«لاک قرمز»؛ فیلمی به‌دور از سانتی‌مانتالیزم/ شراکت 15 میلیون دلاری چینی‌ها برای ساخت انیمیشن

به گزارش گروه فرهنگی آنا، برنامه سینمایی «هفت» در بامداد شنبه 25 دی ماه با موضوع بررسی سینمای انیمیشن ایران روی آنتن زنده شبکه سه سیما رفت.

احتمال همکاری مجدد کیمیایی و قوچانی

در گزارشی از حواشی سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر که در ابتدای این برنامه پخش شد، در گفتگو با منصور لشکری قوچانی به حواشی فیلم سینمایی «قاتل اهلی» به کارگردانی مسعود کیمیایی پرداخته شد. تهیه کننده «قاتل اهلی» در این گفتگو بیان داشت: چنانچه فیلم سینمایی «قاتل اهلی» با موفقیت تولید و اکران شود، فیلم دوم را در همکاری با مسعود کیمیایی تولید خواهد کرد.

میزگرد بررسی انیمیشن ایران

«هفت» در ادامه در میزگردی با حضور بهرام عظیمی و امیرمحمد دهستانی، کارگردان و کارشناس انیمیشن، به بررسی سینمای انیمیشن ایران پرداخت. امیرمحمد دهستانی بیان داشت: بنظرم سینمای انیمیشن در ایران در حال پا گرفتن است. هرچند در ابتدای راه هستیم اما واقعا در حال شکل گرفتن است.

بهرام عظیمی، کارگردان انیمیشن بیان داشت: برخی فیلم های سینمایی انیمیشن را نمی توان فیلم سینمایی دانست، بلکه بعضا نسخه 90 دقیقه ای از یک انیمیشن سریالی تلویزیونی هستند. اما فکر می کنم در مجموع به تعداد انگشتان دو دست انیمیشن سینمایی تولید کرده ایم. اما سینمای انیمیشنی که بخواهیم کودک را در آن دخیل کنیم به غیر از «شاهزاده روم» انیمیشن سینمایی نداشته ایم که کودکان را شامل شود.

وی افزود: تولید یک انیمیشن منوط به کار تیمی است چیزی که کمتر درمیان ایرانیان معنا دارد. برخلاف این ما در کشورهای روز دنیا در انیمیشن نظیر ژاپن می بینیم تولید یک انیمیشن توسط گروه های تیمی 300 نفره ای انجام می شود.

در ادامه دهستانی نیز بیان داشت: تولید انیمیشن در ایران را نمی توان با کشورهایی مثل ژاپن مقایسه کرد. به هر حال روحیات و خلقیات ما ایرانی ها گاهی با مردم دیگر کشورها متفاوت است و باید با همین خصوصیات شیوه های تولید را طراحی کنیم. تولید پروژه هایی نظیر «فیلشاه» یا «شاهزاده روم» در ایران با حداقل امکانات و تیم های کوچک انجام شده و موفق بوده است.

این کارگردان انیمیشن ادامه داد: بخاطر شرایط تولیدی خاص انیمیشن سینمایی در ایران، باید به آمار فروش، هزینه ها، وقت، مدیریت نیروی انسانی و ... توجه کرد. اساسا شرایط تولید انیمیشن در ایران آنقدر سخت است که گاها تا 3 سال زمان می برد و تهیه هزینه ها در این مدت برای تهیه کنندگان بسیار دشوار است. شکستن رکورد کمترین زمان تولید یک انیمیشن سینمایی در ایران امروز موضوعیت دارد و قطعا حمایت می خواهد. امروز حتی تلویزیون هم مثل گذشته وارد تولید انیمیشن نمی شود.

شخصیت پردازی و خلق قهرمان در سینمای انیمیشن

در ادامه عظیمی، کارگردان انیمیشن های سیا ساکتی درخصوص خلق شخصیت های انیمیشنی گفت: خلق شخصیت سیا ساکتی در انیمیشن ها اتفاقی بود و این طور نبود که بر اثر یک کار مطالعاتی و پژوهشی باشد.

وی با بیان آنکه ما در خلق شخصیت در قصه برای کودکانمان دچار مشکل هستیم، ادامه داد: دقیقا مسئله از کتاب کودک شروع می شود. امروز تعداد کسانی که در حوزه کتاب کودکان کار می کنند، چه تعداد است؟ بسیاری از نویسندگان ما گمان می کنند ساده ترین داستان نوشتن برای کودکان است. درحالی که تنها برتری کتاب کودکان ما نسبت به جهان، تصویرسازی خوب آن است و اساسا در قصه گویی برای کودکان ناتوانیم. لذا در فیلمنامه نویسی و خلق شخصیت برای کودکان دچار مشکل هستیم. شما چه تعداد فیلم خوب برای کودکان در سال می بینید که قصه خوب تعریف کند؟ حالا به سراغ انیمیشن بیاییم. انیمیشن کمی سخت تر از ساخت فیلم برای کودکان است. چون همه چیز را خلق می کنید.

وی افزود: حتما باید در نگارش فیلمنامه انیمیشن، یک متخصص انیمیشن دخیل باشد تا به سادگی و بی مزگی قصه های کتاب کودک امروز ما شبیه نشود. از نویسنده ای می توان خواست برای انیمیشن فیلم بسازد که اطلاعات بروزی نیز داشته باشد و بداند امروز در سینمای انیمیشن جهان چه اتفاقاتی رخ داده است. انیمیشن امروز نیاز به نوآوری دارد، اما متاسفانه فیلمنامه هایی که امروز به دست ما می رسد خالی از نوآوری در قصه است.

در ادامه دهستانی نیز خاطرنشان کرد: ما امروز باید «پله» هایی را در حوزه انیمیشن پیدا کنیم و توپ را در دست آنها بدهیم. نمی توان به سیاست گذاری ها و برنامه ریزی های بلندمدت امید داشت. انیمیشن های بزرگ و جذاب دنیا امروز ذائقه سازی کرده اند و ذائقه کودکان ما را انیمیشن های آمریکایی شکل داده اند. برای خلق دائقه و قهرمان خودمان نیاز به حمایت داریم و باید به «فرد» در حوزه انیمیشن ایران اعتماد کرد. انیمیشن ایران برای رشد به «پله» هایی احتیاج دارد که این صنعت را دگرگون کنند.

عواقب ورود نهادهای دولتی به حوزه انیمیشن

بهرام عظیمی با اعلام خبر مشارکت 15 میلیون دلاری یک شرکت چینی در ساخت انیمیشن جدید خود گفت: من یک داستان بکر پرفروش به نام «ابرقدرتی از نازی آباد برمی خیزد» بر اساس داستان 7 ابرقهرمان جدید در منطقه نازی آباد طراحی کردم و قصد تولید آن را داشتم. در میان این 7 چهره، حداقل 4 قهرمان جدید معرفی کرده ایم که تابه حال نمونه اش وجود نداشته است. با ارائه این طرح در میان سرمایه گذاران خارجی، توافقاتی نیز با کشور چین به میزان 15 میلیون دلار داشته ایم. اما چه اتفاقاتی رخ داد که من نساختم؟ نیروهای توانمند و متعهد تولید انیمینش در ایران محدود است و متاسفانه امروز این افراد با پول هنفگت نهادهای دولتی جذب شده اند و این نهادها چرخه طبیعی انیمیشن سازی در ایران را بهم ریخته اند. لذا یا من باید نامردی کنم و افراد را با پول بیشتر بخرم یا تولید نکنم.

ظرفیت بزرگ بازار جهانی انیمیشن

وی با بیان آنکه اساسا انیمیشن خوب است که می تواند بازار جهانی داشته باشد، ادامه داد: در کشور چین در طول سال 96 فیلم خارجی اکران می شود که در این میان 6 فیلم انیمیشن خواهد بود. شریک چینی به من می گفت اگر فیلم شما در میان این 6 فیلم راه یابد، حداقل 2 میلیون نفر آن را می بینند. ما باید با تولید انیمیشن خوب وارد این ظرفیت های بزرگ شویم.

دهستانی نیز نهایتا خاطرنشان کرد: در حوزه بازار جهانی مسئله این است که بسیاری از انیمیشن ما کف کیفیت برای عرضه خارجی را ندارند. وقتی ما برای همزبانان خود نمی توانیم داستان خوب و قصه جذابی را در انیمیشن روایت کنیم، چطور می توانیم برای مخاطب جهانی فیلم جذاب بسازیم؟ هرگاه بتوانیم مخاطب خود را جذب کنیم، قطعا در حوزه جهانی نیز موفق خواهیم بود. امروز ما 3 انیمیشن بزرگ در دست تولید و اکران داریم؛ «پشت دروازه بهشت» به کارگردانی علی اسکویی، «فیلشاه» به کارگردانی هادی محمدیان و «آخرین داستان» به کارگردان اشکان رهگذر که به موفقیت جهانی آنها امیدواریم.

«لاک قرمز» روی میز نقد «هفت»

«هفت» در ادامه در میز نقد خود با حضور مسعود فراستی و شاهرخ دولکو به بررسی فیلم سینمایی «لاک قرمز» به کارگردانی سیدجمال سیدحاتمی پرداخت.

مسعود فراستی در ابتدای این میز نقد بیان داشت: فیلم اگر فیلمنامه اندازه ای می داشت، فیلم بدی نمی شد. فیلمنامه مشکل اول فیلم است. اسم فیلم «لاک قرمز» است و علی القاعده باید این قرمزی در فقر تنیده می شد؛ باید این میزان تلنبار مصیبت در فیلم، با لاک قرمز، درد، شور و شیطنت کم می شد که نشد.

وی افزود: فیلم قصه دختر 16 ساله ای را روایت می کند و خوشبختانه از نگاه دختر می بینیم و همین یعنی یک قدم جلوتر از فیلم های اجتماعی دیگر که از نگاه فیلمساز، فیلم را می بینیم. جز در یک جا، این نگاه دچار مشکل می شود؛ در ترمینال از دختر جدا می شویم و برای مدتی از نگاه مادر به فیلم نگاه می کنیم. این زاویه نگاه، نقطه قوت فیلم است.

شاهرخ دولکو نیز بیان داشت: شاید بتوان گفت استراتژی فیلم غلط است. یعنی نگاهی که فیلمساز به فیلمش داشته که حرف چیست و از طرفی آن را چگونه بیان کند و در ادامه در فیلمنامه و کارگردانی این اشتباه ادامه پیدا کرده است. والا بازی بازیگران و فیلمبرداری خوب است. تدوین می توانست کمک بیشتری به فیلم کند.

این منتقد سینما افزود: ظاهر فیلم این است که فیلم درام براساس شخصیت است. اما در واقع هیچ کنش مندی توسط دختر نمی بینیم و بعد از اتمام فیلم، چیزی در ذهن مخاطب باقی نمی ماند. چون قهرمانی خلق نشده است.

فراستی در این خصوص بیان داشت: به نظر می رسد فیلمساز در شروع می خواسته یک شخصیت کنشمند فاعل قلدر سمج در همین طبقه خلق کند. قلدری که درد می فهمد. یعنی هم گریه کند و هم دعوا کند اما موفق نبوده است. مثلا در دعوایی که پشت آسایشگاه از دختر می بینیم، اصلا اندازه او نیست و بنظر از بیرون به او اضافه شده است.

در ادامه دولکو بیان داشت: از نکات مثبت فیلم است که خیلی خیلی آگاهانه از دراماتیزه کردن فیلم، سانتیمانتالیزم و اشک مخاطب را درآوردن، دور شده است.

فراستی پاسخ داد: اتفاقا این آگاهی اصلا خوب نیست. صحنه مرگ پدر را به یاد بیاورید. بدون دیدن صحنه مرگ، با یک افکت مرگ را می شنویم و با یک کات بد، به مراسم ختم او میرویم. بعکس باید این حس تنهایی دختر را حس می کردیم. کارگردان با این کار، فیلم را از حس می اندازد و به شدت لحظه های مهم فیلم را کات می کند. یکجور خویشتن داری خودآگانانه نابجا که حس را از فیلم می گیرد. در تمام فیلم حذف ها به همین شکل است. همچنین این اتفاق سبب می شود که ما همدرد دختر نمی شویم. یعنی به نوعی دردها را برچیده اند.

دولکو بیان داشت: برعکس من فکر می کنم این مسئله نیست که فیلم را ضعیف کرده است. اشتباهاتی در شخصیت فیلسوفانه پدر در آن طبقه جامعه، یا انباشتن این میزان سیاهی در فیلم - که بیشتر به واقع گرایی تلخ شبیه است - و ... سبب شده تا فیلم از نفس بیافتد. یعنی مشکل اصلی در فرم است.

فراستی با تائید اشکال فیلم در فرم بیان داشت: فیلمساز گمان کرده هرچقدر بیشتر دردهای اجتماعی را بگوید یک امتیاز برای فیلمش است. آنقدر این دردها را در فیلم پرتاب کرده که دیگر نمی تواند اینها را جمع کند. اگر روی دو مسئله می ایستاد و باقی به فیلم اضافه نمی شد تا مسئله ای را حل کند، فیلم خوبی می شد. برای همین مسئله و پرهیزی که نمی خواهد برای نغلطیدن در ملودارم بکند، سبب شده فیلم اخته شود.

وی افزود: در فیلم با یک نگاه طرفیم که به نوع روایت اول شخص نزدیکیم. اشکال در این جنس فیلم ها این است که نگاه فیلمساز گاهی جایگزین شخصیت اصلی فیلم می شود. نکته دوم اینکه دردها دراماتیزه نمی شوند. یعنی ما این همه صحنه های دردناک داریم که درد در آن نیست و ما را هیجان زده نمی کند و حس ما را درگیر نمی کند و لذا بسیاری از اینها را به دیالوگ یا کات های بی مورد می آورد. این یک مشکل فیلم اولی است که در استراتژی نگاه و فرم فیلم پدید آمده است.

دولکو نهایتا بیان داشت: همه اینها مشکل از فرم است. من معتقدم در اکثر فیلم های ایرانی مشکل فرم داریم. به گونه ای که فیلمساز اسیر محتوا می شود و برای بیان حرفش، از فرم خارج می شود.

فراستی نیز خاطرنشان کرد: من اما معتقدم ما هنوز قبل از بحث فرم هستیم. اینها مشکل تکنیک است. مشکل تکنیک سبب می شود کارگردان ادا دربیاورد و فیلم یکهو روشنفکر شود.