خانیکی: روندهای انتخاباتی مهم‌تر از درصدهای نظرسنجی‌اند/ فضای انتخاباتی در دانشگاه‌ها بسیار سرد است

به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری آنا، هادی خانیکی در نشست «انتخابات؛ بررسی فضا، شرایط و روندهای سیاسی و رسانه‌ای» گفت: کمی مشکل است که یک فرد موضع سیاسی خودش را کنترل کند تا در یک فضای علمی محدود نشود. علت برگزاری نشست امروز این بود که از حوزه ارتباطات صحبت کنیم و دنبال طرح این مسئله هستیم که باید در مورد انتخابات از موضع نهادهای علمی حرف زد.

وی افزود: اگر ما به عنوان دست اندرکاران ارتباطات در زمان حیات مسئله، طرح موضع نکنیم دیگر چه زمانی باید به آن بپردازیم. اگر نقد انتخابات موضوع مورد بحث دانشجویان و اساتید ارتباطات نباشد موضوع تحقیق چه کسانی باید باشد. ما وقتی در جای دیگری بخواهیم در مورد انتخابات صحبت کنیم با شور زیادی این کار را انجام می‌دهیم اما چرا در دانشگاه از موضع آکادمیک نمی‌توانیم به آن بپردازیم و شیوه برگزاری جلسه‌های ما مانند کلاس‌های خودمان است. شاید پاسخ این باشد که وقتی می‌توان چنین نشست‌هایی را از طریق شبکه‌های اجتماعی دنبال کرد چه ضرورتی دارد که در آنها حضور داشته باشیم.

رییس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات درباره تفاوت استقبال از چنین جلسه‌هایی قبل و بعد از برگزاری انتخابات، اضافه کرد: بعد از انتخابات سال ۹۲ همین مساله امروز را در سالن ابن خلدون بررسی کردیم و تمام سالن پر شده بود. چه تفاوتی بین پیش و پس از انتخابات وجود دارد؟ گم شده‌ای به نام فضای سیاسی در انتخابات به وجود می‌آید که شرایط قبل و بعد از آن را متفاوت می‌کند. پیش از انتخابات به دلیل اقبال نهادهای مدنی و سیاسی شرایطی به وجود می‌آید که احساس می‌شود فقط در زمان انتخابات می‌شود صحبت کرد.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به فضای انتخاباتی ریاست جمهوری عنوان کرد: امسال یکی از سردترین فضاهای انتخاباتی را در دانشگاه‌ها و میان اعضای هیات علمی مشاهده می‌کنید. سوال من این است که چرا چنین اتفاقاتی در دانشگاه می‌افتد، در حالی که در خیلی از روزها دانشگاه‌ها قلب تپنده انتخابات بودند.

وی اضافه کرد: گویا انتظار باید داشت که یک موج یا پدیده‌ای برای انتخابات خرج شود که ذیل آن افراد بتوانند تصمیم‌های خودشان را بگویند.

خانیکی با اشاره به آخرین انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا گفت: یکی از مسائلی که در انتخابات آمریکا به وجود آمد این بود که چرا ترامپ پیروز شد؟ و این مسئله مطرح شد که هنگام انتخابات، افرادی به ترامپ رای دادند که پیش از آن رای خودشان را ابراز نمی‌کردند و به نوعی از گفتن آن احساس شرمندگی می‌کردند ولی هنگام انتخابات موج غالبی شکل گرفت که توانست خودش را ابراز کند.

وی افزود: به نظرم ضعف نهادهای سیاسی در جامعه مسائل را به سمت انتخابات سرریز کرده و گویا روزهای انتخابات روزهایی است که هر کاری در آن می‌توان انجام داد. البته در این شرایط سیاستمداران نگران پس از انتخابات هم می‌شوند.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: نکته دوم مربوط به موج و پدیده انتخابات است. ما وظیفه داریم به عنوان افرادی که در محفل دانشجویی هستیم مسائل را قبل از انتخابات مورد تحقیق قرار بدهیم. در این رابطه مسئله اول تفاوت‌های جامعه ایران از نظر رفتار رای‌دهی است. همیشه رندی به عنوان یکی از ویژگی‌های جامعه ایرانی مطرح می‌شود ویژگی‌ که معمولا پنهان می‌ماند و وقتی نفعی وجود دارد خودش را نشان می‌دهد. بحث معمایی بودن جامعه ایران و پنهان کاری از روی زرنگی در اینجا مطرح می‌شود.

رییس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات افزود: به صورت خاص آنهایی که نسبت به جامعه ایران نگاه بدبینانه دارند، از این مسئله به عنوان ویژگی منفی تاریخ ایران یاد می‌کنند و معتقدند ایرانی‌ها افرادی هستند که هر چیزی را که ابراز می‌کنند ممکن است حرف دلشان نباشد و ممکن است به آن چیزی که ابراز می‌کنند هم عمل نکنند.

خانیکی با تاکید بر اینکه تنها به نظرسنجی‌ها و درصدها نمی‌توان اعتماد کرد، گفت: نکته مهم دیگر بحث چرخش‌هاست که در روندهای مهم شکل می‌گیرد. امروز اکثر افراد با درصدها به انتخابات نگاه می‌کنند و نه روندها؛ درصدها مهمند ولی از روندها جدا هستند. عمدتا هم سیاست‌ورزان شهامت ورود به روندها را و اینکه درباره اثرات سیاست ورزی صحبت کنند، دارند.

این استاد دانشگاه به انتخابات ریاست جمهوری سال ۷۶ اشاره کرد و گفت: در آن سال وقتی خاتمی وارد انتخابات شد، صادقانه گفت نیامده است که رییس‌جمهور شود بلکه هدف او این است که فکر جدیدی را مطرح کند. یکی از سوال‌هایی که از او می‌شد این بود که اگر شما نمی‌خواهید رییس جمهور شوید پس چرا کاندیدا شده‌اید؟ و خاتمی محکم گفت که از کجا ممکن است رئیس جمهور نشوم. این مسئله بر تغییر روند انتخابات در آن سال کاملا تاثیرگذار بود.

خانیکی با اشاره به گروه دیگری از رأی‌دهندگان در انتخابات گفت: یک گروه هم زمانی در انتخابات شرکت می‌کند که احساس امنیت کند و بداند ورود به انتخابات برای او هزینه سنگینی ندارد و این گروه همان بخش مرددها هستند که تصمیم‌گیری‌شان روی انتخابات تاثیر می‌گذارد. کما اینکه در انتخابات امسال هم چشم‌ها به رأی‌ مرددها دوخته شده است.

وی افزود: نکته دیگر مربوط به شکل‌گیری موجی است که در ایران هر چه به زمان انتخابات نزدیک‌تر می‌شویم بیشتر قابل مشاهده است. مانند اتفاقی که در دوره قبلی افتاد و همزمان مسئله کناره‌گیری عارف و حمایت اصلاح‌طلبان از روحانی را داشتیم. همچنین موقعیتی که روحانی در مناظره‌ها ایجاد کرد این موج تغییر را مشاهده کردیم.

رییس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات با اشاره به تاثیر مناظره‌های تلویزیونی در انتخابات گفت: مناظره‌های تلویزیونی یکی از تاثیرگذارترین رسانه‌هایی است که وجود دارد و اینجا مسئله رسانه در انتخابات به یک بحث مهم تبدیل می‌شود. در این زمینه یک بخش تصویر و انگاره است و بخش دوم گفته‌هایی که توسط رسانه‌ها منعکس می‌شود. همچنین در انعکاس نظرات رقبای انتخاباتی باید به این نکته توجه کرد که رسانه‌های بزرگ مانند رادیو و تلویزیون و رسانه کوچک را باید کنار هم دید. در رسانه‌های بزرگ مانند رادیو و تلویزیون بخش‌هایی بیشتر مورد توجه مخاطبان است که احساس کنند از سیاست کلی رسانه جدا است مانند مناظره‌ها.

وی در پایان گفت: قسمت دوم شبکه‌های مجازی است که از چند انتخاب اخیر رقیب جدی رادیو و تلویزیون شده است. این رسانه‌ها در روند انتخابات جدیدا نقش‌آفرین هستند اما همه اینها باید در نهایت به کنش منجر شود.