مریخ، نسخه وطنی

گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا- هانا حیدری، تا به حال فکر سفر به مریخ به سرتان زده است؟ فکر می‌کنید مریخ چه شکلی خواهد بود؟ چقدر با زمین فرق دارد؟ مطمئنا آنچه در سیاره سرخ وجود دارد با چیزهایی که در سیاره ما به چشم می‌خورد، متفاوت است. اما جالب است بدانید که در ایران هم می‌توانید از مناظر مریخ بازدید کنید؛ تا به حال اسم تپه‌های مریخی به گوشتان خورده است؟

تپه‌های مریخی در استان سمنان، حدفاصل شهر ایوانکی و گرمسار، قرار گرفته است. طبیعت بکر و باشکوه تپه‌های مریخی به‌راحتی هر کسی را مسحور می‌کند. تلفیقی هنرمندانه از رنگ‌های‌ سرخ، سبز و زرد این تپه‌ها با پس‌زمینه‌‌ای از آسمان آبی و صاف منظره منحصربه‌فردی را در دل کویر دامغان به وجود آورده است که هر رهگذری را شیفته می‌کند.

این تپه‌های باشکوه در منطقه نسبتا بزرگی پراکنده شده‌اند و دلیل نامگذاری آن هم وجود ترکیب چشم‌نواز رنگ‌های سرخ و زرد است. تپه‌های مریخی درواقع یک پدیده زمین‌شناسی است که به دلیل جنس خاک، نمک و فرسایش آب به وجود آمده است. این پدیده فرسایشی که «هزار دره» نام دارد، تنها مخصوص به نواحی کویری و نیمه کویری است.

در حقیقت هزاردره زمین‌های کویری هستند که خاک نرم و معمولا از جنس رس آنها تحت فرسایش شدید آب و باد قرار می‌گیرد. تپه‌های مریخی یکی از معدود مناطقی است که بدون داشتن پوشش گیاهی زیباست. پالتی از رنگ‌های سیاه و آبی تیره تا سرخ و زرد در سرزمین هزاردره به چشم می‌خورد. رنگ‌آمیزی جالب‌توجه تپه‌های مریخی به دلیل وجود مواد معدنی متنوعی است که در این نوع خاک پیدا می‌شود.

بهترین زمان برای سفر به مریخ فراموش‌شده زمین بعد از تمام شدن فصل گرما، نیمه اول بهار، فصل پایز و زمستان، است. باوجود اقلیم خشک و گرم سمنان، سفر به این مناطق در فصل‌های گرم توصیه نمی‌شود.

در سال 94 وقتی الکساندر لازوتکین، فضانورد روسی، از تپه‌های مریخی دامغان بازدید کرد، آن را شبیه‌ترین نقطه زمین به مریخ دانست. لازوتکین که حسابی شیفته این نسخه زمینی مریخ شده بود، از نیاوردن لباس فضانوردی‌اش برای عکس گرفتن در این تپه‌ها احساس پشیمانی می‌کرد.

اکثر ما فکر می‌کنیم که طبیعت کویری، سخت و مقاوم است اما درواقع تپه‌های مریخی بسیار آسب‌پذیر هستند. بافت تپه‌های مریخی پنیری است و بعد از باران چنان نرم می‌شود که اگر روی آن پا بگذارید، به داخل می‌رود؛ از این رو لازم است اقدامات برای محافظت از این منطقه صورت گیرد.

تاکنون چندین بار صحبت تبدیل تپه‌های مریخی به کمپ گردشگری شبیه‌سازی فضا شده است اما تنها در حد حرف مانده و هنوز هیچ اقدامی در این باره صورت نگرفته است.

دکتر مرتضی براری، رئیس سازمان فضایی، به مناسب هفته جهانی نجوم در صفحه اینستاگرام خود بیان کرد: «دانش نجوم در توسعه صنعت فضایی نقش به‌سزایی داشته است. تحلیل مدار ماهواره‌ها و اجرام فضایی و کمک در راهبری و هدایت و همچنین جلوگیری از بروز آسیب به آنها، کنترل پسماندهای فضایی و امنیت فضا و پایش تغییرات اقلیم فضایی نمونه‌هایی از خدمات علم نجوم به توسعه فناوری فضایی است . ایران از دیرباز در این دانش پیشرو بوده است و دانشمندانی همچون ابوریحان بیرونی و خیام، در توسعه دانش ستاره شناسی و نجوم بسیار تاثیرگذار بوده‌اند. هم اکنون نیز شاهد ظرفیت نیروی متخصص بسیار ارزشمندی در کشور هستیم».
وی در ادامه افزود:‌ «سالانه بیش از ۲۵۰ دانشجو در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در دانشگاه‌های ایران جذب می‌شوند. ده‌ها استاد برجسته و بیش از ۱۵۰ منجم ایرانی، در سطح کشور و کشورهای پیشرفته دنیا در حال فعالیت در این حوزه هستند. کاربردهای متنوع علم نجوم در توسعه فناوری فضایی از یک سو و این ظرفیت ارزشمند نیروی انسانی متخصص از سویی دیگر، لزوم برنامه‌ریزی هدفمند و منسجم در این حوزه را نمایان می‌کند».
رئیس سازمان فضایی اضافه کرد: «در همین راستا سازمان فضایی ایران، حوزه نجوم را به عنوان یکی از اولویت های برنامه خود در سال ۹۷ دانسته و تلاش می‌کند با برنامه‌ریزی هدفمند و تعامل و استفاده از تمام ظرفیت نیروی تخصصی، بتواند گامی موثر در راستای اعتلای دانش نجوم در کشور بردارد. امروز آغاز هفته جهانی نجوم است و جا دارد از زحمات و تلاش‌های تمامی متخصصان، منجمان، رصدگران و علاقمندان به این دانش تشکر و سپاسگزاری کنم و امیدوارم با همکاری و تعامل با این بخش، بتوانیم شاهد توسعه و پیشرفت روزافزون علم نجوم در سراسر کشور باشیم».

براری در پست دیگری در اینستاگرام خود گفت: «یکی از حوزه‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در زیست بوم فضایی و با هدف تکمیل زنجیره ارزش این حوزه، ایجاد پارک‌های گردشگری فضایی و پارک نجوم و یا ایجاد مکان‌های شبیه‌ساز خلا است. ظرفیت‌های جغرافیایی بسیار ارزشمندی در کشور و به‌خصوص در مناطق کویری برای رصد ستارگان و اجرام آسمانی مانند تپه‌های مریخی دامغان، دشت کویر و منطقه گندم بریان کرمان وجود دارد که مکان‌هایی بکر و قابل‌ارتقا بوده است و قابلیت سرمایه‌گذاری و جذب گردشگر را دارند».
وی افزود: «سازمان فضایی ایران د رحال بررسی چگونگی فراهم نمودن زیرساخت و بستر مناسب برای جذب سرمایه‌گذار در این حوزه است و در همین راستا نیز باتوجه به علاقه‌مندی‌هایی که وجود داشته است، جلساتی را با سرمایه‌گذاران برگزار کرده‌ایم».