تدبیر دیرهنگام و وعده‌هایی که فقط دل خوش کن هستند

گروه اقتصادی خبرگزاری آنا_آرزو نوروزجم: داستان ضرب المثل «هیچ گرانی بی حکمت نیست، هیچ ارزانی بی علت» در حال و هوای این روزهای کشور نه دیگر معنایی دارد و نه دیگر جایگاهی .

گران شدن لحظه به لحظه کالا ها در بازار ایران، نه تنها خبر از بالارفتن همزمان کیفیت کالای مورد نظر نمی‎‌دهد، بلکه برای مردم و کاسبان نوید روزهایی پر از رکود است .

ارزانی هم که بماند جای خودش، کم کم باید واژه ارزانی به صندوقچه خاطرات مردم برود و خاک بخورد .

2 بهمن ماه 96 بود که حسن روحانی در آخرین گفتگوی تلویزیونی خود در پاسخ به سوال مجری مبنی بر بالا رفتن نرخ ارز ( 4700) گفت: قیمت ارز پایین تر از این حرف هاست و پایین تر هم می‌آید.

حرف هایی که اگر چه لبخند بر لب روحانی آورد و رشیدپور را وادار به خندیدن کرد، اما اوضاع و احوال چند روز اخیر بازار ارز در تهران و شهرستان ها، به جای لبخند زدن، نگران کننده بود و موجی از استرس را به همراه داشت.

با یک نگاه به روزهای 8 ساله دولت نهم و دهم میتوان گفت؛ بازار ایران در زمان روی کار آمدن احمدی نژاد، روند افزایشی دلار را تجربه کرد، به طوری که در کانال 800 تومان بالا و پایین می‌شد، به یک‌باره پس از انتخابات وارد کانال 900 تومان شد.

بررسی های بانک مرکزی ایران نشان می‌دهد،‌ نرخ دلار طی سال‌های 1384 تا 1388 به حدود 980 تومان افزایش پیدا کرد که نسبت به چهار سال فبلش رشدی 9.1 درصدی را نشان می‌دهد.

اگرچه تغییر و تحولات بازار ارز در دولت اول احمدی‌نژاد از رشد اندک قیمت دلار حکایت دارد، اما بررسی قیمت‌ها در آغاز دولت دوم وی، بیانگر رشد 265.2 قیمت دلار است.

غلطک افزایش نرخ ارز در بازار ایران در سالهای منتهی به انتخابات ریاست جمهوری دهم روی شیب تند افتاد و به سرعت قیمت دلار افزایش یافت تا جایی که اعلام شد در مدت 12 ماهه سال 1391 نرخ دلار 90.3 درصد گران شده است.

حسن روحانی دولت را در شرایطی تحویل گرفت که در مرداد 92 نرخ دلار بین بانکی 2479 تومان و در بازار آزاد 3180 تومان معامله می‌شد.

حسن روحانی در ایام کاندیداتوری خود در سال 92،‌ در انتقاد به عملکرد دولت قبل گفته بود: " صبح نمیدانستیم ساعت 11 و 12 قیمت دلار چند می‌شود؟ نمیدانستیم قیمت سکه چند میشود ؟ "

او با شعار‌های اقتصادی و وعده هایی برای بهبود وضعیت معیشتی مردم توانست سکان دولت یازدهم را در دست بگیرد.

چند ماه بعد از شروع دولت یازدهم، 17 آذر ماه 92، حسن روحانی از تلاش دولت برای یکسان سازی نرخ ارز و بازگرداندن آرامش به بازار خبر داد و دلیل آن را نیز به اجرایی شدن توافق ژنو گره زد.

اما تلاش دولت برای تحقق شعارهای انتخاباتی در حوزه اقتصاد و بازار چیزی جز شعارهای رئیس دولت در ایام انتخابات نبود.

در حالی که نرخ ارز در روزهای آغازین سال 93، حتی از رقم مشابه آن در آغاز فعالیت دولت یازدهم نیز فراتر رفت، و حسن روحانی در گفتگوی تلویزیونی اخیر خود هیچ اشاره ای به آن نکرد.

روحانی در بخشی از اظهارات خود گفت: "تحولات اخیر در روابط خارجی و پیام امیدوارکننده و آرامش بخش آن به آحاد مردم باعث شد تا بازار ارز بر خلاف مسیر دو سال گذشته خود به آرامشی نسبی برسد."

روحانی در گیر و دار انتخابات 96 هم بار دیگر پای تریبون آمد و از شرایط بازار ارز در سالهای گذشته انتفاد کرد و گفت: " در سالهای گذشته دلار به چند برابر قیمت رسید، مشکل کجاست؟ مشکل عدم مشورت و خودشیفتگی است،‌ مشکل عدم استفاده از ابزار علمی برای اداره کشور و بی ثباتی است."

حالا حدود 5 سال از حضور دولت تدبیر و امید میگذرد، سال هایی که برای مردم تغییر و تحولاتش به اندازه برنامه ریز زندگیشان ملموس بوده است.

در سالی که گذشت ، جدول نرخ ارز و تابلوی صرافی ها چندباری بالا و پایین شد، گاهی به 5000 هزار تومان رسید و روزهایی هم نرخش ارزان تر شد، اما انچه جایش را در این تابلو ها خوش کرده، روند صعودی نرخ ارز و سکه و طلاست .

در زمستان 96، بازار ارز و طلای ایران، افزایش قیمت و روند صعودی نرخ ارز را تجربه کرد، اتفاقی که رئیس کل بانک مرکزی علت آن را ایام تعطیلات کریسمس و افزایش سفرهای خارجی عنوان کرد.

روزهای آغازین سال 97 هم با تب و تاب بازار ارز و سکه همراه بود، رصد اخبار این حوزه اقتصادی در کنار همه التهابات و نگرانی هایش ، حرف های زیادی برای گفتن فراهم کرد.

آنطور که مشخص است زمزمه های بالا رفتن نرخ دلار و درکنار آن رشد فزاینده طلا در بازار ایران، خیلی وقت است به راه افتادهاست .

بهای دلار آمریکا در تعطیلات نوروزی جهشی ۲۰۰ تا ۲۵۰ تومانی را تجربه کرد و به بالای پنج هزار تومان رسید و حالا فروردین به آخر نرسیده، سر و صدای رسیدن دلار به بالای 6000 تومان و یورو به 7045 تومان موجی از نگرانی را به جامعه تزریق کرد.

افزایش قیمتی که برای بازار ارز یک شوک به حساب می‌آید و صرافی ها ترجیح می‌دهند نرخ دلار را در تابلوهایشان ثبت نکنند که نکند باز هم بالاتربرود.

بازار ارز ایران تقریبا بعد از شنیدن اخبار افزایش قیمت دلار و سکه، منفعلانه عمل کرد، تا جایی که طبق نوشته رسانه‌های داخل ایران، صرافی‌ها با نصب تابلوهایی با عنوان «دلار نداریم؛ فروش هم نداریم» به ظاهر دست از کار خرید و فروش دلار و یورو کشیدند.

با این حال رئیس کل بانک مرکزی ایران همچنان تاکید دارد که تقاضای بالا برای دلار در بازار «موقتی» است و از مردم خواسته ارز خریداری نکنند چون "قیمت ارز در روزهای آینده کاهش خواهد یافت.

ولی‌الله سیف پیش از این در بهمن ماه گذشته نیز گفته بود که مردم دلار نخرند چرا که «ارزان خواهد شد».

اما در مقابل توصیه رئیس کل بانک مرکزی، اکبر ترکان مشاور رئیس جمهوری ایران چند روز پیش گفته بود: «اینکه قیمت دلار بالا رفت کار خوبی بود، چاره‌ای نبود چون آن موقع مصنوعی قیمت دلار را پایین نگاه داشته بودند. وقتی سطح عمومی قیمت‌ها بالا می‌رود دلار هم بالا می‌رود. نمی‌شود تقاضای عمومی قیمت‌ها بالا رود اما دلار بالا نرود چرا که این موجب شکست اقتصاد می‌شود. دلار ارزان بماند ولی تورم باعث می‌شود که کالای داخلی گران شود.»

هر چند کارشناسان معتقدند دولت برای مقابله با افزایش التهاب بازار ارز ، قوانین خاصی همچون پرداخت مالیات از سوی خریداران و فروشندگان ارز، محدودیت تجارت با دلار و لغو پرداخت آن به دانشجویان خارج از کشور را اتخاذ کرده است.

اما اتفاقاتی که در این چند روز نقل محافل مردم کوچه و بازار شده نشان می‌دهد تمهیدات دولت برای کنترل بازار، تقریبا شکست خورد.

قیمت سکه و طلا هم متاثر ازتغییرات روز گذشته دلار رکورد زد و قیمت هر سکه «بهار آزادی» به یک میلیون و 870 هزار تومان رسید.

میان هیاهوی بازار ارز و سکه، حالا نگرانی های دیگری هم وجود دارد، تصمیمی که قرار است دونالد ترامپ برای سرنوشت برجام بگیرد ، از نظر خیلی ها نگران کننده است و معتقدند برهم زدن برجام از سوی آمریکا اوضاع اقتصادی کشور را بحرانی تر می‌کند .

بالا رفتن قیمت دلار ، درآمد ریالی ایران را زیاد می‌کند اما از سویی دیگر واردات را محدود تر و سخت تر می‌کند، با این حساب خیلی ها منتظرند تا ببیند تصمیم دونالد ترامپ در این شرایط چقدر تاثیر گذار است و دولت چه تدبیری برای این وضعیت ملتهب بازار اتخاذ می‌کند.

حالا صف های طولانی مردم جلوی صرافی ها و تلاطم آنها برای خرید سکه و ارز ، نشان می‌دهد بر خلاف وعده حسن روحانی که در آخرین گفتگوی تلویزیونی خود گفته بود: « مردم خیالشان از بابت نرخ ارز راحت باشد» خیال مردم راحت نیست.

مردمی که با هدف محقق شدن مطالبه بهبود وضعیت معیشتی خود، پای صندوق های رای رفتند و حالا نه تنها خبری از بهبود شرایط نیست که سخنگوی دولت می‌گوید التهاب در بازار ارز وضعیت خوبی نیست و برخلاف میل ما است، قبول داریم موفق نشدیم.

و درنهایت تدبیر دیرهنگام دولت این شد که قیمت دلار فعلا روی 4200 تومان تک نرخی شود و دلار با قیمت بالاتر هر جا که باشد قاچاق محسوب می‌شود و با آن برخورد می‌شود و سوال این است که واقعا امکان اتخاذ این تصمیم زودتر از این وجود نداشت؟ حتما باید چند روز مردم دچار نگرانی شوند و عده ای به صف خرید دلار و سکه بروند و متضرر شوند؟!.