مدیرعامل جدید خانه سینما کیست؟/ از ساختن فیلم تبلیغاتی حسن روحانی تا جانشینی میرکریمی

به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، منوچهر شاهسواری متولد سال ۱۳۳۶ در تهران است. او فارغ‌التحصیل سینما از مدرسه عالی تلویزیون و سینما است و سال ۱۳۶۸ فعالیت سینمایی خود را به عنوان دستیار کارگردان و برنامه‌ریز با فیلم «تمام وسوسه‌های زمین» به کارگردانی حمید سمندریان آغاز کرد.

در سال ۱۳۷۷ به همراه احمدرضا درویش، تقی علیقلی‌زاده و محمود بهمن‌پور موسسه فرهنگ تماشا را تاسیس کرد.

از دیگر فعالیت‌های او می‌توان به قائم مقامی خانه سینما، ریاست اتحادیه تهیه‌کنندگان و توزیع کنندگان فیلم ایران، ریاست شورای صنفی نمایش، عضویت شورایعالی تهیه‌کنندگان سینمای ایران، نمایندگی خانه سینما در شورای صدور پروانه ساخت آثار سینمایی، عضویت هیات انتخاب و داوری در جشنواره فیلم فجر(دوره های مختلف)، مدیریت جشن یکصد سالگی سینمای ایران ۱۳۷۹، هشت دوره مدیریت اجرایی جشن خانه سینما، مدیریت اجرایی جشنواره آسیا پاسفیک در شیراز، دو دوره مدیریت اجرایی جشنواره فیلم شهر، سه دوره مشاور دبیری جشنواره فیلم فجر و دو دوره مدیریت اجرائی جشنواره گل آقا اشاره کرد.

وی تهیه‌کننده آثار سینمایی چون «مزار شریف» (۱۳۹۳)، «فصل باران‌های موسمی» به کارگردانی مجید برزگر (۱۳۸۸)، «یک گزارش واقعی» به کارگردانی داریوش فرهنگ (۱۳۸۷)، «مخمصه» به کارگردانی محمد علی سجادی (۱۳۸۶)، «شب یلدا» به کارگردانی کیومرث پوراحمد (۱۳۸۰)، «متولد ماه مهر» به کارگردانی احمدرضا درویش (۱۳۷۸)، «ماه و خورشید» به کارگردانی محمد حسین حقیقی (۱۳۷۴)، «تعطیلات تابستانی» به کارگردانی فریدون حسن پور(۱۳۷۴)، «عبور از تله» به کارگردانی غلامرضا رمضانی (۱۳۷۲) و آثار تلویزیونی همچون «سفر زمان» به کارگردانی امیرشهاب رضویان (۱۳۹۱)، فیلم تلویزیونی «حباب» به کارگردانی سامان استرکی (۱۳۹۰)، سریال «جستجوگران» به کارگردانی محمدعلی سجادی (۱۳۸۸)، سریال «روز ایپریت» به کارگردانی احمد امینی (۱۳۷۸)، «براده‌های خورشید» به کارگردانی (۱۳۷۴)، سریال «در پناه تو» به کارگردانی حمید لبخنده (۱۳۷۴)، سریال «جاده» به کارگردانی فریدون فرهودی (۱۳۷۲) و سریال «شاهدان کوچک» به کارگردانی غلامرضا رمضانی (۱۳۶۹) بوده است.

شاهسواری همچنین مجری طرح فیلم‌های «متولد ماه مهر» (۱۳۷۸)، «مرد بارانی» (۱۳۷۸)، «زشت و زیبا» (۱۳۷۷)، «تعطیلات تابستانی» (۱۳۷۴) و «عبور از تله» (۱۳۷۲)؛ مدیرتولید فیلم‌های «ایلیا نقاش جوان» (۱۳۷۱) و «سایه‌های هجوم» (۱۳۷۱)؛ دستیار و برنامه ریز فیلم‌های «تمام وسوسه‌های زمین» (۱۳۶۸) و«مدرسه پیرمردها» (۱۳۷۰) و نویسنده فیلم سینمایی «عبور از تله» (۱۳۷۲) بوده است.

وی همچنین نامزدی بهترین فیلم برای «مزارشریف» در سی و سومین جشنواره فیلم فجر، سیمرغ بلورین بهترین فیلم دوم برای «براده‌های خورشید» در پانزدهمین جشنواره فیلم فجر و پروانه زرین برای ساخت آنونس فیلم «مدرسه پیرمردها» در دهمین جشنواره بین‌المللی کودک و نوجوان اصفهان را در سوابق خود دارد.

ماجرای فیلم تبلیغاتی حسن روحانی

علاوه بر این منوچهر شاهسواری مدیریت و تهیه‌کنندگی فیلم تبلیغاتی حسن روحانی را بر عهده داشت و در گفت‌گویی با خبرگزاری مهر در مورد اینکه همکاری حسن روحانی با دست‌اندرکاران ساخت این فیلم تبلیغاتی چگونه بوده است؟گفته بود: «خوشبختانه روحیه همکاری این نامزد یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری برای ساخت فیلم تبلیغاتی بالا و به نوعی دست راست گروه تولید است.»

ساخت فیلم تبلیغاتی حسن روحانی با حواشی بسیاری روبرو بود. در اولین حاشیه، برنامه‌ «هفت» اعلام کرد که محمدمهدی عسگرپور و سیدرضا میرکریمی فیلم تبلیغاتی این نامزد انتخابات ریاست جمهوری را خواهند ساخت اما این خبر با تعجب و تکذیب این دو کارگردان روبرو شد. پس از آن در چندین نوبت در خبرگزاری‌های مختلف و همچنین از تریبون صداوسیما اعلام شد که مسعود جعفری‌جوزانی ساخت فیلم تبلیغاتی وی را بر عهده دارد اما این خبر نیز مکررا از سوی کارگردان سریال «در چشم باد» تکذیب شد و در نهایت ساخت اولین فیلم تبلیغاتی حسن روحانی بامدیریت و تهیه‌کنندگی شاهسواری انجام شد.

عضو ممتاز خانه سینما

چهار سال پیش از آن، در آیین ستایش از سه صنف برگزیده و عضو ممتاز جامعه اصناف سینمای ایران که 31 تیر ماه 88 برگزار شد از منوچهر شاهسواری به دلیل پی‌گیری‌هایش به عنوان نماینده خانه سینما در شورای صدور پروانه ساخت تقدیر شد.

هارون یشایایی تهیه‌کننده پیشکسوت سینمای ایران برای تقدیر از شاهسواری عضو ممتاز جامعه اصناف سینما روی صحنه آمد و گفت: «از خدا می‌خواهم صنف تهیه‌کننده در سینمای ایران به رسمیت شناخته شود و لی فکر نمی‌کنم به واقعیت برسد. تا توفانی که در فنجان تهیه‌کننده‌ها آمده فروکش نکند و اجماع حاصل نشود، هیچ کاری به سرانجام نمی‌رسد.»

شاهسواری نیز افزود: «امیدوارم گوش‌های ما فقط نصحیت‌های یشایایی را نشنود و به آن عمل هم بکند. از اینکه مرا لایق دانستید سپاسگزارم. آنچه مانع حرکت صنفی می‌شود رعایت نکردن اخلاق در روابط است. هر کاری در این سال‌ها برای خانه سینما کردم از روی علاقه بوده و جا دارد از میرکریمی، ابوالحسن داودی، تورج منصوری و... که جایشان اینجا خالی است یاد کنیم.»

عضویت جنجالی در شورای پروانه

در 27 مهرماه 92 با عنایت به مصوبه هیات وزیران مبنی بر حضور نمایندگان خانه سینما در شورای پروانه فیلمسازی و با توجه به مذاکرات صورت گرفته با سازمان سینمایی، منوچهر شاهسواری و همایون اسعدیان به عنوان نمایندگان جامعه اصناف سینمای ایران برای حضور در شورای مذکور معرفی شدند.

نمایندگان خانه‌ سینما در حالی معرفی شدند که حدود چهار سال که این امر امکان‌پذیر نبود، به طوریکه یکی از مسائل و مشکلات خانه سینما با جواد شمقدری قبل از تعطیلی خانه سینما همین موضوع بود و در حالی که در سال‌های قبل نیز نام شهسواری به‌عنوان یکی از نمایندگان خانه سینما همواره معرفی می‌شد، اما مدیران وقت سازمان سینمایی از دعوت از آنا سر باز می‌زدند، که در آن زمان منجر به نامه‌نگاری‌های تند و تیزی بین عسگرپور و معاون وقت سینمایی ارشاد شد.

دفاع از عملکرد مدیران دهه 60

شاهسواری در دومین جلسه ارزیابی مدیریت سینمای ایران در دهه ۶۰ که حدود یک سال پیش با حضور اهالی سینما در محل خانه سینما و به همت انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران برگزار شد، اظهار کرد: «دهه ۶۰ تنها دهه مهم در سینمای ایران نیست، بلکه دهه مهمی در تاریخ معاصر ایران است و اگر متوجه این اهمیت ذاتی نباشیم دچار مشکلات بسیاری می‌شویم. سینما آزمایشگاه بسیاری از مواردی است که بشر تمایل دارد آن را تجربه کند و ببیند و در واقع توسط سینما است که متوجه می‌شود از کدام جهان بیشتر از هر جهان دیگری خوشش می‌آید یا نه. از نظر من مدیران دهه ۶۰ از قدرت سینما به خوبی مطلع بودند و به خوبی می‌دانستند که سینما قدرت بسیاری دارد، البته در متون موجود از مدیریت دهه ۶۰ به خوبی مشخص است که این اعتقاد مدیران به صورت نظری و عملی وجود دارد اما هیچ کدام از این اعتقادات کامل نشده است. دهه ۶۰ دهه‌ای است که تکان های ناشی از انقلاب در آن وجود دارد به همین دلیل از اهمیت بسیاری برخوردار است.»

وی گفت که در جهان امروز بدون سینما به معنای تولید اثر می‌توان زندگی کرد، اما بدون سینما نمی‌توان در سرنوشت جهانی تاثیر گذاشت، ذات سینما یعنی حضور در بطن جهان و بدون سینما به حاشیه جهان کشیده می‌شویم.

وی همچنین با بیان این‌که سینمای ایران در دهه ۶۰ می‌توانست به عنوان صدای انقلاب در جهان حضور داشته باشد و مدیران سینمایی به خوبی از این مساله آگاه بودند. در واقع سینما به قدری مهم است که ما را به جهان پیرامون خود متصل می‌کند. اگر بررسی تاریخ سینمای ایران در دهه ۶۰ منجر به یادگیری شود خوب است و این یادگیری می‌تواند به عنوان جبران خطا معنا پیدا کند. ویژگی دهه ۶۰ از انقلاب گرفته شده است و مدیرانی که در این دهه حضور داشتند، معتقدترین، مومن ترین و غیرتمندترین مدیران بعد از انقلاب بودند، این گروه از مدیران واقعا نسبت به انقلاب غیرت داشتند و حاضر بودند برای آن هرکاری انجام دهند. مدیران دهه ۶۰ به خوبی با مقتضیات جهان جدید آگاه بودند و سینما بیش از هر چیز نیازمند این افراد بود.

وی در بخشی دیگر از سخنان خود گفت: «در دهه ۶۰ کسی از مدیران نمی پرسید وضعیت ما چه می‌شود، بلکه می‌پرسیدند چه کار کنیم بهتر است و این نگاه جمعی جامعه و نسبت مستقیم آن با انقلاب را نشان می‌داد.»

این تهیه کننده سینما، افزایش نقش حرفه و تخصص در سینما، تغییر سینما از ستاره محوری به کارگردان محوری، تبدیل سینما از یک امر معیشتی و شخصی به یک امر دو سویه بین سازنده و مخاطب را از جمله ویژگی های سینمای ایران در دهه ۶۰ عنوان کرد.

وی همچنین تأکید کرد: «در چنین شرایطی سینمای ایران تبدیل به یک سرمایه و پدیده اجتماعی شده و عوامل زیادی به دلیل همین اهمیت‌ها بر سر سینما دعوا کردند. متاسفانه مدیران سینمای ایران در حال حاضر هر چقدر هم بگویند حال سینمای ایران خوب است، اما همه ما می‌دانیم که فاصله هزینه و درآمد در سینمای ایران بسیار زیاد است و درآمد پاسخگوی هزینه نیست. مدیران دهه ۶۰ خود را در مقام بازسازی و بازنگری سینمای ایران نمی‌دانستند و بیشتر به دنبال تاسیس بودند و نسبت به این دیدگاه باید پیامدهای تاریخی آن را بر عهده می‌گرفتند، چرا که تاسیس همیشه با حذف همراه است. سینما یک پدیده قدرتمند است و هرکس در جستجوی منافع خود دوست دارد آن را برای خود نگه دارد.»

اخلاق، اخلاق، اخلاق

شاهسواری که در خانه سینما بر رعایت اخلاق در روابط تأکید کرده بود، در یکی از قسمت‌های برنامه «هفت» در مردادماه سال 91 در مورد بحث «اخلاق در سینما» با اشاره به این که ضرورت‌های پرداختن به اخلاق در سینما مهم‌تر از تعریف اخلاق است، بیان داشت: «پیشینه‌ای وجود دارد که برنامه هفت به این موضوع پرداخته و اگر بخواهیم به تعاریف بپردازیم از ضرورت‌ها دور می‌شویم.»

وی سپس به تعریف اخلاق حرفه‌ای اشاره کرد و بیان داشت: «عمل به قوانین را در همه حوزه‌های داریم و اما این نکته قابل توجه است که در مقابل مدیرانی که بی‌اخلاقی می‌کنند و یا سینماگرانی که بداخلاقی می‌کنند، چه باید کرد. یکی از بی‌اخلاقی‌ها در سینمای ایران انکار سینمای گذشته ماست و من معتقدم که نسبت سینمای امروز ما با مجموعه شرایط اجتماعی بعد از پیروزی انقلاب ارتباط مستقیم دارد.»

شاهسواری اظهار کرد: «سینما را باید به‌عنوان یک پدیده اجتماعی بشناسیم و آن را به‌عنوان یک فعالیت بعد از انقلاب قبول کنیم. همه ما بی‌اخلاقی را نکوهش و مذموم می‌دانیم اما باید گفت کسی بی‌اخلاق نیست. نمونه این است که ما هر سال 80 فیلم می‌سازیم اما کسی درباره آن حرفی نمی‌زند اما در یک پروژه سینمایی از وزیر و معاون و رئیس‌جمهور درباره آن صحبت می‌کنند.»

وی با بیان این مطلب که به صورت رسمی در سینمای ما فقدان قانون وجود دارد و با اشاره به زمان مدیریت مرحوم سیف‌الله داد تصریح کرد: «در دوران مدیریت ایشان زمینه را برای تدوین قانون سینما فراهم کرده بود. معتقدم که فقدان قانون مانع به عمل اخلاق حرفه‌ای نیست و جوامع بر اساس رشد خود قانون‌ها را نوشته و تغییر می‌دهند. قانون بر اساس شرایط ایجاد می‌شود و قانون عمری است از زمان نیاز تا پایان نیزام اما اخلاق حرفه‌ای چه در مدیران و سینماگران وجود دارد و دائمی است.»

ارزش صف‌شکن‌ها

شاهسواری پس از ساخت فیلم «مزار شریف» طی گفت‌وگویی با خبرگزاری مهر درباره این فیلم گفته بود: ««مزار شریف» برای من فقط یک فیلم نیست بلکه آن را مثل همه کارهایم بخشی از عمر، دانش و فرهنگ کشور می‌بینم و برایم از ابتدا یک امر جدی تلقی می شد. این فیلم در تغییر شیوه تولید و نگاه به بخشی از تاریخ کشور، پروژه ای صف‌شکن است و صف‌شکن‌ها شاید ارزش هایشان در زمان خود دیده نشود و هزینه‌های جانی و مالی بیشتری متحمل شوند اما بهترین‌ها برای انتقال تجربه به آیندگان هستند. تحولی که با «مزار شریف» در سینما شکل گرفت مثل زمانی است که فیلم های ایرانی از دوبله به صداگذاری سر صحنه تغییر مسیر داد، تا حدی که الان هیچ فیلم ایرانی با دوبله قابل تصور نیست.»

وی با توجه به اینکه «مزار شریف» قدم مهمی را به سوی تکنیکی شدن صنعت سینمای ایران برداشت، معتقد است: «باید دیگران را هم حساس کنیم تا در جهت پیشرفت امکانات سینمایی قدم بردارند. حذف سینمای ایران از مناسبات فرهنگی کشور مصیبت عظیمی است اما متاسفانه این خطر همیشه وجود دارد. اگر نتوانیم بخش خصوصی قدرتمندی در سینمای ایران ایجاد کنیم هنر را به خطر انداختیم. دولت موظف است در سیستم‌های زیرساختی درست سرمایه‌گذاری کند. مسئولان کشور به همان اندازه که نگران کارخانه اتومبیل‌سازی هستند باید نگران صنعت سینما هم باشند اما همه نگرانی‌ها حول ممیزی متمرکز شده است. سینما هم هنر است هم صنعت هم تجارت.»

انتقاد از سینمای آپارتمانی

وی همچنین در گفت‌وگویی با تسنیم در مورد فیلم‌سازی در فضای آپارتمانی و غیرآپارتمانی گفته بود: «در گذشته ما فیلم‌هایی داشتیم که در روستاهای دورافتاده، کوهستان و حتی در دریای خلیج فارس ساخته می‌شد، اما چرا الان شما فضای فیلم‌ها را نگاه کنید این تنوع بصری را نمی‌بینید. تماشاگر نیازمند تنوع بصری است و ما نباید این نگاه را به آپارتمان و خیابانهای برخی مناطق شهر تهران محدود کنیم. اگر فیلم‌های دهه 60 و ابتدای دهه 70 را ببینید نشانه‌هایی از جغرافیا و فرهنگ کشور در این فیلم‌ها دیده می‌شود. حتی در گذشته شهرری و حرم حضرت عبدالعظیم بخشی از لوکیشن فیلم‌های تهران بود اما این نشانه‌ها را هم از درون فیلم‌ها حذف کرده‌ایم. فیلم‌هایی هستند که 50 سال پیش ساخته شده‌اند و شما می‌توانید از طریق آن فیلم‌ها خیابان‌های شهر تهران را بشناسید. ارزش تاریخی برخی فیلم ها فقط به خود فیلم نیست بلکه به فضا و جغرافیایی است که در آن به تصویر کشیده می‌شود.»

گزارش از مریم قربانی‌نیا