کنشگران کرسی‌های آزاداندیشی احساس امنیت نمی‌کنند
به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، برگزاری و تشکیل جلساتی با هدف تضارب آرا و گفت‌وگو و تبادل نظر دانشجویان درباره موضوعات مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و ... در دانشگاه‌ها از جمله موضوعاتی است که مسئولان ارشد نظام مقدس جمهوری اسلامی به ویژه مقام معظم رهبری در سالیان گذشته بارها بر ضرورت تشکیل آن تاکید داشته‌اند.
این‌گونه جلسات که برای رشد فکری و اندیشه‌ای دانشجویان طرح‌ریزی و اجرا می‌شود نام «کرسی‌های آزاد اندیشی» را با خود یدک می‌کشد و همانطور که از نام آن هویداست باید محل تبادل افکار، تضارب آرا و آزاد اندیشی باشد و دانشجویان شرکت کننده در آن باید آزادی بیان و آزادی پس از بیان داشته باشند تا با احساس امنیت نظرات و تراوشات اندیشه‌ای خود را بدون بیم از برخوردهای سلبی احتمالی بیان کنند و از رهگذر تبادل اندیشه‌ها، رشد و ارتقای فکری اتفاق بیفتد.
در سال‌های گذشته به دلیل وجود برخی موانع، برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی با مشکلات و سختی‌های زیادی همراه بوده که مهمترین آن نگاه غیر فرهنگی برخی از مسئولات فرهنگی دانشگاه‌ها به این فعالیت فرهنگی و اندیشه‌ای است.
معاونت فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت با هدف برطرف کردن موانع برگزاری موفق کرسی‌های آزاد اندیشی در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور، اقدام به تهیه شیوه‌نامه‌ای جهت مشخص کردن چارچوب‌ها شکلی و محتوایی کرسی‌های آزاد اندیشی کرده است. برای بررسی هرچه بیشتر این شیوه‌نامه گفت‌وگویی با دکتر حمید حیدری، رئیس اداره مطالعات فرهنگی معاونت فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت که اداره زیر مجموعه او نقش موثری در تدوین این شیوه نامه داشته است، ترتیب داده‌ایم.
در ادامه متن کامل این گفت‌وگو را می‌خوانید:
هدف از تدوین شیوه نامه‌ای برای برگزاری کرسی‌های آزاد اندیشی در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور چه بوده و این شیوه‌نامه چه کمکی به برگزاری هر چه بهتر این کرسی‌ها می‌کند؟
کرسی‌های آزاداندیشی می‌تواند یکی از مولدهای حیات فرهنگی غنی و بانشاط در دانشگاه‌ها باشد به طوری که جامعه دانشگاهیان همواره نقش پیشگامی خویش را در عرصه فرهنگ در میان شهروندان ایفا کنند. از این‌رو، سیاستگذاری و برنامه‌ریزی و سرمایه گذاری در این زمینه، یک ضرورت به شمار می‌رود. با این‌حال، آیین نامه کرسی‌های آزاداندیشی کلیات و چارچوب اصلی برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی را مشخص کرده است و برای تسهیل این فعالیت، لازم بود یک شیوه نامه و مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها تدوین شود و به دانشگاه‌ها که برگزارکنندگان این برنامه هستند، ابلاغ گردد. شیوه نامه‌ای که اخیرا ابلاغ شد، می‌تواند نوعی وحدت رویه در بین دانشگاه‌های علوم پزشکی ایجاد کند تا تعامل دانشگاه‌ها با یکدیگر و با وزارتخانه در زمینه کرسی‌های آزاداندیشی، سامان یابد. علاوه بر این، امکان مستندسازی کرسی‌های برگزار شده به‌روشی نظام‌مند را فراهم می‌سازد به طوری که این فعالیت فرهنگی بسیار مهم با تاریخچه دسترسی‌پذیر و امکان مرور تجربیات گذشته، مسیر روشن با چشم اندازی بلندتر را در پیش داشته باشد.
با توجه به فرمایشات رهبری درباره کرسی‌های آزاد اندیشی، فکر می‌کنید برگزاری این کرسی‌ها چه تاثیری بر فضای فرهنگی دانشگاه‌ها دارد؟
به طور کلی کرسی‌های آزاداندیشی چهار هدف ترویج فرهنگ اندیشه ورزی و گفتگو، آگاهی‌بخشی و روشنگری درباره مسائل کشور، تولید ایده‌های جدید و نظریه‌پردازی، یافتن راه حل‌های عملی واجرایی برای مسائل کشور و کمک به مدیران را دنبال می‌کند. اگر بتوانیم در دانشگاه‌ها به مرور زمان زمینه دستیابی به این اهداف را فراهم آوریم، فعالیت‌های علمی و فرهنگی پویا، نوآورانه و بی‌سابقه‌ای را تجربه خواهیم کرد. نکته دیگر اینکه بومی سازی علم به معنای مواجهه مستقیم با واقعیت‌ها و مسائل خودی و نظریه پردازی درباره آن‌ها که در سال‌های اخیر مورد بحث بسیاری از محافل علمی بوده، از طریق ساز و کار کرسی های آزاداندیشی به میزان زیادی دست یافتنی خواهد بود.
چرا کرسی‌های آزاداندیشی تا کنون آن طور که باید در دانشگاه ها به مرحله اجرا در نیامده است؟ چه آسیب شناسی از این وضعیت دارید؟
اخیرا در سومین نشست توانمندسازی مدیران و کارشناسان فرهنگی دانشگاه های علوم پزشکی (در شهر اصفهان)، کمیسیونی تحت عنوان کرسی‌های آزاداندیشی تشکیل شد که دستور کار آن شناسایی مشکلات و موانع کرسی‌ها و راهکارهای آن بود. اجازه دهید پاسخ این سوال را از زبان مدیران فرهنگی شرکت کننده در این کمیسیون بیان کنم. آن‌ها در بحث‌های خود به مواردی اشاره می‌کردند از جمله اینکه مدیران و کارشناسان فرهنگی برای برگزاری کرسی‌ها آموزش‌های لازم را ندیده‌اند و با ضرورت و اهمیت کرسی ها، روش اجرای آن و مدیریت چالش‌های آن آشنایی ندارند. در اکثر دانشگاه‌ها (به ویژه دانشگاه‌های کوچک)، ماموریت کرسی‌های آزاداندیشی، کارشناس مشخصی ندارد و در تقسیم کار سازمانی و اداری، وضعیت آن مبهم و نامعلوم است. دانشگاه‌ها در برگزاری کرسی دچار نوعی سردرگمی‌اند، زیرا از مهم ترین اولویت‌های موضوعی، آگاهی ندارند. وقتی برای برگزاری یک کرسی می‌خواهند هماهنگی‌های آن را پی‌گیری کنند، گاهی سایر بخش‌های دانشگاه در برابر آن مقاومت نشان می‌دهند و مسیر آن را متوقف یا کند می‌سازند. موضوع مهم دیگر اینکه مجموعه کنشگرانی که در کرسی‌های آزاداندیشی فعالیت می‌کنند (مسئولین دانشگاه، دانشجویان، سخنرانان و ...) احساس امنیت نمی‌کنند. بنابراین، ترجیح می‌دهند به کرسی‌ها رویکرد منفعلانه داشته باشند. این دست موارد و نمونه های دیگر از جمله مشکلات موجود در مسیر برگزاری کرسی‌ها است.
وزارتخانه برای حل چالش عدم احساس امنیت در میان برگزارکنندگان کرسی‌ها (تشکل‌های دانشجویی، مجریان و داوران، اساتید دانشگاه و ...) چه تدابیری اندیشیده یا خواهد اندیشید؟
افزایش امنیت و احساس امنیت در زمینه برگزاری کرسی‌ها، مستلزم دست یابی به یک تفاهم همه جانبه و پایدار میان کلیه بخش‌های حاکمیت است که در این زمینه ذینفع و صاحب نفوذ به شمار می‌روند. برگزاری مجموعه‌ای از جلسات مشترک دو وزارتخانه با این بخش‌ها و حصول به چند مصوبه می‌تواند سهم بسزایی در حل این مسئله داشته باشد.
لطفا درباره شیوه نامه تدوین شده و اهم بخش‌های آن توضیح دهید؟
شیوه نامه کرسی‌های آزاداندیشی۱۰ ماده دارد که به همراه پیوست های آن در چند بخش تدوین شده است؛ اولویت های موضوعی تخصصی و عمومی، لیست رابطین دانشگاه و وزارتخانه، فرم اطلاع رسانی کرسی‌ها در آستانه برگزاری، فرم گزارش نامه کرسی‌های برگزار شده، فرم نظرسنجی درباره کرسی‌های آزاداندیشی و در نهایت، پرسشنامه نظرسنجی از اساتید علوم پزشکی درباره کرسی‌های آزاداندیشی از پیوست‌های این آیین نامه است. بهعلاوه، در شیوه نامه ابلاغی سال جاری، روی برگزاری گردهمایی‌های منطقه‌ای و ملی، درباره آسیب شناسی و توسعه کرسی‌های آزاداندیشی، تاکید خاصی شده است که این سازوکار به منظور اصلاح و بهبود سالانه شیوه نامه کرسی‌ها در نظر گرفته شده است. شبکه‌های اجتماعی نیز برای تسهیل دسترسی و بسترسازی گفت و گو میان فعالین این حوزه و اطلاع رسانی به علاقه‌مندان آن فعال شده‌اند.
یکی از مشکلاتی که دانشگاه‌ها در برگزاری کرسی‌ها با آن مواجه‌اند، چگونگی تشخیص مسائل و موضوعات مهم است. تعیین اولویت‌های موضوعی چقدر در شیوه نامه امسال دیده شده است؟
همان طور که پیش‌تر عرض کردم، بسیاری از مدیران فرهنگی دانشگاه‌ها نیز به این مشکل اشاره کرده‌اند. ما در شیوه نامه امسال، دو نوع اولویت موضوعی به دانشگاه‌ها ابلاغ کرده ایم در بخش اول اولویت‌های موضوعی تخصصی و در بخش دوم اولویت‌های موضوعی عمومی معرفی شده‌اند. لازم است تاکید کنم که این اولویت‌های موضوعی بر اساس بررسی‌ها و پیمایش‌های انجام شده، به‌دست آمده‌اند. البته این موضوعات حالت پیشنهادی دارند و هیچ چیزی نباید خلاقیت کنشگران دانشگاهی این حوزه را متوقف سازد.
دانشگاه‌های علوم پزشکی و دانشگاه‌های زیر نظر وزارت علوم چه نوع همکاری هایی در زمینه برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی می توانند داشته باشند؟
بخشی از مشکلات مربوط به کرسی‌ها، فقدان تفاهم کامل بین بخش‌های مختلفی است که نقش و مسئولیتی در این حوزه به عهده دارند. در وزارت علوم به منظور هم‌فکری و نیل به فهم مشترک جلسات زیادی با نهاد رهبری، حراست دانشگاه‌ها، شورای عالی انقلاب فرهنگی و ... برگزار کرده‌اند. ولی، همچنان ناهماهنگی‌های قابل توجهی وجود دارد. یکی از نقاط همکاری بین دو وزارتخانه برگزاری جلسات مشترک با این سازمان‌های ذینفع و ذی‌نفوذ برای دست یابی به یک تفاهم‌نامه جامع و پایدار است.
مسئله دوم، ارتباط ضعیف وزارتخانه‌ها به عنوان سیاست‌گذار با مسئولان فرهنگی و کارمندان دانشگاه به عنوان مجری است. برای مثال بین کارشناسان فرهنگی دانشگاه‌ها و کارشناسان فرهنگی وزارتخانه‌ها تعاملات اندکی وجود دارد. در این راستا، وزارت علوم سالانه جلسات منظمی را در استانها با معاونان فرهنگی دانشگاه‌ها برگزار می‌کند ولی این گونه تعاملات بسیار ناکافی است. دومین نقطه همکاری دو وزارتخانه این است که در دیدارهای مشترکی از این دست، از مسئولین دانشگاه‌های علوم پزشکی و کارشناسان فرهنگی وزارت بهداشت نیز دعوت شود.
سومین نقطه همکاری، نشست‌های هم‌اندیشی دو وزارتخانه به منظور سیاستگذاری مشترک برای کرسی‌های آزاداندیشی است، زیرا ما با یک فعالیت یکپارچه به نام کرسی‌های آزاداندیشی در کشور مواجه هستیم که تقسیم کار سازمانی بین وزارتخانه های دولت نباید آن را چند تکه کند. لذا لازم است امر سیاست گذاری و برنامه‌ریزی فعالیت‌های فرهنگی دانشگاه‌ها از جمله کرسی‌ها تا حدودی به طور مشترک انجام شود.
چهارمین فرصت همکاری، برگزاری کرسی‌های مشترک بین‌دانشگاهی است (برای مثال انجمن اسلامی دانشگاه امیرکبیر با انجمن اسلامی یا بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی). از آن جایی که دانشجویان برخی دانشگاه‌ها در حوزه کرسی‌ها از برخی دیگر عملکرد بهتر و بارزتری داشته‌اند، این یکی از سازوکارهایی است که از طریق آن دانشجویان فعال تر یک دانشگاه پویا می‌توانند به فعال سازی فضای فرهنگی دانشگاه‌های دیگر کمک کنند.
پنجمین نقطه همکاری که بسیار اهمیت دارد، تبادل دانش دو وزارتخانه است. وزارت علوم و وزارت بهداشت هر دو در سال‌های گذشته در این زمینه تولید محتوا کرده‌اند (در قالب سند چشم انداز، شیوه نامه، کتابچه، گزارش های پژوهشی، کتاب و مجله و ...) ولی ارتباطات ناکافی، مانع تبادل و هم‌افزایی شده است.
چقدر امیدوارید که شیوه نامه ابلاغی امسال بتواند انرژی تازه‌ای به برگزاری کرسی‌ها در دانشگاه‌های علوم پزشکی ببخشد؟
بسیاری از اقدامات اصلاحی حوزه‌های مختلف در کشور از شتابزدگی و پیامدهای خسارت بار آن رنج می‌برند. باید درباره نتایج مثبت فعالیت‌ها انتظاری واقع بینانه داشته باشیم تا بتوانیم با عقلانیت و میانه روی به سوی پیشرفت اجتماعی گام برداریم. شیوه نامه اجرایی امسال، قدمی کوچک در راستای عملی‌سازی هرچه بیش تر آیین نامه است. همان طور که اشاره کردم، به کمک این شیوه نامه، نوعی وحدت رویه در میان دانشگاه‌های علوم پزشکی به وجود می‌آید که باعث تعامل بیشتر آن‌ها با یکدیگر و با وزارتخانه می‌شود. این امر به امید خدا و با همکاری و مساعدت همه فعالان و علاقه‌مندان دانشگاهی، خردمندی و نشاط بیش تری به برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی در کشور خواهد بخشید.
منبع: مفدا
انتهای پیام/