بیشترین خود انتقادی در حوزه علوم انسانی است

به گزارش گروه فرهنگی آنا و به نقل از روابط عمومی رادیو گفت‌وگو، برنامه «گفت‌وگوی فرهنگی» با موضوع «تحول علوم انسانی؛ چالش ها و راهکارها» با حضور دکتر مالک شجاعی (مشاور شورای تحول علوم انسانی شورای عالی انقلاب فرهنگی)، غلامرضا جمشیدی ها (استاد دانشگاه) و عباس اسدی (استاد دانشگاه علامه) روی آنتن رادیو گفت و گو رفت.

در ابتدای این برنامه، مالک شجاعی درباره وضعیت علوم انسانی در کشور گفت: مقام معظم رهبری به ویژه در سال 88 روی تحول علوم انسانی تأکید داشت و باید یک آسیب شناسی جدی در تمام ابعاد فرهنگی اتفاق بیفتد. اگر بخواهیم مبدأ علوم انسانی مدرن را به لحاظ تاریخی شناسایی کنیم، شاید بتوانیم سال 1310 را یک تاریخ دقیق یاد کنیم، در این رابطه بدانیم؛ هرچند پیشینه علوم انسانی را در تمدن اسلامی داشتیم و به نوعی آموزگار تمدن غرب هم بوده است.

شجاعی ادامه داد: یک متخصص قرون وسطا به این اشاره کرد که واژه مدرنیته نخستین بار در اواخر قرون وسطا و برای اشاره به آثار ابن سینا و غزالی به کار می رفت. علوم انسانی به مفهوم مدرن کلمه متولد قرن 19 میلادی است. اگوست کنت پیشگام پوزیتیویسم برای اولین بار واژه فیزیک اجتماعی را به کار برد و به این اشاره کرد که انسان و جامعه را با مدل نیوتون ارتقا دهیم. علوم انسانی در ایران معاصر با تأسیس دانشگاه تهران به وجود آمد. متون اصلی در علوم انسانی همزمان با پدید آمدن به صورت ترجمه بود که به تدریج متون ترجمه ای تبدیل به آفت شد.

شجاعی در خصوص نهضت ترجمه در ایران عنوان کرد: مواجهه ما با غرب مدرن از دوران قاجار در زمینه ترجمه بود. مترجمان سفیران تجدد و پیام آوران فرهنگ دیگر هستند. متأسفانه با اتهاماتی که به علوم انسانی وارد می شود، کار پیشرفت ندارد. در دهه 50 یک دکترای فلسفه داشتیم و امروز 22 گرایش دکترای فلسفه داریم و پیشرفت زیاد بوده است.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: متأسفانه در گره گشایی مسائل مربوط به جامعه و انضمامی، علوم انسانی چندان موفق نبوده است. در غرب بارور شدن علوم انسانی زمان برد و ما بار بیش از حدی بر آن وارد می کنیم. نیازمند یک پیوند ارگانیک با دیگر حوزه ها مثل ادبیات، فلسفه، صنعت هستیم. خلأ مربوط به ترجمه نیست بلکه مربوط به شئون مختلف جامعه است. بیشترین خود انتقادی مربوط به حوزه علوم انسانی بوده و این علم متواضعانه تر نسبت به دیگر حوزه ها حرکت می کند.

در ادامه اسدی با اشاره به حوزه ترجمه در علوم ارتباطات گفت: در رشته ارتباطات بسیاری از متون ترجمه ای وجود دارد و تولید بومی نداریم و بیش از هر زمانی به نظریه نظریه پردازان غربی توجه می شود. مخالف ترجمه نیستیم اما نباید منجر به این شود که از معنای بومی آن غافل شویم. باید تغییر جهان بینی اتفاق بیفتد و معتقدیم برای تحول علوم انسانی باید نسبت به آن عالم باشیم. هیچکس نمی داند که سهروردی در«عقل سرخ» از ارتباطات صحبت می کند.

در ادامه اسدی در خصوص صحبت های مالک شجاعی گفت: ترجمه باید متناسب باشد و تنها از زبان انگلیسی نباشد تا با تفکرات دیگر کشورها آشنا شویم. ما بیشترین مراودات خود را با چین داریم اما کسانی که زبان چینی می خوانند به 50 نفر نمی رسند و مطالبه ای برای آن نیست. کشورهای عربی در زمینه علوم انسانی رفرنسی برای دسترسی بهتر ندارند. بسیاری از کشورهای عربی منابع خوبی دارند اما به آن آگاه نیستیم.

برنامه «گفت‌وگوی فرهنگی» از شنبه تا چهارشنبه ساعت 20:00 روی آنتن شبکه رادیویی گفت و گو می رود و علاقه مندان می توانند برای دسترسی به سایت این شبکه مراجعه کنند.