شیر مدارس؛ ترکیبی از سلامت دانشآموزان، توسعه صنعت لبنیات و نظارت چندلایه
به گزارش خبرنگار آنا، طرح شیر مدرسه در سالهای اخیر به یکی از مهمترین و پرچالشترین برنامههای سلامتمحور نظام آموزشی کشور تبدیل شده است. اجرای این برنامه نه تنها به تأمین سلامت و تغذیه دانشآموزان ابتدایی دولتی میپردازد، بلکه پایبندی آموزشوپرورش به سختگیرانهترین استانداردهای بهداشتی و نظارت چندلایه را نیز به نمایش میگذارد. این طرح ملی، همزمان با ارتقای سلامت نسل آینده، ظرفیتهای صنعت لبنیات کشور را نیز به سطحی جدید میرساند و نشان میدهد چگونه سیاستگذاری دقیق و اجرای علمی میتواند هم اهداف آموزشی و هم صنعتی را در کنار هم محقق کند.
در همین راستا، حسین اسداللهی دبیر کمیته ملی شیر وزارت آموزشوپرورش در گفتوگو با خبرگزاری آنا، به تشریح جزئیات فرآیند نظارت، استانداردها و سازوکارهای دقیق اجرای این طرح پرداخت و تأکید کرد: آموزشوپرورش صرفاً در چارچوب دستورالعملهای ملی و مصوب، مجاز به اجرای طرح شیر مدرسه است و هیچگونه تصمیمگیری سلیقهای یا خارج از ضوابط در این زمینه وجود ندارد.
اسداللهی با اشاره به اینکه استانداردهای شیر مدرسه توسط سازمان غذا و دارو و سازمان ملی استاندارد تعیین شده است، گفت: دستورالعمل جامع این طرح از سوی شورای عالی سلامت کشور که ریاست آن بر عهده رئیسجمهور است، ابلاغ شده و تمامی دستگاههای دخیل موظف به اجرای دقیق آن هستند.
به گفته وی، وزارت آموزشوپرورش تنها در محدوده همین دستورالعمل اجازه عقد قرارداد و توزیع شیر در مدارس را دارد.
سختگیرانهترین استانداردهای بهداشتی برای شیر مدارس
وی تصریح کرد: این دستورالعمل حتی سختگیرانهتر از استانداردهای رایج در بازار مصرف عمومی است و شرایط ویژهای برای ورود کارخانههای لبنی به طرح شیر مدرسه در نظر گرفته شده است. بر اساس این ضوابط، تنها کارخانههایی که موفق به دریافت گرید A از سازمان غذا و دارو شدهاند، امکان مشارکت در این طرح را دارند.
تأثیر بر صنعت لبنیات و تأمین مناطق محروم
دبیر کمیته ملی شیر وزارت آموزشوپرورش با توضیح مفهوم گرید A افزود: این گرید به معنای استفاده انحصاری از شیر صنعتی است؛ شیری که در گاوداریهای کاملاً مکانیزه، تحت نظارت مستمر دامپزشکی و با کنترل دقیق شرایط بهداشتی تولید و جمعآوری میشود. این در حالی است که شیر جمعآوریشده از دامداران خرد و غیرصنعتی، به دلیل تنوع منابع و نبود نظارت مداوم، دارای بار میکروبی بالاتری است و برای تولید شیر استریل مناسب نیست.
اسداللهی با تأکید بر اینکه پایه تولید شیر استریل فقط شیر صنعتی است، ادامه داد: در فرآیند تولید شیر مدرسه، کوچکترین انحراف از استانداردهای بهداشتی قابل پذیرش نیست و به همین دلیل دامنه انتخاب کارخانهها بهطور قابل توجهی محدود شده است.
وی یکی دیگر از شروط اساسی ورود به طرح شیر مدرسه را نداشتن هرگونه گزارش منفی بهداشتی در سال گذشته عنوان کرد و گفت: هر کارخانهای که حتی یک گزارش نامطلوب از سوی نهادهای نظارتی در حوزه بستهبندی، نشانهگذاری، کیفیت محصول یا سایر مؤلفههای بهداشتی داشته باشد، بهطور کامل از مشارکت در این طرح محروم میشود.
به گفته دبیر کمیته ملی شیر، از میان حدود ۳۵۰ واحد تولیدی لبنی فعال در کشور، تنها ۷۰ تا ۸۰ واحد موفق به دریافت مجوز حضور در طرح شیر مدرسه شدهاند. این موضوع نشان میدهد که طرح شیر مدرسه عملاً به معتبرترین و خوشسابقهترین کارخانههای لبنی کشور محدود شده است.
ترکیب تغذیهای و سلامت دانشآموزان
اسداللهی با اشاره به سازوکار نظارتی قراردادهای توزیع شیر مدارس، توضیح داد: تمامی قراردادها بهصورت سهامضایی منعقد میشود و حضور همزمان آموزشوپرورش، شرکت لبنی تأمینکننده و دانشگاه علوم پزشکی استان در امضای قرارداد الزامی است. وی تأکید کرد در صورت نبود هر یک از این امضاها، اجرای قرارداد غیرقانونی و غیرمجاز خواهد بود.
وی افزود: این ساختار قراردادی، نظارت مشترک و مستمر بر کیفیت شیر توزیعی را تضمین میکند و امکان هرگونه تخلف یا کاهش استاندارد را به حداقل میرساند. به گفته اسداللهی، دانشگاههای علوم پزشکی استانها نقش محوری در پایش سلامت شیر مدارس دارند و نظارت آنها بهصورت میدانی و آزمایشگاهی انجام میشود.
دبیر کمیته ملی شیر وزارت آموزشوپرورش در ادامه به ترکیب تغذیهای شیر توزیعی در مدارس پرداخت و گفت: شیر مدارس دارای ۲.۵ درصد چربی است.
وی توضیح داد: شیر خام دریافتی از گاوداریها معمولاً دارای ۴.۸ درصد چربی است و بخشی از این چربی در فرآیند تولید جدا شده و برای تولید محصولاتی مانند کره مورد استفاده قرار میگیرد.
اسداللهی افزود: انتخاب درصد چربی ۲.۵ درصد بر اساس توصیههای وزارت بهداشت، نیازهای تغذیهای دانشآموزان و ملاحظات اقتصادی انجام شده است و این میزان، بهترین تعادل میان ارزش غذایی و سلامت دانشآموزان را فراهم میکند.
وی با رد شائبه استفاده از مواد نگهدارنده در شیر مدارس تأکید کرد: شیر استریل هیچگونه ماده نگهدارندهای ندارد و فرآیند استریلیزاسیون باعث از بین رفتن کامل بار میکروبی میشود. در این فرآیند، شیر در بستهبندی کاملاً ایزوله و بدون تماس با هوا قرار میگیرد که همین موضوع، ماندگاری آن را افزایش میدهد.
دبیر کمیته ملی شیر وزارت آموزشوپرورش همچنین به موضوع عدم توزیع شیر طعمدار در مدارس اشاره کرد و گفت: مواد طعمدهنده عمدتاً شامل اسانسهایی هستند که بخش عمده آنها را قند تشکیل میدهد و مصرف این مواد در سنین پایین میتواند خطر ابتلا به دیابت و مشکلات متابولیک را افزایش دهد.
وی افزود: به همین دلیل، سازمان غذا و دارو اجازه توزیع شیر طعمدار در مدارس را نمیدهد و از سوی دیگر، استانداردسازی و کنترل دقیق طعمدهندهها فرآیندی بسیار پیچیده، پرهزینه و مستعد خطا است.
اسداللهی اجرای طرح شیر مدرسه را فراتر از یک برنامه تغذیهای دانست و گفت: این طرح علاوه بر ارتقای سلامت دانشآموزان، تأثیر قابل توجهی بر رشد صنعت لبنیات کشور داشته است. به گفته وی، افزایش ظرفیت تولید شیر استریل، توسعه خطوط تولید پاکتهای استریل هفتلایه و ارتقای استانداردهای تولید از جمله دستاوردهای جانبی این طرح بوده است.
وی افزود: قویترین شرکتهای لبنی کشور، باکیفیتترین شیر را حتی به دورافتادهترین مناطق از جمله استان سیستان و بلوچستان ارسال کردهاند و از نظر تأمین و توزیع، مشکلی وجود ندارد. وقفههای مقطعی ایجادشده در برخی مناطق نیز بیشتر ناشی از ابهام در تعریف مناطق کمبرخوردار یا نوسانات موقت بازار لبنیات بوده است.
دبیر کمیته ملی شیر وزارت آموزشوپرورش تأکید کرد: اجرای این طرح بهصورت استانی انجام میشود، اما تأمین آن کاملاً ملی است و تاکنون ۲۲ جشن شیر در سراسر کشور برگزار شده است.
وی این برنامه را یک وظیفه ملی و سلامتمحور دانست که پایبندی به استانداردهای بالا، نشاندهنده جدیت وزارت آموزشوپرورش در حفظ سلامت نسل آینده است.
در ادامه، حسین صادقی رئیس مرکز اطلاعرسانی و روابطعمومی وزارت آموزشوپرورش نیز با تأکید بر سلامت شیر مدارس در تمام نقاط کشور، به توضیح درباره یکی از موارد نگرانی اخیر در استان ایلام پرداخت.
وی گفت: پس از توزیع شیر در چند منطقه آموزشی این استان، جداشدگی چربی شیر موجب تغییر شکل ظاهری آن شده و همین موضوع باعث نگرانی برخی دانشآموزان و اولیا شده بود.
صادقی افزود: بلافاصله با دستور مدیرکل آموزشوپرورش استان ایلام، توزیع شیر متوقف و نمونهها برای بررسی سلامت به آزمایشگاههای معتبر ارسال شد. وی تأکید کرد که در این مدت هیچ گزارشی مبنی بر مسمومیت دانشآموزان دریافت نشده است.
رئیس مرکز اطلاعرسانی و روابطعمومی وزارت آموزشوپرورش ادامه داد: نتایج آزمایشهای انجامشده توسط وزارت بهداشت نشان داد که شیرهای توزیعشده کاملاً سالم بوده و تغییرات ظاهری ایجادشده صرفاً به دلیل سردی هوا و جداشدگی طبیعی چربی شیر رخ داده است.
وی با اشاره به اینکه نظارت بر سلامت شیر مدارس بر عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است، گفت: سلامت دانشآموزان همواره اولویت اصلی وزارت آموزشوپرورش بوده و توزیع شیر نیز دقیقاً با همین هدف و برای تأمین امنیت غذایی و ارتقای سلامت دانشآموزان مدارس ابتدایی دولتی انجام میشود.
طرح شیر مدرسه، نمونهای موفق از پیوند سلامت، علم و صنعت در کشور است؛ برنامهای که با نظارت دقیق وزارت آموزشوپرورش، وزارت بهداشت و نهادهای تخصصی، هرگونه کوتاهی در حفظ سلامت دانشآموزان را غیرممکن کرده است. این برنامه نه تنها امنیت غذایی و سلامت جسمی کودکان را تضمین میکند، بلکه مسیر توسعه استانداردهای تولید، بستهبندی و توزیع شیر در کشور را هموار ساخته است. تجربه طرح شیر مدرسه نشان میدهد با برنامهریزی دقیق، رعایت استانداردهای علمی و مشارکت چندجانبه، میتوان اقداماتی ملی و تأثیرگذار را در سطح گسترده اجرا کرد و همزمان به توسعه پایدار صنعت داخلی نیز کمک کرد.
انتهای پیام/