حضور غیرنمادین هنرمندان دارای معلولیت در جشنواره تئاتر فجر ۴۴/ انتخاب آثار بدون فراخوان مستقل

فاطمه فخری مدیر هماهنگی بخش فراگیر چهل‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری آنا با بیان اینکه مهم‌ترین تغییر بخش فراگیر در جشنواره فجر امسال، نگاه کاملاً «حمایتی، جدی و برابر» دبیر جشنواره به تئاتر هنرمندان دارای معلولیت است، تأکید کرد: در این دوره، بخش فراگیر نه صرفاً به‌عنوان یک بخش نمایشی، بلکه به‌عنوان بخشی هم‌تراز با سایر بخش‌های اصلی جشنواره دیده می‌شود و همین نگاه، جایگاه این بخش را در ساختار کلان جشنواره تثبیت کرده است.

مدیر هماهنگی بخش فراگیر درباره روند برگزاری این بخش توضیح داد: سازوکار برگزاری بخش فراگیر جشنواره فجر چهل‌وچهارم با هماهنگی مشترک میان دبیرخانه جشنواره و حوزه توانبخشی سازمان بهزیستی کشور طراحی شده است. بر اساس این تعامل، انتخاب آثار با توجه به ظرفیت واقعی تئاتر افراد دارای معلولیت در سراسر کشور انجام می‌شود و برگزیدگان شش جشنواره منطقه‌ای تئاتر افراد دارای معلولیت که در نقاط مختلف کشور برگزار می‌شوند، به‌عنوان آثار منتخب به دبیرخانه جشنواره فجر معرفی خواهند شد.

وی ادامه داد: انتخاب آثار بخش فراگیر بر پایه یک فرآیند مدون و حرفه‌ای صورت می‌گیرد. آثار نمایشی ابتدا در شش جشنواره منطقه‌ای که توسط سازمان بهزیستی کشور برگزار می‌شود، توسط داوران تخصصی مورد ارزیابی قرار می‌گیرند و برگزیدگان هر منطقه مشخص می‌شوند. طبق توافق صورت‌گرفته میان سازمان بهزیستی و دبیرخانه جشنواره فجر، این آثار منتخب بدون فراخوان مستقل به بخش فراگیر جشنواره فجر راه می‌یابند. این بخش در دو گونه صحنه‌ای و خیابانی و به‌صورت رقابتی برگزار خواهد شد.

فخری با تشریح ساختار جشنواره‌های تئاتر افراد دارای معلولیت گفت: برنامه‌ریزی تئاتر افراد دارای معلولیت در کشور بر اساس شش جشنواره منطقه‌ای انجام شده است. این رویکرد با هدف تمرکز بهینه منابع، پوشش متوازن مناطق کشور و تضمین کیفیت داوری آثار اتخاذ شده و موجب می‌شود تمامی هنرمندان هر منطقه به‌صورت عادلانه دیده شوند. برگزیدگان این جشنواره‌ها به‌عنوان نمایندگان حرفه‌ای به بخش‌های فراگیر سایر جشنواره‌ها معرفی می‌شوند و این مدل، ضمن افزایش کیفیت آثار، از پراکندگی منابع جلوگیری کرده و دسترسی برابر هنرمندان سراسر کشور به فرصت‌های ملی و بین‌المللی را فراهم می‌کند.

وی در ادامه به تجربه‌های موفق استانی اشاره کرد و افزود: در سال‌های اخیر، اجرای بخش فراگیر در برخی جشنواره‌های تئاتر استانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نتایج مثبتی به همراه داشته است. به‌عنوان نمونه، برگزاری بخش فراگیر در جشنواره تئاتر استانی گلستان، تأثیرگذاری قابل توجهی داشت و گامی مؤثر در مسیر عدالت فرهنگی و ایجاد فرصت‌های برابر برای هنرمندان دارای معلولیت محسوب می‌شود. این تجربه می‌تواند الگویی الهام‌بخش برای توسعه فعالیت‌های فراگیر در سطح استان‌ها باشد.

مدیر هماهنگی بخش فراگیر جشنواره فجر با اشاره به تعداد آثار راه‌یافته به این بخش بیان کرد: با توجه به انتخاب آثار از مسیر جشنواره‌های منطقه‌ای، پیش‌بینی می‌شود حدود ۲۰ اثر نمایشی در دو بخش صحنه‌ای و خیابانی به جشنواره فجر راه پیدا کنند. این تعداد بر اساس سهم هر منطقه و گونه‌های نمایشی تعیین می‌شود و به همین دلیل، فراخوان جداگانه‌ای برای بخش فراگیر منتشر نخواهد شد.

فخری درباره تفاوت‌های امسال نسبت به دوره‌های گذشته نیز گفت: تغییر اصلی امسال بیش از آنکه در شیوه انتخاب یا ساختار اجرایی باشد، در «جایگاه و میزان توجه» به هنرمندان دارای معلولیت است. نگاه حرفه‌ای و برابر دبیر جشنواره باعث شده حضور این هنرمندان از حالت نمادین خارج شده و به حضوری جدی، رقابتی و حرفه‌ای تبدیل شود؛ رویکردی که می‌تواند جریان فراگیرسازی را در جشنواره فجر و حتی در سطح استان‌ها تقویت کند.

وی در ادامه به حمایت‌ها و مشارکت‌های پیش‌بینی‌شده برای برگزاری هرچه بهتر این بخش اشاره کرد و افزود: برای تسهیل حضور گروه‌های نمایشی دارای معلولیت، تأمین اقامت در مراکز هتلینگ دارای استاندارد‌های مناسب‌سازی، فراهم‌سازی دسترسی بدون مانع، سرویس‌های بهداشتی قابل استفاده، مسیر‌های ویلچررو و تجهیزات کمکی در دستور کار قرار دارد. همچنین هماهنگی‌های لازم برای ایاب‌وذهاب بین‌استانی گروه‌ها با وسایل نقلیه متناسب با نوع معلولیت هنرمندان انجام خواهد شد.

این مدیر فرهنگی خاطرنشان کرد: علاوه بر این، حمایت‌های مالی در قالب کمک‌هزینه آماده‌سازی آثار نمایشی مطابق ضوابط ابلاغی به گروه‌ها اختصاص می‌یابد و رایزنی‌هایی نیز با دبیرخانه جشنواره برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های اجرایی، فنی و مناسب‌سازی سالن‌ها و فضا‌های اجرا در حال انجام است تا شرایط حضور برابر و ایمن برای هنرمندان و مخاطبان دارای معلولیت فراهم شود.

فخری در پایان درباره محل اجرای آثار بخش فراگیر گفت: با توجه به ساختار جشنواره تئاتر فجر، بخش فراگیر به‌صورت متمرکز در تهران برگزار می‌شود و تمامی اجرا‌ها طبق برنامه‌ریزی دبیرخانه جشنواره در پایتخت روی صحنه خواهد رفت.