داند، رفتار والدین برای او الگو و شاخص قرار می‌گیرد. گاهی بین درون فکنی یک رفتار و بروز آن فاصله زمانی وجود دارد؛ برای مثال، کودک گفتاری ناپسند را ماه‌ها قبل از زبان پدر یا مادر یا نزدیکان خود شنیده، اما آن را امروز از خود بروز می‌دهد. این مدت به تشخیص کودک و شرایط او بستگی دارد که چه زمان، چگونه و در برابر چه کسی کلام زشت را به کار ببرد. در بعضی خانواده‌ها، والدین با فرزندان خود رفتار بسیار خصمانه‌ای دارند و در عین حال آنان را آزاد می‌گذارند. آن‌ها خود از حرف‌های زشت استفاده می‌کنند و فرزندان نیز آزادند که این گونه عبارات را به کار ببرند. یعنی والدین هیچ اقدامی‌در جهت جلوگیری از این رفتار به عمل نمی‌آورند و یا از نظر تربیتی هیچ گونه تدبیری از طرف والدین برای ترک فحش دادن در بچه‌ها صورت نمی‌گیرد. ذکر این نکته ضروری است که چه والدین حرف‌های زشت را به فرزند خود بگویند و چه در حضور او در برابر فرد دیگری این گونه کلمات را به کار ببرند، کودک آن‌ها را می‌آموزد و به وقت نیاز آن کلمات زشت را بر زبان می‌آورد.

در برابر اولین فحش، خود را نبازید

وقتی برای اولین بار اتفاق می‌افتد که کودک به کسی یا چیزی فحش می‌دهد از خود واکنشی نشان ندهید و خود را نبازید. کودک اگر ببیند این کلمه برایتان جذابیتی ندارد، احتمال کمتری دارد که بار دیگر آن را تکرار کند. اگر بار دیگر فحش داد، آرام باشید و بگویید: «این کلمه خوبی نبود و ما این کلمه رو توی خونه‌مون نمی‌گیم.»

اگر بدزبانی ادامه پیدا کرد، سعی کنید شما و سایر بزرگسالان اطراف کودک، الگوی خوبی برای او باشید، اما اگر گاهی ناسزا از دهان‌تان بیرون پرید، دستپاچه نشوید. اشاره مختصری به اشتباه‌تان داشته باشید: «نباید این حرف رو می‌زدم» و سپس طوری رفتار کنید که انگار اتفاقی نیفتاده است. اغلب اوقات کودکان قصد آزردن عمدی دیگری را ندارند. اگر اجازه ندهید کود‌ک‌تان شیرینی اضافه بردارد ممکن است به شما بگوید: «احمق» یا «خر»، چون می‌داند این کلمات توجه شما را جلب می‌کند. قبل از هر چیز، پیش از آنکه از خشم برافروخته شوید، به یاد داشته باشید کودکان در سنین پیش‌دبستانی معنای ناسزایی را که گفته‌اند، نمی‌دانند. علاوه بر این، شما تنها پدر و مادری نیستید که با این مشکل مواجه‌اید. بسیاری از والدین گاهی ناچارند کودک‌شان را در این سنین به‌خاطر بددهنی سرزنش کنند. یک کودک سه یا چهار ساله کم‌کم متوجه این نکته می‌شود که بعضی کلمات توجه اطرافیان را برمی‌انگیزد و پدر و مادر را به پاسخ وامی‌دارد. این یافته، کودک را که به‌دنبال امتحان حد و مرزهاست، به هیجان می‌آورد. برای کودکی که حس شوخ‌طبعی او در حال شکل‌گیری است نام اندام‌های خصوصی بدن صرفاً خنده‌دار است و هیچ انگیزه منفی و بدطینتی در پس آن نیست. در هر صورت، این طرز برخورد با کودکان بددهن است که باعث تعدیل این رفتار یا تشدید آن خواهد شد.

بددهنی هم درجه‌بندی دارد

زمانی که می‌خواهید به بددهنی فرزندتان رسیدگی کنید، به دلایل احتمالی کار او فکر کنید. اینکه چه وقت و چگونه بددهنی می‌کند اهمیت دارد. رفتار کودک پنج ساله‌ای که فحشِ شنیده در اتوبوس را تکرار می‌کند، بسیار متفاوت از پسر نوجوانی است که به معلمش فحش داده است. گاهی کودکان به این دلیل فحش می‌دهند که فاقد برخی مهارت‌های مهم زندگی مانند مهارت برقراری ارتباط و مهارت‌های اجتماعی هستند. اگر دلیل بددهنی این باشد، بسیار مهم است که این مهارت‌ها را بدون اتلاف وقت به او یاد بدهید. در غیر این صورت، ممکن است عواقب این ضعف مهارت در تمام زندگی دامنگیر او شود. بزرگسالانی که مهارت‌های اجتماعی و خودکنترلی ضعیفی دارند ممکن است به‌دلیل بددهنی از کار اخراج شوند. اگر گمان می‌کنید بددهنی نشانه‌ای از یک مشکل بزرگ‌تر، برای مثال مهارت ضعیف در مدیریت خشم است، این مهارت‌ها را به‌عنوان بخشی از برنامه تربیتی‌تان به کودک بیاموزید. از جمله علل اصلی یادگیری کلام زشت و فحش، ارتباط کودکان با دوستان و بچه‌های دیگر است. بسیاری اوقات کودکان عامل فحش یا بدزبانی یکدیگرند. در مهد کودک، کوچه و هر جای دیگری که بچه‌ها فرصت بازی و به خصوص درگیری با هم را پیدا کنند، ممکن است این بدآموزی صورت بگیرد. از دیگر عوامل بروز فحش یا بدزبانی در بچه‌ها، به‌کارگیری کلام زشت به عنوان اعتراض است. کودک با بر زبان آوردن این گونه حرف‌ها اعتراض خود را نشان می‌دهد؛ این نوعی رفتار تلافی جویانه است که بعضی کودکان در پیش می‌گیرند. آن‌ها احساس می‌کنند، فقط با ادای این گونه کلمات است که تخلیه می‌شوند و می‌توانند نارضایتی خود را نشان دهند.

ارزش‌های خانواده نقش مهمی در چگونگی واکنش انتخابی شما به بددهنی دارد. برای برخی خانواده‌ها، اینکه بچه‌ها، ناسزا‌های متداول را به‌کار می‌برند اهمیت خاصی ندارد. در برخی دیگر از خانواده‌ها کاربرد این کلمات به‌سرعت با واکنش رو‌به‌رو خواهد شد. در هر حالت شما باید با فرزندان‌تان درباره ارزش‌های متفاوت افراد مختلف صحبت کنید تا آن‌ها بدانند کلمات کاربردی‌شان ممکن است برای دیگران آزاردهنده باشد. اگر خانواده‌ای هستید که مطلقاً این کلمات را ممنوع می‌دانید با فرزندتان صحبت کنید تا از این موضوع آگاه شود.

7 راهکار برای درمان بددهنی کودکان

الگوی خوبی باشید؛ مراقب رفتارهای‌تان به‌عنوان الگویی برای کودکان باشید. اگر فحش می‌دهید، احتمالاً کودک‌تان هم همین کار را خواهد کرد. به‌صرف اینکه به او بگویید: «این حرف‌ها مال بزرگ ترهاست؛ به‌خاطر همین من می‌تونم بگم، اما تو نه» بددهنی او را متوقف نخواهد کرد. کودکان می‌خواهند مانند بزرگسالان باشند و کار شما را تکرار خواهند کرد. اگر تا به امروز به زبانی که با آن حرف می‌زنید دقت نداشته‌اید، اولین قدمِ مقابله با این وضع تغییر زبان خودتان است. علاوه بر این، مراقب راه‌های دیگری باشید که کودک با زبان نامناسب مواجه می‌شود. اگر به کودک‌تان اجازه می‌دهید فیلمی ببیند یا مشغول بازی ویدئویی‌ای باشید که بددهنی در آن فراوان است، احتمالاً از آن‌ها الگوبرداری خواهد کرد.

به بد زبانی کودکان نخندید؛ گاهی کودک خردسال برای اولین بار از کلمات زشت استفاده می‌کند، موجب خنده بقیه می‌شود. این گونه برخورد از همان ابتدا برای او حکم تشویق انجام این رفتار را خواهد داشت و به تدریج به آن عادت می‌کند. در پاره‌ای موارد کودکان با به زبان آوردن حرف‌های زشت می‌توانند به خواسته های خود برسند؛ بنابراین بدزبانی را راهی برای رسیدن به اهداف خود تلقی می‌کنند و در درازمدت جزو رفتار آنان خواهد شد.

اگر کودک به‌دنبال جلب‌توجه است، کارش را نادیده بگیرید؛ اگر شما به کلمات بدی که کودک به‌کار می‌برد، بخندید یا واکنش افراطی نشان دهید، تقریباً تضمین کردید که باز هم آن کلمه را تکرار کند. بی‌توجهی می‌تواند به‌عنوان اولین قدم برخورد مقابله‌ای خوبی باشد؛ به‌خصوص برای بچه‌های کم‌سال‌تر. اگر فحش تکرار شد، در عین اینکه توجه خاصی نشان نمی‌دهید، برایش توضیح دهید که این کلمه خوبی نیست و دیگر نباید آن را تکرار کند.

برای فحش دادن قانون داشته باشید؛ اگر بددهنی کودک به مشکل تبدیل شد، شاید لازم باشد قوانینی وضع کنید. قانونی که بگوید «از کلمات مناسب استفاده کن» می‌تواند مفید باشد. ممکن است کودک به هشدار و یادآوری نیاز داشته باشد تا بفهمد مناسب یعنی چه. اگر قانونی برای بددهنی گذاشتید، ولی تغییری ایجاد نشد، ممکن است در نظر گرفتن عواقب منفی برای این کار ضرورت پیدا کند. مثلاً اگر کودک در عصبانیت فحش می‌دهد، از محل دورش کنید تا یاد بگیرد چطور پیش از آنکه چیزی دردسرساز بگوید، خودش را آرام کند.

برای فحش ندادن کودک پاداش درنظر بگیرید؛ روش دیگر تربیتی این است که برای خوب حرف زدن به کودک پاداش بدهید. کودکی که بددهنی در مدرسه برایش مشکل‌ساز شده یا وقتی از کسی عصبانی است به او فحش می‌دهد ممکن است از روش گرفتن پاداش برای فحش ندادن سود ببرد. البته هدف بلندمدت باید این باشد که به کودک‌تان بیاموزید زبان او بر دیگران تأثیر می‌گذارد و اگر به کسی یا در زمان نامناسبی فحش بدهد، ممکن است با عواقب جدی رو‌به‌رو شود.

به کودکان و نوجوانانی که زیر لب فحش می‌دهند، یاد دهید خود را کنترل کنند؛ بعضی از بچه‌ها وقتی به شدت تحت فشار قرار می‌گیرند، زیر لب شروع به فحش دادن می‌کنند. حتی اگر بچه زیر لب ناسزا می‌گوید، والدین باید عواقب آن را به فرزندشان بیاموزند. آن‌ها ممکن است بگویند: «من چیزی نگفتم!» شما می‌توانید با «من متأسفم» پاسخ دهید و بگویید: «اما این چیزی است که من شنیدم شما می‌گویید. اگر در آینده چنین حرفی را از شما بشنوم، می‌تواند عواقب دیگری داشته باشد.» به عبارت دیگر با این کار شما اجازه نمی‌دهید گفتن سخنان نادرست زمزمه‌گونه ادامه پیدا کند و کم‌کم او مجبور به کنترل گفتار خود می‌شود. بددهنی زیرلبی در خیلی از خانواده‌ها وجود دارد. در واقع این یکی از راه‌هایی است که فرد ناامیدی و خشم خود را بیان می‌کند. با این وجود، والدین باید در مورد مراقبت از زبان خود و الگوپذیری فرزندان از آن‌ها و همچنین نحوه پاسخ دادن به فرزندان خود به شدت دقت کنند. در نظر نگرفتن احترام و شخصیت سایر افراد، یک مشکل عمده امروزه است که بسیاری از کودکان و حتی بزرگسالان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. کودکانی که یاد می‌گیرند چگونه با احترام رفتار کنند و با احترام صحبت کنند، بهتر می‌توانند در دنیای بالغین از کودکان و نوجوانانی که ترجیح می‌دهند مانند اراذل و اوباش رفتار کنند، زندگی کنند.

با هم کلمات جایگزین پیدا کنید؛ با فرزند خود در صندلی بنشینید و کلمات و عبارات جدید و غیرتوهین‌آمیز را با صدای بلند بخوانید تا وقتی احساس ناراحتی و عصبانیت می‌کند، به شما بگوید. او را تشویق کنید تا از کلمات دیگر و مختلف برای توصیف شخص استفاده کند. با این کار او می‌تواند واژگان خود را گسترش دهد و به نوبه خود یک لحظه بد را به یک پیوند مثبت تبدیل کند.

منبع: روزنامه جوان

انتهای پیام/4028