ظهور تکنولوژی‌های نوین ارتباطی؛ عامل اصلی تحولات خانواده و جامعه
به گزارش آنا، تعداد کانال‌ها و گروه‌های فعال در شبکه‌های اجتماعی هر روز افزایش می‌یابد و روزانه هزاران مطلب از این طریق در جامعه منتشر میشود، تاثیرگذاری شبکه‌های اجتماعی بر روی افراد جامعه در حوزه فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی بر کسی پوشیده نیست و با توجه به سرعت انتقال پیام و نامحدود بودن آن، این شبکه‌ها توانسته‌اند در اندک زمانی مخاطبان فراوانی را جذب کنند.
به همین مناسبت خبرنگار خبرگزاری آنا در بوشهر در باره این چالش بزرگ با دکتر رسول اسکندری یکی از فعالان حوزه فرهنگی به گفت‌وگو نشسته که متن آن را در زیر می‌خوانیم:
* به نظر شما آیا فضای مجازی هم اعتیادآور است؟
- اول باید تعریف عامه پسند و قابل هضم ساده ای برای اعتیاد بیان کرد؛ هر عمل یا تفکری که در انجام آن افراط و زیاده روی شود به نحوی که ترک آن عمل برای فرد غیرممکن یا سخت و خطرآفرین باشد، اعتیاد نام دارد؛ با این تعریف می‌توان به زندگی روزمره ورود کرد و دید که آیا مردم در رفتارهای روزانه خود دچار اعتیاد هستند یا خیر؟
نه فقط به اعتقاد من بلکه به اعتقاد بسیاری از محققان و اندیشمندان، اعتیاد به فضای مجازی از سایر اعتیادهای سنتی مهلک تر و سهمگین تر است و در بسیاری از مواقع آسیب های ناشی از آن تبعات جبران ناپذیری در بر دارد. ایجاد فاصله بین اعضای خانواده، بازتعریف نوع ارتباطات بین مردم و تغییر آن از نوع دیداری به مجازی، از جمله مواردی است که می توان آنها را از آسیب ها و خطرات مهلک اعتیاد به فضای مجازی دانست.
* فضای مجازی در ساختار خانواده های امروزی کدامند؟
- ظهور تکنولوژی های نوین ارتباطی در عصر حاضر، عامل اصلی تحولات در خانواده و جامعه است که این تحولات منشأ بروز دگرگونی هایى عمیق و اساسى در نوع روابط و ارزش ها شده و بسیاری از کارکردهای اخلاقی و عاطفی خانواده ها را دچار اختلال کرده است که متاسفانه بسیاری از کاربران توانایی بهره گیری درست از آن را ندارند و از این فضای پرمحتوا در راه های نادرست بهره می گیرند.
استفاده غلط از فضای مجازی تیر خلاصی بر بنیان خانواده است. استفاده بیش از حد نوجوانان، جوانان، کودکان و حتی بزرگسالان از فضای مجازی در حوزه رابطه خود با والدین یا فرزندان تغییراتی به وجود آورده که کاهش نقش خانواده، کاهش ارتباط والدین با فرزند، شکاف نسلی به دلیل رشد تکنولوژی، از بین رفتن حریم بین فرزندان و والدین و ایستادن در برابر یکی از والدین یا هر دو را تنها نمونه هایی از هزار می‌توان نام برد.
*به نظر شما این نگرانی مختص همه جوامع بشری است؟
البته نگرانی موجود بر فضای فرهنگی و خانوادگی مختص کشور ما نیست چراکه از زمانى که اینترنت وارد فضاى زندگى انسان شده تا به امروز، على رغم تمام محاسن و مزایاى آن، باعث بروز یک سرى دغدغه ها و نگرانیها بر خانواده ها شده که این مسئله در تمام جوامع موضوعیت داشته و محدود به جامعه و یا اقلیتی خاص نمی‌شود.
«شخص، فرهنگ و جامعه» عناصر سه گانه هویت هستند که در تکوین شخصیت فرد، نقش مهمی ایفا می کنند. هویت شخصى، ویژگى بىهمتاى فرد را تشکیل مىدهد. هویت اجتماعى در پیوند با گروه ها و اجتماعات مختلف قرار گرفته و شکل گیری آن، متأثر از ایشان است و در نهایت، هویت فرهنگی، برگرفته از باورهایی است که در عمق وجود فرد به واسطه تعامل او با محیط پیرامون و آموزه‌های آن، از بدو تولد تا کهنسالی جای گرفته است.»
*اصلی ترین اثر مخرب فضای مجازی که باید بابت آن نگران بود، کدام است؟
فضای مجازی بیش از آن که هویت ظاهری فرد را تغییر دهد بر درون مایه‌های افراد اثرگذار است چراکه در این فضا به علت عدم معرفی هویت افراد، هر کس درصدد بیان اندیشه‌ها و علاقه مندی‌های خویش است که گاهی در دنیای واقعی از اعلام آنها سر باز زده و همین مسئله موجب تقویت شخصیت‌های چندگانه، رشد و استحکام آن میشود.
*این اثرات مخرب بر روی کدام قشر بیشترین آسیب را می گذارد و به نظر شما چرا؟
خوب طبعاٌ جوانان به علت اقتضای سنی و قرار داشتن در برهه ای که هویت آنان در حال شکل گیری است، آسیب بیشتری از این خطر بر آنان وارد می شود چرا که این گروه به علت کنجکاوی و علاقه به آموختن و تجربه کردن مسائل جدید، همواره خود را در برابر چالش ها و آزمون های متفاوتی قرار می دهند که هم می تواند مفید باشد اما در صورتی که این اتفاق بصورت محافظت شده ای انجام نشود، بر جسم، روح و روان آنان اثرات ناگواری خواهد گذاشت.
بطور مثال حتی ورزش کردن در صورتی که نادرست صورت گیرد، می تواند آسیب رسان باشد و این مصداق دقیقا در مورد بهره گیری از فضای مجازی صدق می کند چون قشر جوان این فضا را به خوبی لمس نکرده و به یک باره خود را در برابر دنیایی عظیم و بی انتها می یابد.
*منظور شما از تجربه کردن امور جدید بصورت محافظت شده چیست؟
رسول اسکندری مدیر روابط عمومی دانشگاه آزاد اسلامی بوشهر و فعال فرهنگی
- ببینید برای یادگیری و شروع هر فعالیتی هر چند ساده و راحت باید با قوانین، اصول، چارچوب و .... شرایط انجام آن کار آشنا شد، بطور مثال برای رانندگی، ابتدا فرد آموزش های تئوری و عملی دیده و بعد مجوز رانندگی را دریافت خواهد کرد، حال اگر به اشتباه و غلط این آموزش ها به وی داده شود، او بصورت نادرست خود را در برابر دنیایی از سرعت و هیجان خواهد یافت که اصلاح مجدد این رفتار در وی بسیار زمانبر و سخت تر خواهد بود به همین علت است که معتقدم که آموزش باید بصورت حرفه ای، صحیح و برنامه ریزی شده باشد تا فرد بتواند تأثیر مثبت خود را در شکل گیری رفتار ایجاد کند.
وقتی ما ماهیت و کاربرد یک موضوع را نفهمیده باشیم، مطمئنا نمی توانیم بصورت صحیح از آن بهره بگیریم مانند شخصی که الفبا را به خوبی نیاموخته و درصدد نگارش باشد که قطعا نخواهد توانست کلمات را صحیح بنویسد.
*
به نظر شما مهمترین راهکارهای کاهش آسیب های اعتیاد به فضای مجازی در خانواده کدامند؟
-یکی از دلایل مهم به وجود آمدن این معضلات، عدم شناخت به موقع و کافی والدین از نرم افزارها و گجت های جدید است. به دلیل ویژگی های خاص فضای مجازی و نو بودن این پدیده، بسیاری از والدین فرصت، امکان و یا توان کافی برای شناخت دقیق این فضا و کاربردهای آن را به دست نیاورده اند و عدم آشنایی مناسب آنها با این فضا و در مقابل استفاده بیش از پیش فرزندان باعث شده است که یک فضای محرمانه و خصوصی در داخل خانه برای آنان ایجاد شده و بدون دغدغه و وجود ناظر بیرونی به سایت های مختلف دسترسی یافته و بعضاً به دلیل ویژگی های سنی، شخصیتی و کنجکاوی های خود متأثر از فضاهای ناسالم موجود در اینترنت شوند.
باید با ارائه آموزش ها و ترفندهای جدید به مقابله با این تعارض و تهاجم فرهنگی پرداخته شود، به منظور پیشگیری و کاهش آسیب های اجتماعی در فضای مجازی باید راهکارهایی طراحی و اجرا شود که علاوه بر داشتن محتوای قوی، از لحاظ شکل ظاهری نیز جلب کننده بوده تا با جلب مخاطب تأثیر خود را بر آنان بگذارد، یعنی در واقع نباید تکنولوژی را طرد کرد بلکه با بومی سازی صحیح تکنولوژی و تولید محتوا باید این تهدید را به فرصت تبدیل کرد.
استفاده از ظرفیت رسانه های دیداری و شنیداری، روزنامه ها، مجلات، نشریات، پخش آگهی های آموزنده، برگزاری کلاس های آموزشی در مراکز تربیتی چون مدارس و دانشگاه برای آگاهی دادن به نوجوانان و جوانان در مورد مزایا و معایب فناوری های جدید و نحوه استفاده صحیح از آنها، تشویق به شرکت در فعالیت های اجتماعی و حضور والدین در انجام آنان، طراحی بازی های رایانه ای با بهره گیری از پیشینه غنی فرهنگی کشور، طراحی و تدوین بخشی در کتاب های درسی و واحدهای دانشگاهی در ارتباط با آشنایی با فناوری های جدید، اینترنت و خطرات بالقوه آنها، استفاده از آموزه های دینی از جمله امر به معروف و نهی از منکر به عنوان نوعی کنترل اجتماعی توسط هر شخص و .... از کاربردی ترین راهکارهای مقابله با ایجاد ضعف در شخصیت افراد و بالتبع بنیاد خانواده و اجتماع خواهد بود.
انتهای پیام/