ضرورت رعایت حقوق شهروندی در بازی پوکمون

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، شاپور دولتشاهی، وکیل دادگستری در روزنامه شهروند نوشت: برای وقوف به این موارد ابتدا باید با ماهیت بازی پوکمون آشنا شد. این بازی برخلاف اغلب بازی‌های رایانه‌ای که می‌توان در حالت سکون و صرفا با اتصال و ارتباط با رایانه، تبلت یا گوشی‌های تلفن همراه انجام داد، نیاز به حرکت و جست‌وجو در نقاط مختلف و عموما مکان‌های عمومی با امکان حضور سایر کاربران این بازی در آن محیط‌ها دارد. کاربر باید با راه ‌رفتن و یافتن اهداف دارای امتیاز این بازی در محیط‌های شلوغ و پرتردد شهری اصطلاحا اقدام به شکار اهداف خود و امتیاز جمع‌آوری کند. در همین حال کاربر باید به‌صورت مداوم و بسیار متمرکز به صفحه تلفن همراه خود نگاه کند تا مبادا امتیازی را از دست دهد یا خود شکار دیگر کاربران شود.
همین تمرکز دایمی و بیش از حد تصور به صفحه تلفن و بی‌توجهی به محیط پیرامون از یک‌سو و لزوم حرکت و جست‌وجو در محیط‌های شلوغ و پرتردد شهری نظیر معابر عمومی یا مراکز خرید پرجمعیت کافی است تا فجایع و حوادث قابل‌پیش‌بینی ناخوشایندی تا سرحد مرگ رقم بخورد.
حوادث بازی
با وجود گذشت زمانی کوتاه از شیوع و دامنگیری این بازی، گزارش‌های متعددی درباره وقایع و حوادث ناگواری که برای کاربران یا سایر اشخاص بر اثر بی‌مبالاتی و بی‌توجهی کاربران این بازی اتفاق افتاده، منتشر شده که توجه به‌موقع و هشدار جدی مقامات مسئول را برای حفاظت از جان شهروندان و پیشگیری از حوادث احتمالی می‌طلبد؛ به‌عنوان مثال زمانی‌که کاربر سر در گوشی تلفن خود دارد و بی‌محابا به‌دنبال شکار امتیاز است، می‌تواند به هر مانعی برخورد یا از هر اختلاف سطحی سقوط کند یا وارد معابر شود و با وسایط نقلیه عبوری یا سایر عابران برخورد کند. تمامی این موارد در گزارش حوادث این بازی رایانه‌ای در کشور‌های دیگر عنوان شده است.
نقش شهرداری
اما پاسخ به این سوال که «مقام مسئول در چنین وضعیتی در کشور ما کیست؟» بسیار حایز اهمیت خواهد بود.
برای یافتن پاسخ ناگزیر از بررسی و تحلیل نظری «نهاد‌های مسئول» در چنین حوزه‌ای خواهیم بود.
نخستین نهادی که در این‌باره می‌تواند نقش چشمگیر و فعالی داشته باشد، «شهرداری» است، چرا که نهاد شهرداری به‌عنوان متولی معابر و مراکز شهری از یک‌سو و وظیفه اجتماعی و فرهنگی که در آموزش امور اجتماعی برای شهروندان از سوی دیگر برعهده دارد «چنانکه در تمامی مراسم ملی و مذهبی اقدام به نصب شعائر مرتبط با مناسبت‌ها در انواع تابلوهای اطلاع‌رسانی شهری نظیر بیلبوردها می‌کند یا در هفته کتاب اقدام به نصب و نمایش تابلوهای نقاشی، خطاطی یا آثار عکاسی هنرمندان (اعم از رعایت حقوق معنوی و مادی پدیدآورندگان آثار یا بدون آن) می‌کند، دور از انتظار نیست که در این‌گونه مسائل مستحدثه که محتوای فضای مجازی با موجی خروشان وارد فضای واقعی شده و تبعات و خطرات جدی برای شهروندان را دربرخواهد داشت، بسیار سریع و به‌موقع وارد عمل شود و با اعلام هشدارهای مرتبط یا نمایش تصویری مخاطرات جانی برای شهروندان روی تابلوهای شهری، وظیفه فرهنگی و اجتماعی خود را در قبال شهروندان انجام دهد.
وظیفه پلیس فتا
هرچند پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات کشور علی‌القاعده متمرکز بر پیشگیری و مقابله با «جرایم» در حوزه فناوری اطلاعات است و فرض مسأله، منصرف از بحث ارتکاب جرم ناشی از انجام این بازی رایانه‌ای است، اما به‌لحاظ این‌که منشأ خطرات جانی برای کاربران این بازی و همچنین سایر شهروندان نظیر رانندگان یا عابرانی که در مسیر کاربران این بازی قرار می‌گیرند و بر اثر بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی کاربران با آنها برخورد می‌کنند، فضای سایبر بوده که به‌لحاظ ماهیت این بازی به فضای واقعی نیز تسری یافته و از آن‌جا که تمام وظیفه پلیس در نهایت حفاظت از امنیت جامعه است، لذا با نگاهی از باب «پیشگیری» منافاتی میان عملکرد پلیس فتا و ورود به‌موقع به این مسأله و هشدارهای مرتبط نخواهد بود.
وظایف آتش‌نشانی و اورژانس
هرچند هر دوی این سازمان‌ها از توابع سازمان شهرداری هستند، اما به‌لحاظ نقش عمده در پیشگیری و مقابله با حوادث شهری، شاید بیشترین و بهترین ارتباط را با مانحن‌فیه داشته باشند. لذا شایسته است آتش‌نشانی یا اورژانس با صدور اطلاعیه‌هایی در رسانه‌های جمعی و درخواست عمومی از شهروندان مبنی بر بازنشر این اطلاعیه‌ها از طریق انواع شبکه‌های اجتماعی، کاربران بازی‌های رایانه‌ای و نیز سایر شهروندان را از خطرات جانی نهفته در این‌گونه بازی‌های رایانه‌ای آگاه کنند و از پیامدهای ناگوار آن برای شهروندان به‌نحو موثر و چشمگیری بکاهند.
نقش بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای
بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای نیز می‌تواند نقش بسزایی در این موضوع ایفا کند. درواقع باید این نهاد را متولی اصلی بازی‌های رایانه‌ای در کشور دانست اما از آن‌جا که بنیاد بازی‌های رایانه‌ای برابر شرح وظایف منتشره در وب‌سایت آن مجموعه، متمرکز بر بازی‌های رایانه‌ای تولید داخل کشور یا بازی‌های وارداتی است (که قاعدتا باید مراتب قانونی واردات و اخذ مجوزهای لازم را طی کرده باشد که در مورد اخیر و بسیاری موارد مشابه چنین اتفاقی نیفتاده و نخواهد افتاد) نباید به این بهانه از بار این مسئولیت اجتماعی شانه خالی کند. قدر متیقن این‌که مستند به بند ٦ از ماده ٣ اساسنامه بنیاد، مبنی بر «تلاش در راستای تأمین حقوق مادی و معنوی مصرف‌کنندگان بازی‌های رایانه‌ای» می‌توان این مسئولیت خطیر را در راستای حفاظت از سلامت جانی مصرف‌کنندگان بازی‌های رایانه‌ای (صرف‌نظر از این‌که بازی مزبور از طریق مبادی قانونی به کشور وارد شده یا خیر) از این بنیاد مطالبه کرد.
نهادهای مرتبط با حقوق شهروندی
در پایان می‌توان از هریک از نهادهای مرتبط با حقوق شهروندی و نه منحصر به «ستاد صیانت از حقوق شهروندی و حریم امنیت عمومی» یا سازمان‌های مردم‌نهاد ناظر بر حقوق شهروندی، انتظار توجه خاص به حفظ و رعایت حقوق شهروندی در این‌گونه مسائل نو را داشت.