مخترعان از حمایت‌های معنوی هم بی‌بهره هستند/ هزینه‌های دانشگاه‌های نسل سوم جهان از شرکت‌های دانش‌بنیان تامین می‌شود

به گزارش گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، علیرضا قهرمانی مدرک کارشناسی رشته مهندسی پزشکی گرایش بیوالکتریک خود را از دانشگاه آزاد واحد تبریز گرفته و مدرک کارشناسی ارشد رشته مهندسی پزشکی گرایش بیوالکتریک را از دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تبریز اخذ کرده است.

قهرمانی در حال حاضر دانشجوی دکتری رشته مهندسی پزشکی گرایش بیوالکتریک در دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران است.

در ادامه مصاحبه ما با این مخترع را می‌خوانید:

تا به حال چند طرح یا اختراع داشتید؟

تاکنون 14 محصول را ثبت اختراع کرده‌ام که دو تای آنها به مرحله فروش رسیده است؛ در واقع مالکیت‌ آنها را به شرکت‌های دیگر انتقال دادم. اولین اختراعم یک کفش هوشمند با سیستم آنالایزر است که ثبت بین‌المللی شده است. این طرح در جشنواره‌های داخلی و خارجی زیادی جایزه برد. پاهای افرادی که زیاد سر پا می‌ایستند مثل پرستارها و سربازها پس از گذشت مدتی رو به بی‌حسی می‌رود و وزن خود را روی یک پا می‌اندازند که برای پا بسیار مضر است.

این امر افراد دیابتی باعث ایجاد زخم و آسیب‌دیدگی می‌شود و حتی می‌تواند منجر به قطع عضو شود. به همین دلیل طرحی ارائه دادیم که وزن بدن بین دو پا تقسیم شود. از دو پد سیلیکونی به عنوان کفی کفش استفاده کردم که زیر آنها بالشتک هوایی تعبیه شده بود که هوا را از بیرون می‌گرفت و بالشتک را بالا می‌آورد.

سیستم آنالایزر کفش، پایی که وزن روی آن انداخته شده است را شناسایی می‌کند، سپس برحسب وزن فرد بالشتک‌های هوایی طوری تنظیم می‌شوند که وزن بدن بین دو پا تقسیم شود.

یکی دیگر از اختراعاتم دستگاه آزمایشگر با قابلیت شبکه‌ شدن است که در آزمایشگاه‌ها استفاده می‌شود. این طرح در حال حاضر فروخته شده و در مرحله تولید است.

سرنگ جمع‌شونده یک بار مصرف نیز یکی دیگر از اختراعاتم است. یکی از مشکلاتی که در جمع‌آوری زباله بیمارستا‌ن‌ها وجود دارد این است که نوک سوزن‌های مصرف‌شده به دست افراد می‌خورد و می‌تواند باعث انتقال بیماری شود. معتادین هم هر سرنگ را پنج یا شش بار مصرف می‌کنند که یکی از رایج‌ترین راه‌های انتقال HIV است. بنابراین به فکر این افتادیم که سرنگ‌های یک بار مصرف بسازیم و سر سرنگ‌‌ها پینی کار گذاشتیم که بعد از یک بار مصرف کردن آن، سوزن سرنگ به سمت بالا کشیده می‌شود و دیگر قابل استفاده نیست.

پوشش ایمن و ضدتعریق برای کلاه ایمنی که به درخواست یکی از ارگان‌های دولتی ساختیم تا بدون آن که لازم باشد تمامی کلاه‌های ایمنی تعویض و جایگزین شوند، ایمنی کلاه بیشتر شود.

اخیرا با یکی از همکارها روی چسبی کار کردیم که در حوزه امنیتی کاربرد دارد. این چسب روی امضای فرد در دسته چک یا اسناد دیگر قرار می‌گیرد و آن امضا غیرقابل جعل می‌شود. برای تجاری‌سازی این طرح در حال رایزنی با شرکت‌های خارجی هستیم تا به صورت قلم هایلایتر دربیاید و قابل استفاده باشد.

رنگ‌کن موی سر با قابلیت استفاده از یک دست، وسیله تعیین گروه خونی با روش لوله‌ای تهسیل شده، ربات‌ جابه‌جا کننده مواد شیمیایی، میکروبی و رادیواکتیو با کنترل از راه دور، دستگاه بسته‌بندی داروی روزانه بیمار در داروخانه و جعبه اسلاید یک بار مصرف برای آزمایش‌های سرولوژی رپید از دیگر طرح‌ها و اختراعاتم هستند.

آخرین اختراع یا طرحتان چه بوده است؟

قلم هوشمند افزایش‌دهنده مهارت‌های دست‌ورزی کودکان که در حال بازاریابی آن هستیم. این محصول برای توانبخشی دست استفاده می‌شود. این قلم خودآموز مجهز به یک ال‌ای‌دی و سنسورهایی است که زاویه بین قلم و کاغذ را شناسایی می‌کند و اگر این زاویه درست باشد و فشار مناسبی به قلم وارد شود، ال‌ای‌دی تعبیه‌شده روی این قلم روشن می‌شود.

بدین صورت کودک به‌راحتی می‌تواند صحیح و خوش‌خط نوشتن را یاد بگیرد. یکی دیگر از کاربردهای این قلم برای افراد ناتوان است که به هر صورتی حس لامسه در دست خودشان را از دست داده‌اند. این ال‌ای‌دی می‌تواند به آنها نشان بدهد که چقدر فشار روی قلم اعمال کنند.

برای ثبت اختراع یا تجاری‌سازی با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم کردید؟

مشکلاتی زیادی در این زمینه وجود دارد و مهم‌ترین آن عدم حمایت از ایده‌ها و طرح‌هاست. نه تنها از مخترعان حمایت مالی نمی‌شود بلکه هیچ حمایت معنوی هم از آنها صورت نمی‌گیرد. چه بسا افرادی هستند که نیازی به حمایت مالی ندارند بلکه از دانشگاه حمایت معنوی می‌خواهند.

دانشگاه بعد رسانه‌ای قوی‌ای دارد و می‌تواند از آن استفاده کند تا طرح و ایده دانشجویان را معرفی کند. همچنین دانشگاه‌ها می‌تواند آموزش‌هایی را در زمینه‌های مورد نیاز به مخترعان و نوآوران ارائه دهند که چگونه ایده‌پردازی کنند، چگونه طرح را ثبت کنند یا چگونه ایده خود را تجاری‌سازی کنند.

طبق آمار دفتر ثبت سازمان ملی آمریکا از هر 100 ایده ثبت‌شده تنها دو ایده به مرحله تجاری‌سازی می‌رسد. دانشگاه‌ها باید این نکته را در نظر بگیرند که همه طرح‌ها به محصول نهایی نمی‌رسند اما وقتی همان دو ایده منتخب تجاری‌سازی شد، تمام هزینه‌های قبلی را هم جبران می‌کند.

در حال حاضر تمامی هزینه‌های دانشگاه‌های نسل سوم جهان مانند استنفورد، هاروارد یا جان هاپکینز از شرکت‌های دانش بنیان آنها تامین می‌شود چرا که به ایده‌ها بها می‌دهند و ایده‌ای را برای تجاری‌سازی انتخاب می‌کنند که می‌دانند آینده تجاری پرسودی دارد.

این را هم باید در نظر گرفت که کشورهای دیگر طرح شرکت‌های دانش‌ بنیان را 20 سال پیش شروع کردند و حالا از نتایج آن بهره می‌برند اما موج شرکت‌های دانش بنیان در کشور ما حدود 10 سال پیش آغاز به کار کرد و هنوز فرهنگ‌سازی نشده است. دیر شروع کرده‌ایم و دیرتر هم به نتیجه خواهیم رسید.

وایپو، یکی از آژانس‌های حمایت از ثبت اختراعات سازمان ملل، گزارشی را منتشر کرده است که نشان می‌دهد رتبه ایران در زمینه نوآوری از 96 به 75 صعود کرده است. حمایت‌هایی که معاونت فناوری ریاست جمهوری در سال‌‌های اخیر انجام داده است منجر به بالا رفتن رتبه ایران شده است. اگر حمایت‌ها ادامه پیدا کند رتبه ایران تا دو سال دیگر به زیر 30 خواهد رسید.

البته نیاز است که حمایت‌های مالی و معنوی با سرعت بیشتری انجام شود و آموزش باید به صورت سیستماتیک ادامه پیدا کند تا شاهد نتایج بهتری باشیم.

بنیاد ملی نخبگان یا صندوق حمایت چه تسهیلاتی را در اختیارتان قرار دادند؟

بنیاد ملی نبخگان که بودجه مصوبی برای حمایت از اختراعات ندارد؛ یک سری جشنواره دارد که اگر در آنها مقام بیاوری به شما یک طرح پژوهانه (نزدیک به سه میلیون) می‌دهد که از سال 93 این پرداخت‌ها انجام نشده است.

درست است که صندوق حمایت وام‌های چهار درصدی با مبالغ بالا به شرکت‌های دانش بنیان می‌دهد اما باید در نظر گرفت که پروسه تبدیل یک ایده به یک شرکت دانش بنیان سه سال طول می‌کشد. نکته اینجاست که مخترع این سه سال را چگونه باید بگذراند. کدام صندوق از یک ایده خام تا ثبت اختراع از آن حمایت می‌کند. در واقع این قسمت، کار دانشگاه‌ها است اما در ایران هیچ دانشگاهی چنین کاری نمی‌کند.

دانشگاه‌ها از مخترع برگه ثبت اختراع می‌خواهند تا تشویقی آنها را بدهند اما این مشکل اینجاست که یک مخترع چگونه باید بدون هیچ حمایتی ثبت اختراع کند. وظیفه دانشگاه این است که ایده را پروش دهد و ایده را به مرحله محصول برساند.

از نظر شما فضای آموزشی دانشگاه‌ها از نظر نوآوری یا کمک به بروز ایده‌ها چگونه است؟

مشکل اینجاست که مسئولین نمی‌دانند که چگونه مدیریت کنند. وقتی کسی که در دوران تحصیلش ایده یا طرحی نداشته است که آن را به ثبت اختراع کنند در مقام استاد یا مسئول قرار می‌گیرد، مشخص است که خروجی دانشجوها هم به همین صورت خواهد بود.

مشکل سیستم آموزشی ما اینجاست که استاد یا معلم باید یک سری سرفصل‌های دیکته شده دانشگاه را به دانشجو درس بدهد چرا که اگر سرفصل‌ها را تدریس نکند دانشگاه به کارش ایراد می‌گیرد و اگر بخواهد بیشتر درس بدهد، محدودیت زمانی خواهد داشت. بنابراین مجبور می‌شود به سر فصل‌ها بچسبد.

برای حل این مشکل هم می‌شود یک سری درس در مقطع کارشناسی در قالب نوآوری و کارآفرینی گنجاند که به درد همه افراد جامعه می‌خورد و تنها مختص به مخترع و ایده‌پرداز نمی‌شود.

دوست دارید برای کار یا انجام تحقیقات پژوهشی به خارج از کشور بروید؟

من در واقع مدتی را در خارج از کشور درس خواندم اما به دلایلی مجبور به بازگشت شدم و اینجا مشغول به تحصیل شدم. امکاناتی که دانشگاه‌های خارجی برای دانشجو فراهم می‌کند به هیچ عنوان قابل قیاس با ایران نیست. چنان برنامه‌ریزی دقیقی برای زندگی می‌کنند که شما می‌دانید که پنج سال دیگر چه شغل و مقامی دارید.

تفاوت عمده‌ای که دانشگاه‌های خارجی با دانشگاه‌های ما دارند این است برای پشتکار دانشجو ارزش قائل هستند که موضوع بسیار مهمی است. یک استاد یا پروفسوری در کنار این فرد قرار می‌دهند که به درجه علمی که آنها می‌خواهند، برسد و نتیجه مطلوبی هم می‌گیرند. در حالی که در ایران بچه‌هایی که واقعه نخبه هستند، هیچ حمایتی دریافت نمی‌کنند و کلی هم مشکل و دغدغه در زندگی دارند.

جوایز و افتخارات

اخذ لوح تقدیر به عنوان برترین انجمن علمی دانشگاه آزاد واحد تبریز در سال 1390 از طرف ریاست دانشگاه، اخذ لوح تقدیر به عنوان برترین انجمن علمی دانشگاه آزاد واحد تبریز در سال 1391 از طرف ریاست دانشگاه، اخذ لوح تقدیر به عنوان برترین انجمن علمی دانشگاه آزاد واحد تبریز در سال 1392 از طرف ریاست دانشگاه، اخذ لوح تقدیر به عنوان برترین انجمن علمی منطقه 13 دانشگاه آزاد اسلامی در سال 1392 از طرف ریاست منطقه 13 دانشگاه آزاد اسلامی، اخذ تندیس و لوح تقدیر اعضای فعال انجمن از طرف معاونت پژوهشی دانشگاه 1390، اخذ لوح تقدیر از طرف خانه نخبگان جوان تبریز 1390، اخذ لوح تقدیر از طرف مدیرگروه و معاون پژوهشی دانشگاه 1390، اخذ لوح تقدیر از طرف ریاست دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز 1391، اخذ لوح تقدیر به پاس برگزاری کنفرانس ملی سراسری سلامت الکترونیک و کاربردهای ICT در پزشکی ایران از طرف ریاست دانشگاه 1391، اخذ لوح تقدیر به پاس برگزاری کنفرانس منطقه‌ای انفورماتیک پزشکی از طرف ریاست دانشگاه 1391، اخذ لوح تقدیر به پاس انتخاب نشریه برتر واحد دانشگاهی از طرف معاونت پژوهشی دانشگاه 1391، اخذ لوح تقدیر به پاس همکاری با موسسه خیریه محک 1392، اخذ لوح تقدیر به پاس برگزاری اولین همایش تخصصی انجمن های علمی دانشگاه آزاد واحد تبریز از طرف ریاست دانشگاه 1392، اخذ لوح تقدیر به پاس 3 سال فعالیت در انجمن علمی مهندسی پزشکی از طرف ریاست دانشگاه 1392، اخذ لوح تقدیر به عنوان جوان نخبه و برتر شهرستان تبریز از طرف وزارت ورزش و جوانان و فرماندار (در مراسم آیین تجلیل از 19 جوان نخبه و برتر شهرستان تبریز ) 1392، کسب مدال طلای مسابقات بین المللی اختراعات زاگرب 2014، کسب مدال نقره مسابقات بین المللی اختراعات زاگرب 2014، اخذ دیپلم افتخار از اتاق بازرگانی استان البرز جهت اختراع کفش هوشمند با سیستم آنالایزر 1393، اخذ لوح تقدیر به عنوان دانشجوی برگزیده سال 93 دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز به جهت اخذ مدای طلای مسابقات اختراعات زاگرب کرواسی، از طرف ریاست دانشگاه، اخذ لوح تقدیر به مناسبت روز پرستار از طرف ریاست بیمارستان زکریا 1393، اخذ لوح تقدیر به پاس برگزاری همایش مخترعین شمال غرب کشور از طرف رئیس دانشگاه 1393، کسب مدال نقره مسابقات بین المللی اختراعات ژنو-سوئیس 2015، کسب جایزه ویژه کشور لهستان در مسابقات بین المللی اختراعات ژنو 2015، کسب جایژه ویژه کشور قطر در مسابقات بین المللی اختراعات ژنو 2015، اخذ لوح تقدیر به عنوان مخترع برگزیده سال 94 دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز به جهت اخذ مدای نقره مسابقات اختراعات ژنو سویس، از طرف ریاست دانشگاه 1394، اخذ لوح تقدیر به پاس همکاری در برگزاری همایش ملی سبک زندگی از دیدگاه مقام معظم رهبری 1394، انتخاب به عنوان دانشجوی نمونه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در سال تحصیلی 93-94، کسب جایزه طرح برگزیده جشنواره اختراعات و ابتکارات دانشگاه جامع علمی و کاربردی سال 94، کسب جابزه «پوستر برتر» در ششمین کنگره دانشجویی علوم پزشکی ایران برای ارائه مقاله «استفاده از کفش هوشمند با سیستم آنالایزر در کاهش مشکلات پای بیماران دیابتی» دانشگاه علوم پزشکی زنجان 1394، کسب لوح تقدیر همایش رادار 1394، اخذ لوح تقدیر به جهت انتخاب 34 ایده برتر مابین 2500 ایده در 11 امین جشنواره ملی ایده های برتر وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری 1394، اخذ لوح تقدیر به عنوان پژوهشگر و مخترع برگزیده دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز از طرف ریاست دانشگاه 1394، اخذ لوح تقدیر به پاس همکاری های چند ساله با موسسه خیریه جمعیت قلب های سبز 1394، اخذ لوح تقدیر به جهت کسب مدال جهانی اختراعات و انتخاب به عنوان مخترع برتر و منتخب کشوری از ریاست مجلس شورای اسلامی ( آقای دکتر علی لاریجانی ) 1394، اخذ لوح تقدیر به جهت مخترع برتر و منتخب کشوری از طرف ریاست باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان 1394، اخذ لوح تقدیر به پاس اخذ مدال نقره مسابقات اختراعات ژنو سویس از طرف باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان تبریز 1394، اخذ لوح تقدیر به جهت انتخاب به عنوان دانشجوی نمونه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز 1394، اخذ لوح تقدیر به جهت انتخاب به عنوان دانشجوی نمونه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز 1395، اخذ لوح تقدیر به جهت انتخاب به عنوان دانشجوی نمونه استان آذربایجان شرقی 1395، کسب مدال ویژه اختراعات در مسابقات بین المللی اختراعات امریکا 2016 1395، طرح برگزیده جهت سرمایه گذاری در سومین فستیوال و نوآوری تجهیزات پزشکی کشور 1395، اخذ لوح تقدیر به جهت مقام اول در دومین جشنواره دانشجویان پژوهشگر برتر استان زنجان 1395، اخذ لوح تقدیر به جهت کسب رتبه برتر در فعالیت های علمی دانشگاه ازاد اسلامی واحد تبریز 1395، اخذ لوح تقدیر به جهت تقدیر از خدمات علمی و فناوری و اختراعات از ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام ، رئیس هیات موسس و هیات امنای دانشگاه آزاد اسلامی (آیت‌الله هاشمی رفسنجانی ) 1395، اخذ لوح تقدیر به جهت دانشجوی برتر واحد تبریز در بخش مسابقات علمی در مراسم هفته ی پژوهشی 1395، اخذ لوح تقدیر در در بخش برگزیدگان اختراع برتر دانشجویی نخستین همایش ملی روز فناوری سلامت توسط آقای دکتر فرهادی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری 1395، جایزه ویزه مسابقات بین‌المللی اختراعات کره جنوبی از کشور مراکش 2017، مدال نقره مسابقات بین المللی اختراعات کره جنوبی 2017، تقدیر شده به پاس کمک در اجرای برنامه های پیشگیری از ایدز دانشگاه علوم پزشکی بندرعباس 1395.

گفت‌وگو از هانا حیدری