کنکور؛ بزرگترین آسیب به مأموریت تربیتی آموزش و پرورش
علیرضا کاظمی، وزیر آموزش و پرورش و عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، امروز در همایش «حکمرانی علم و فناوری در انسجام ملی و اجتماعی» که در فرهنگستان علوم برگزار شد، در ابتدای سخنان خود با قدردانی از خدمات دبیر پیشین شورای عالی انقلاب فرهنگی، دکتر سعیدرضا عاملی، و تلاشهای ستاد علم، تعلیم و تربیت، اظهار کرد: شاید مهمترین وظیفه ما در شرایط کنونی، قدردانی صمیمانه از تمامی اعضای شورا و دستاندرکاران نظام فرهنگی و علمی کشور باشد؛ مجموعهای که با نگاهی آیندهنگرانه، دستاوردهای ارزشمندی برای جمهوری اسلامی ایران رقم زدهاند.
وی با اشاره به سخنان دکتر مخبر دزفولی در این نشست، افزود: مسیری که دیگران پیمودهاند، ما با اتکا به سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و نقشهراه آن دنبال میکنیم و بر اجرای کامل این سند جامع، راهبردی و ارزشمند تأکید داریم. تمام تمرکز وزارت آموزش و پرورش معطوف به تحقق عملی این سند است.
وزیر آموزش و پرورش با تأکید بر مفهوم انسجام اجتماعی تصریح کرد: انسجام اجتماعی صرفاً در سطح سیاستگذاری کلان معنا پیدا نمیکند، بلکه باید در سطوح اجرایی و مأموریتی دستگاهها نیز متجلی شود. در نظام تعلیم و تربیت، این انسجام زمانی محقق میشود که با وجود تنوع قومی، زبانی، جغرافیایی و فرهنگی کشور، شهروندان بر باورها، ارزشها، هنجارها و آیینهای مشترک و پایدار توافق داشته باشند؛ امری که به تقویت هویت ملی منجر میشود.
کاظمی در پایان خاطرنشان کرد: در کنار پاسداشت موفقیتهای بهدستآمده، باید افقهای بلندتری برای آینده ترسیم کنیم و انتظاراتی فراتر از گذشته داشته باشیم. انسجام اجتماعی در نظام آموزشی تنها زمانی تحقق مییابد که همه دستگاههای فرهنگی و آموزشی، در چارچوب اسناد بالادستی و بهویژه سند تحول بنیادین، با هماهنگی کامل و رویکردی یکپارچه حرکت کنند.
عدالت آموزشی، بازنگری برنامه درسی و روشهای تدریس، سه محور کلیدی تحقق انسجام اجتماعی
وزیر آموزش و پرورش با هشدار نسبت به تهدیدهای پیشروی انسجام اجتماعی تأکید کرد: انسجام اجتماعی با وجود اهمیت راهبردی، با تهدیدات متعددی از سوی دشمنان نظام جمهوری اسلامی مواجه است؛ تهدیدهایی که از شکافهای نسلی، بحرانهای هویتی و تنوع فرهنگی برای تضعیف همبستگی ملی سوءاستفاده میکنند.
وی با اشاره به نقش محوری نظام تعلیم و تربیت در شکلگیری انسجام اجتماعی گفت: اگر به این نظام از منظر انسجام اجتماعی نگاه کنیم، درمییابیم که اساسیترین نقش در هر جامعهای بر عهده همین نظام است؛ چرا که زیرساخت اصلی باورها، هنجارها و هویت ملی در محیطهای آموزشی شکل میگیرد.
کاظمی کارکردهای انسجامبخشی نظام تعلیم و تربیت را در سه حوزه هویتی، اجتماعی و شناختی خلاصه کرد و افزود: سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بهدرستی این سه محور را هدفگذاری کرده و در پی تربیت انسانهایی مؤمن، متدین، ولایتمدار و مسئولیتپذیر است؛ اما پرسش اساسی این است که تا چه اندازه توانستهایم این اهداف را در عرصه عمل محقق کنیم.
برنامه درسی؛ یکی از مهمترین موانع تحقق انسجام اجتماعی
وزیر آموزش و پرورش با اشاره به چالشهای موجود در برنامه درسی ملی اظهار داشت: یکی از بزرگترین اشکالات نظام آموزشی ما، بازگشت به برنامهای غیرمهارتی و غیرکاربردی است که بیش از آنکه به شکلگیری هویت، مهارتهای زندگی و توانمندیهای اجتماعی توجه داشته باشد، بر حفظ اطلاعات تمرکز دارد.
وی تصریح کرد: اگرچه در محتوای کتابهای درسی به مؤلفههای فرهنگی و ارزشی توجه مناسبی شده است، اما فضاهای تربیتی لازم برای نهادینهسازی این ارزشها در وجود دانشآموزان بسیار کمرنگ و گاه حتی ناموجود است. دانشآموزان امروز در کلاسهایی خشک و حافظهمحور آموزش میبینند؛ فضایی که فاصله آنان با واقعیتهای اجتماعی و زیستجهان واقعی را روزبهروز افزایش میدهد.
عدالت آموزشی؛ دیگر محور اساسی انسجام اجتماعی
وزیر آموزش و پرورش با اشاره به عدالت آموزشی بهعنوان یکی از ستونهای اصلی انسجام اجتماعی تأکید کرد: عدالت آموزشی، چه از منظر کمّی و چه از منظر کیفی ــ یا به تعبیر مقام معظم رهبری «نصیب برابر آموزشی» ــ ضرورتی انکارناپذیر برای حفظ انسجام ملی است.
وی افزود: هرگاه دانشآموزان در نقاط مختلف کشور بهدلیل کمبود امکانات، نبود فضای آموزشی مناسب یا دسترسی نداشتن به معلمان توانمند و متعهد، احساس تبعیض و محرومیت کنند، این احساس بهطور مستقیم به تعمیق شکافهای اجتماعی منجر میشود و انسجام ملی را با تهدید جدی مواجه میسازد.
شکاف دیجیتال و روشهای سنتی تدریس؛ تهدیدی برای انسجام نسلها
کاظمی یکی دیگر از چالشهای مهم نظام آموزشی را شکاف روششناختی میان نسل جدید و معلمان دانست و هشدار داد: دانشآموزان امروز در زیستبومی مبتنی بر فضای مجازی، هوش مصنوعی و ابزارهای دیجیتال زندگی میکنند، در حالی که بخش قابل توجهی از آموزش همچنان با روشهای سنتی و بدون بهرهگیری از ابزارهای نوین انجام میشود. این شکاف، علاوه بر تضعیف کیفیت آموزش، به انسجام اجتماعی و فرهنگی جامعه نیز آسیب میزند.
وی با اشاره به رویکردهای دولت چهاردهم گفت: خوشبختانه در دولت جناب آقای دکتر پزشکیان، توسعه عدالت آموزشی در ابعاد کمّی و کیفی، همراه با تحول در روشهای تدریس و یاددهی ـ یادگیری، در اولویت برنامههای وزارت آموزش و پرورش قرار گرفته است. در این مسیر، اقدامات مهمی آغاز شده و امیدواریم با همکاری ستاد تعلیم و تربیت و شورای عالی انقلاب فرهنگی، این روند با جدیت و سرعت بیشتری دنبال شود.
کنکور؛ بزرگترین آسیب به مأموریت تربیتی آموزش و پرورش
وزیر آموزش و پرورش و عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در پایان سخنان خود در همایش «حکمرانی علم و فناوری در انسجام ملی و اجتماعی» تصریح کرد: بزرگترین آسیب امروز نظام تعلیم و تربیت، گره زدن نظام سنجش به پذیرش دانشگاهی و تحمیل کنکور بهعنوان افق نهایی تحصیل دانشآموزان است. این رویکرد، مأموریت اصلی نظام آموزشی را که تربیت متوازن و همهجانبه دانشآموزان است، تحتالشعاع قرار داده و نیازمند اصلاح فوری با تصمیمگیری شورای عالی انقلاب فرهنگی است.
وزیر آموزش و پرورش با انتقاد از رویکردهای حاکم بر نظام آموزشی گفت: آموزش و پرورش در سالهای گذشته مسیر نادرستی را طی کرده است؛ بهگونهای که از همان روز نخست ورود دانشآموز به مدرسه، نگاه او صرفاً به کنکور، حفظ اطلاعات و تستزنی معطوف میشود. این رویکرد، مأموریت اصلی آموزش و پرورش ــ یعنی تربیت اجتماعی، هویتی و اخلاقی ــ را بهشدت تضعیف کرده است.
وی با تأکید بر اینکه نظام پذیرش دانشگاهی ارتباطی با مأموریت معلمان و مدارس ندارد، تصریح کرد: امروز آموزش و پرورش عملاً زیر بار نظام سنجش و پذیرش دانشگاهی قرار گرفته و در عین حال از آن انتظار داریم تربیتگری عمیق، هویتساز و تمدنمحور انجام دهد. این تناقض، یکی از بزرگترین موانع تحقق سند تحول بنیادین و دستیابی به انسجام اجتماعی در نظام آموزشی است.
کاظمی هشدار داد: اگر این گره اساسی گشوده نشود، آموزش و پرورش بهتدریج بخش قابل توجهی از کارکردهای تربیتی، هویتی و اجتماعی خود را از دست خواهد داد. در چنین شرایطی، دانشآموزان نیز نسبت به این ارزشها بیتفاوت میشوند، چرا که نظام آموزشی آنان را بهطور کامل به سمت رقابتهای فردی، نمرهمحور و نتیجهگرا سوق داده است.
حمایت جدی برای اجرای سند تحول بنیادین
در بخش دیگری از این سخنان، وزیر آموزش و پرورش با قدردانی از تأکیدهای دکتر مخبر دزفولی درباره ضرورت پشتیبانی از اجرای سند تحول بنیادین، گفت: تحقق این سند نیازمند حمایتهای جدی مادی و معنوی است. وزارت آموزش و پرورش در این مسیر متوقف نخواهد شد و با تمام ظرفیتهای خود اجرای آن را دنبال میکند.
وی با اشاره به دستاوردهای مهم نظام تعلیم و تربیت در سالهای اخیر افزود: بسیاری از موفقیتهای کشور در حوزههایی همچون هوافضا، فناوریهای پیشرفته و پزشکی، ریشه در نظام آموزش و پرورش دارد؛ از فعالیتهای باشگاه دانشپژوهان جوان و سمپاد گرفته تا شکلگیری سازمان تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان استعداددار و اصلاح رویکردها در مقاطع مختلف تربیتی. اینها دستاوردهایی قابلاعتنا در چارچوب سند تحول بنیادین به شمار میروند.
کاظمی در پایان تأکید کرد: بهعنوان سربازی در نظام جمهوری اسلامی ایران، خود را متعهد میدانم که با تمام توان در مسیر اجرای نقشهراه این سند جامع، متعالی و پیشرفته حرکت کنم و در تحقق آن منتظر نمانم.
وی در پایان ضمن تشکر صمیمانه از همراهی و دغدغهمندی اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی، خواستار همکاری همهجانبه برای شناسایی موانع اجرای سند تحول بنیادین و فراهمسازی حمایتهای لازم شد و با درخواست صلواتی بر پیامبر اکرم (ص)، سخنان خود را به پایان رساند.
انتهای پیام/