عاملی: علوم انسانی کلید پیوند میان ظرفیتهای علمی و پیشرفت ملی است
به گزارش خبرگزاری آنا، سعیدرضا عاملی در ابتدای سخنان خود با تبریک میلاد با سعادت حضرت زهرا (س) و پیشاپیش ولادت امیرالمؤمنین (ع)، تقارن این نشست با ۲۷ آذرماه، روز وحدت حوزه و دانشگاه را گرامی داشت. وی با تجلیل از مجاهدتهای علمی آیتالله مصباح یزدی در بنیانگذاری پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، این نهاد را پیشرو در نوآوریهای علمی دانست و تصریح کرد: تأسیس گروههای علمی جدید نظیر فضای مجازی و هوش مصنوعی در این پژوهشگاه، نشاندهنده پویایی و نگاه رو به جلو در مسیر تولید علم است.
رئیس شورای تحول علوم انسانی با اشاره به گذشت بیش از ۱۴ قرن از ظهور اسلام و حضور دو میلیارد مسلمان در جهان، پایداری این آیین را نتیجه پیام جهانی و الهی آن دانست. وی اظهار داشت: پیامبر گرامی اسلام (ص) مبعوث شد تا با تمام مردم جهان سخن بگوید. خطابات قرآن کریم نظیر یاایها الناس، فاقد هرگونه قید ملی، نژادی یا سرزمینی است. این جهانگرایی و نگاه بینالمللی، بنیان اندیشه ادیان ابراهیمی است. اساس بعثت و رسالت پیامبر صلی الله و اله توجه به همه مردم جهان بود لذا در آیه ۳۴ سوره سبا خدای متعال خطاب به پیامبر میفرماید: وَمَا أَرْسَلْنَاکَ إِلَّا کَافَّةً لِلنَّاسِ بَشِیرًا وَنَذِیرًا وَلَٰکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ، و ما تو را جز برای اینکه عموم بشر را (به رحمت خدا) بشارت دهی و (از عذابش) بترسانی نفرستادیم، و لیکن اکثر مردم (از این حقیقت) آگاه نیستند.
وی در آستانه ۴۷ سالگی انقلاب اسلامی، بر ضرورت تقویت نگاه بینالمللی تأکید کرد و هشدار داد: اگر به سمت ملیگرایی افراطی و محدود حرکت کنیم، دچار نوعی خودتحریمی در سرزمینمان خواهیم شد که نتیجه آن انزوای جهانی و محرومیت از تبادلات علمی و فرهنگی خواهد بود.
عاملی با ذکر مثالی از تجربه تحول در ژاپن (دوره میجی)، گفت: ژاپن با دو شعار مهم میجی متحول شد، اول باز کردن دروازهها به روی جهان و دوم بومیگرایی دانش توانست که موفق به تحول بزرگ در ژاپن شد. ما نیز باید ضمن حفظ اصالتها، نگاهی جهانی داشته باشیم و سعی در توسعه ارتباطات با دولت و ملت و دانشمندان جهان داشته باشیم.
ثبات هویت در عصر هویتهای سردرگم
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با استناد به آیه شریفه یُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذینَ آمَنوا بِالقَولِ الثّابِتِ، ثبات قدم در اندیشه توحیدی را راه مقابله با بحرانهای هویتی معاصر دانست. وی افزود: امروز جهان با هویتهای دورگه و سردرگم مواجه است، اما مؤمنان با تکیه بر قول ثابت دارای هویتی مستقر هستند. جمهوری اسلامی امروز در مسیری درست قرار دارد و نباید تحت تأثیر القائات، در این مسیر شک کرد.
عاملی انقلاب اسلامی ایران را اولین بروز پیوند میان دین، علم، عقل و ایمان در عصر حاضر خواند. وی با مرور خاطرات خود از فعالیتهای انجمنهای اسلامی در آمریکا در دوران پیروزی انقلاب، خاطرنشان کرد: انقلاب اسلامی متعلق به همه اقشار بود و حس عضویت در جامعه انقلابی، حسی عمومی و فراگیر بود که حتی نخبگان و ایرانیان خارج از کشور را نیز با انگیزههای معنوی همراه کرد. در آن داره انگیزه برای عضویت در اقلیم تمدنی انقلاب بسیار بالا و بسیار از دخترها بی حجاب، با حجاب شدند و بالندگی خود را در ارزشهای اسلامی میدیدند.
هشدار نسبت به دیگریسازی و ضرورت انسجام ملی
رئیس شورای تحول علوم انسانی با یادآوری کلام رهبر معظم انقلاب مبنی بر اینکه عوامل ظهور انقلاب، همان عوامل بقای آن هستند، بر لزوم حفظ وحدت و اعتماد متقابل تأکید کرد. وی گفت: در روزهای نخست انقلاب، مرزبندیهای کاذب و دیگریسازی وجود نداشت. نباید با ایجاد هراس از یکدیگر و تقسیمبندیهای غیرضروری، پیوند میان جامعه را سست کرد. جدا کردن دین از علم، خود نوعی نگاه سکولار است که باید از آن پرهیز کرد.
عاملی با استناد به آیه شریفه الله نور السماوات و الارض، بر یگانگی ماهیت علم و دین تأکید کرد و اظهار داشت: علم و دین هر دو از جنس نور الهی هستند؛ بنابراین نباید آنها را دو ماهیت مجزا پنداشت، بلکه این دو در حقیقت یک حقیقت واحد را دنبال میکنند.
رئیس شورای تحول علوم انسانی با اشاره به حساسیت مقطع کنونی انقلاب اسلامی، بر ضرورت بازخوانی ظرفیتهای ملی تأکید کرد. وی با تمجید از تدوین بیانیه گام دوم توسط رهبر معظم انقلاب در سال ۱۳۹۷، تصریح کرد: ایشان در چهلمین سالگرد انقلاب، با تمرکزی مثالزدنی و ۱۷ روز کار مستمر، این متن راهبردی را تدوین کردند که نخستین کارکرد آن، جمعبندی دقیق داشتهها و سرمایههای انقلاب بود.
لزوم عمقبخشی و بسط تئوریک اندیشه انقلاب اسلامی
عاملی با نقد سطحینگری در برخی حوزهها، خواستار تبدیل اندیشههای انقلاب به مکاتب علمی جهانی شد. وی با ذکر مثالهایی از غرب گفت: مکتب فرانکفورت با یک مقاله ۵۰ صفحهایِ صنعت فرهنگ آغاز شد و امروز تمام قفسههای کتابخانههای جهان را تسخیر کرده است. همچنین نظریه جامعه ریسک به یک جریان غالب تبدیل شد. ما نیز موظفیم به تئوریهای انقلاب اسلامی عمق ببخشیم و با بسطدهی و فراهم کردن جزئیات علمی، دامنه تأثیرگذاری آن را جهانی کنیم.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، سرمایه اصلی انقلاب را مجاهدتهای شهدا، صدیقین و صلحا دانست و خاطرنشان کرد: برخی با فساد و قدرتطلبی از این سرمایه عظیم به نفع خود هزینه کردند و باعث تضعیف آن شدند. نباید اجازه داد در جنگ نرم، هزینههای ناشی از عملکرد مفسدین و فاسقین به حساب اصل انقلاب نوشته شود.
رهبری حکیمانه؛ رکن استقامت در برابر استکبار
وی در ادامه، وجود رهبر معظم انقلاب را سرمایهای بزرگ و بینالمللی توصیف کرد و افزود: ایشان رهبری فاخر، دوراندیش و دارای ثبات قول هستند. در جهانی که بسیاری از مدعیان در برابر نظام استکبار تسلیم شدند، ایستادگی امام راحل (ره) و رهبر حکیم انقلاب مانع از نابودی این مسیر شد. تاریخ نشان داده است هر کس در برابر نظام سلطه کرنش کند و بوسه بر پنجه گرگ زند، نابود میشود و اعتبار خود را برای همیشه از دست میدهد، اما این ثبات قدم، مایه عزت ما گردید.
عاملی با ارائه آمارهای بینالمللی از وضعیت سرمایه انسانی کشور، وضعیت ایران را در شاخصهای جهانی بسیار مطلوب ارزیابی کرد و گفت: در شاخص توسعه انسانی (HDI)، ایران با کسب امتیاز بین ۷۷۹ تا ۷۹۹ از هزار، در ردیف کشورهای با سطح بالا قرار دارد. در بنیه مهندسی، ایران رتبه سوم مهندسی جهان را داراست و از توان فنی بالایی برخوردار است. رتبه ایران در شاخص نوآوری جهانی ۷۰ است که نشاندهنده پویایی ذهن ایرانی است. در حوزه مقالات علمی، ایران رتبه ۱۵ تا ۱۷ جهان و رتبه اول تا دوم منطقه را در اختیار دارد.
وی با نقل خاطرهای از نشست اخیر خود در مسکو که با حضور ۲۰ کشور برگزار شد، به نگاه ویژه اندیشمندان جهان به هوش و درایت ایرانیان اشاره کرد و گفت: مفتی اعظم روسیه تأکید کرد که ایرانیان نسلی فاخر و باهوش هستند که سخنانشان در مجامع بینالمللی با دقت شنیده میشود.
شکاف میان تولید علم و پیشرفت ملی
عاملی ضمن انتقاد از شکاف موجود میان ظرفیتهای علمی و پیشرفت واقعی کشور، تصریح کرد: امروز بزرگترین چالش ما فاصله افتادن میان علم و پیشرفت است. در این میان، علوم انسانی، علوم اجتماعی و هنر کلیدیترین نقش را برای پیوند دادن این ظرفیتها به بهبود زندگی مردم و تعالی جامعه بر عهده دارند.
عاملی در ادامه سخنان خود با اشاره به تناقض میان سرمایههای ملی و وضعیت کنونی برخی شاخصها، اظهار داشت: ما با دارا بودن یک درصد از جمعیت جهان، متأسفانه دو درصد از پسماند جهان را تولید میکنیم. حل معضلاتی نظیر پسماند یا ناکارآمدی نظام دیوانسالاری کشور، تنها از مسیر علوم انسانی و اصلاح رفتارهای اجتماعی و مدیریتی میسر است.
وی با تأکید بر ثروتهای خدادادی ایران تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران ۶.۷ درصد از منابع طبیعی جهان شامل نفت، گاز و معادن را در اختیار دارد که ارزشی معادل ۲۷ تریلیون دلار برای آن برآورد میشود. با وجود این سرمایه عظیم، نرخ تورم کنونی شایسته ملت بزرگ ایران نیست.
رئیس شورای تحول علوم انسانی با مقایسه وضعیت اقتصادی ایران و روسیه در شرایط تحریم، افزود: روسیه علیرغم درگیری در جنگ و تحریمهای گسترده، با مدیریت ذخایر طلا و سیاستهای پولی، اجازه نداد نرخ تورم از ۱۰ درصد فراتر رود؛ لذا ما نیز نیازمند تکانی جدی در حوزه مدیریت اقتصادی هستیم.
رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی در بخش دیگری از سخنان خود به تشریح ابعاد جنگ شناختی پرداخت و چهار راهبرد اصلی دشمن در این نبرد را چنین برشمرد: تخریب ۱) اعتماد عمومی: تلاش برای از بین بردن سرمایه اجتماعی از طریق گفتوگوهای مأیوسکننده روزمره. ۲) ترویج نسبیتگرایی: هدف قرار دادن سازه حقیقت و القای این حس که حقیقت مطلقی وجود ندارد. ۳) قدیمی جلوه دادن دین: القای این مطلب که تمدن و پیشرفت تنها متعلق به نگاه مدرن امروزی است و سنتهای الهی متعلق به گذشتهاند؛ و ۴) تعمیم فساد و ناکارآمدی: بازنمایی خطایِ معدود افراد به کل نظام (مغالطه یک مساوی با همه) و القای ناکارآمدی مطلق دستگاههای اجرایی.
طرح کاهش آزار مردم؛ درسی از سیره نبوی
عاملی با انتقاد از نظام دیوانسالاری فعلی، آن را کُشنده توصیف کرد و به ارائه پیشنهادی در زمان حیات آیتالله رئیسی اشاره نمود: طبق سیره پیامبر اکرم (ص)، دو نیکی هست که برتر از همه چیز است: توحید و رفع آزار از مردم. در مقابل، شرک و آزار مردم نیز بدترین پلیدیهاست. ما طی پژوهشی، ۶۳۸ مورد آزار در نظام دیوانسالاری (فرایندهای زائد و رنجآور) را در ۱۴ وزارتخانه و قوه قضاییه شناسایی کردیم.
وی افزود: عنصر اعتماد کلید کاهش دیوانسالاری است. در بسیاری از کشورهای پیشرفته، علیرغم وجود درصدی از اطلاعات غلط، مبنا را بر اعتماد میگذارند؛ چرا که هزینههای بازرسی و فرایندهای طولانی بسیار بیشتر از هزینهی اعتماد کردن است.
رئیس شورای تحول علوم انسانی، راهکار عبور از بحرانهای مدیریتی را احترام به نبوغ و تخصص دانست و گفت: کار باید کشور را به دست نوابغ و متخصصان سپرد. بنده پیش از این نیز به مقام معظم رهبری مرقوم داشتم که عمیقترین لایه عدالت در تخصصگرایی نهفته است؛ سپردن کار به غیرمتخصص، عین بیعدالتی است.
لزوم تدوین شاخصهای تمدن نوین اسلامی
عاملی در پایان سخنان خود، بر ضرورت ترسیم اهداف مطلوب برای آینده تأکید کرد و پیشنهاد داد: شاخصهای تمدن نوین اسلامی به صورت دقیق و علمی استخراج شده و به شکل یک ایندکس (شاخص ترکیبی) درآید تا بتوانیم هر ساله پیشرفت کشور را بر اساس این معیارهای تمدنی آزمون و اندازه گیری و ارزیابی کنیم.
انتهای پیام/