"ارج" و "آزمایش" دیگر در جهان شناخته شده نیستند

حبیب الله انصاری در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری آنا به موضوعاتی نظیر توانمندی‌ها و مشکلات صنعت لوازم خانگی ایران پرداخته است.

صنایع لوازم خانگی داخلی چه کالاهایی تولید می‌کنند؟

صنعت لوازم خانگی یکی از متنوع ترین صنایع کشور است و شامل تولیدات لوازم خانگی انرژی‌بر شامل انواع یخچال، ماشین لباسشویی، اجاق گاز، کولر، آبگرمکن، انواع سبزی خردکن، جاروبرقی، وسایل صوتی و تصویری و لوازم خانگی غیر انرژی‌بر شامل انواع ظروف، بلور، کریستال،تفلون، آلومنیوم، چینی، لوازم خرد آشپزخانه، چرخ خیاطی و انواع سماور می‌شود.

این صنعت تنها صنعتی است که از طبقه روستایی تا طبقه شهری از محصولات آن به صورت گسترده استفاده می‌کنند. لوازم خانگی یکی از رشته‌های شتاب دهنده توسعه اقتصادی در کشورهاست، چرا که این صنعت از تولیدات صنایع پایین دستی نظیر آلومنیم، فولاد، مس و محصولات پتروشیمی استفاده می‌کند و در آنها ارزش افزوده ایجاد می‌کند.

تعداد واحدهای تولیدی لوازم خانگی در کشور چقدر است؟

در حال حاضر حدود 300 واحد تولید کننده لوازم خانگی شامل واحدهای کوچک، متوسط و بزرگ در کشور وجود دارد که در مجموع برای 150 هزار نفر اشتغال ایجاد کرده‌است.

چه میزان از نیاز بازار داخلی توسط تولید کنندگان داخلی تامین می‌شود؟

تقریبا 75 درصد نیاز بازار داخلی از سوی تولیدکنندگان داخلی تامین میشود. البته این 75 درصد یک رقم میانگین است، چرا که در برخی اقلام نظیر بخاری و آبگرمکن‌های زودجوش و کولر آبی، این عدد به 100 درصد می‌رسد. در مورد یخچال، اجاق گاز و ماشین لباسشویی، حدود نیمی از بازار و در لوازم خرد آشپزخانه هم بخشی از بازار توسط تولید کننده داخلی تامین می‌شود.

از نظر کیفیت و قیمت چقدر تولیدات ایرانی با نمونه خارجی قدرت رقابت دارد؟ شما می‌گویید 75 درصد نیاز بازار داخلی توسط تولیدکنندگان ایرانی تامینمی‌شود، ولی در هر خانه‌ای عمدتا لوازم خانگی خارجی می‌بینیم.

من این حرف را قبول ندارم و سوالم این است که این حجم بالای تولیدات لوازم خانگی ایرانی کجا استفاده می‌شود؟ ایران در بسیاری از تولیدات لوازم خانگی به نقطه مطلوب کیفی رسیده‌ است و همچنین به لحاظ قیمت، لوازم خانگی وطنی بسیار ارزان‌تر از مشابه خارجی است. همین هم موجب شده تا ساخته‌های ایرانی در بخش لوازم خانگی جای خود را در منازل ایرانیان باز کنند.

یعنی این حجم گسترده واردات لوازم خانگی خارجی به کشور، سهم قابل توجهی از بازار کشور را در دست ندارد؟

فکر می کنید چند درصد مردم توانایی خرید لوازم خانگی خارجی با چند برابرقیمت مشابه ایرانی آن را دارند؟

ولی همه ما می‌دانیم مردم به محض اینکه قدرت مالی خرید لوازم خانگی خارجی را پیدا می‌کنند، کالای خارجی را به ایرانی ترجیح می‌دهند.

این اتفاق به دلیل کیفیت بالای محصولات خارجی است، ولی خرید کالای ایرانی هم از نظر کیفیت و هم قیمت مناسب‌تر بر لوازم خانگی خارجی ارجحیت دارد. کما اینکه در حال حاظر ارتقای کیفی تولید لوازم خانگی ایرانی نیز روند صعودی داشته و به هیچ وجه تولیدات ایرانی نسبت به 10 سال قابل مقایسه نیست.

از سوی دیگر آنچه شما ادعا کردید عمومیت ندارد. اگر به نمایشگاه چهاردهم لوازم خانگی سری می‌زدید، می دید که لوازم خانگی ایرانی از نظر طراحی و ارگونومی در وضعیت خوبی قرار دارند. در مورد کیفیت هم باید بگویم که امروز تولیدات لوازم خانگی انرژی‌بر ایران به لحاظ بهینه مصرف کردن انرژی در سطح بسیار مطلوبی نسبت به مشابه خارجی قرار دارند.

مثلا یخچال‌های خارجی در کنار یخچال‌های خارجی با برندهای معتبر از رتبه انرژی بهتری برخوردارند. اکنون یخچال ایرانی با رتبه c با یخچال خارجی با رتبه B مطابقت دارد.

موضوع دیگری که باید در مورد ارتقای کیفی لوازم خانگی تولید ایران بر آن تاکید کنم این است که لوازم خانگی وطنی از مواد اولیه بسیار مرغوب ساخته شده‌اند و مشمول استاندارهای اجباری لازم و سخت گیرانه هستند.

شما خودتان از لوازم خانگی ایرانی استفاده می‌کنید یا خارجی؟

من در خانه‌ام حتی یک لوازم خانگی خارجی ندارم و هرآنچه هست ایرانی است. در ضمن من یک گله و انتقاد از شما خبرنگاران هم دارم و آن این است که اگر یک جنس از اجناس تولید ایران عیبی داشته باشد، آن عیب و نقص را به کل صنعت و تولیدات ایرانی تعمیم می‌دهید، در حالی که این درست نیست. بیایید برای حمایت از تولیدات ایرانی چنانچه کالایی دارای ایراد و نقص بود، تنها از آن کالا به عنوان کالای معیوب نام ببرید وآن را به کل صنعت تعمیم ندهید.

لوازم خانگی ایرانی از نظر کیفیت و قیمت چقدر با مشابه خارجی قدرت رقابت دارد؟

در سال 86 صادرات لوازم خانگی ایرانی تنها 70 تا 80 میلیون دلار بود، در حالی که این رقم در سال گذشته به 300 میلیون دلار رسیده‌ است.

چه اقلامی را به چه کشورهایی صادر کردیم؟

در حال حاضر برخی اقلام مثل آبگرمکن زودجوش را به کشوری نظیر ایتالیا صادر می‌کنیم. حتی چرخ خیاطی ایران به کشورهایی که خود مهد تولید چرخ خیاطی بودند مثل آلمان و انگلیس صادر می‌شود. ما انواع ظروف را به تعداد زیادی از کشورها از جمله کشورهای اروپایی صادر می‌کنیم، ولی به طور کلی طیف گسترده‌ای از لوازم خانگی ایران به کشورهای افغانستان، عراق، آسیای میانه، قفقاز، اروپا، حاشیه خلیج فارس و آفریقا صادر می‌شود.

گردش مال لوازم خانگی ایرانی در بازار داخل چقدر است؟

حدود 8 میلیارد تومان در سال.

مواد اولیه تولید لوازم خانگی وارداتی است یا داخلی؟

عمدتا داخلی است. چهار قلم پایه تولید لوازم خانگی شامل فولاد، مس، آلومنیوم و محصولات پتروشیمی است با کیفیت بالا در داخل کشور تولید می‌شود.

در لوازم خانگی ایرانی چند برند مطرح و معتبر وجود دارد که دنیا آن را می‌شناسد؟

الان برند شناخته شده در جهان نداریم، ولی در گذشته داشتیم، یعنی برند ارج و آزمایش. روزگاری هرجا می‌رفتیم، برند ارج و آزمایش را می‌شناختند. به طور مثال در سالهای نخست دهه 60 خورشیدی برای بررسی بازار لوازم خانگی سنگاپور به آن کشور رفتم که در آنجا برند ارج و آزمایش کاملا بین مردم شناخته شده بود، ولی متاسفانه این دو کارخانه پس از آن که مدیریتش به بخش دولتی واگذار شد، کاملا تعطیل و تولیدش عملا متوقف شد.

آیا برای برندسازی در صنعت لوازم خانگی کاری صورت گرفته است؟

به تدریج در حال حرک در مسیر برندسازی برای لوازم خانگی هستیم. اما برای این کار باید شرایط و فضای کسب و کار به گونه‌ای بهبود یابد که صنعتگر ایرانی بتواند برای تولید و صادرات محصول خود به بازارهای جهانی حداقل برای 5 سال برنامه‌ریزی کند، چیزی که در حال حاضر امکان‌پذیر نیست.

برندسازی و شناسایی یک برند در بازارهای جهانی مستلزم این است که حضوری ماندگار و مستمر در بازارها داشته باشیم و این تنها در سایه یک فضای مناسب کسب و کار مقدور است.

آیا این به تنهایی کافی است؟

خیر! باید به دنبال آن باشیم که سرمایه‌گذاران خارجی را برای سرمایه‌گذاری در صنعت لوازم خانگی داخلی ترغیب و متمایل کنیم.

شنیده شده که برخی کارخانه‌های تولید لوازم خانگی خارجی در ایران تاسیس شده تا تولید محصولات آنها در همین جا انجام شود. آیا این در راستای بومی کردن دانش ساخت لوازم خانگی به روز است؟

از این دست کارها نیز خوب است، ولی کمک چندانی به به‌روز سازی صنعت لوازم خانگی ایران نمی‌کند، چون دانشی در این زمینه منتقل نمی‌شود. ما باید به دنبال تولید مشارکتی لوازم خانگی با قدرت‌های برتر این صنعت به منظور انتقال دانش و فناوری جدید باشیم. البته چنین مشارکت‌هایی پس از برداشته شدن تحریم‌ها امکان‌پذیر است.

برای توسعه بازارهای صادراتی، چه اقداماتی در راستای ارائه خدمات پس از فروش انجام داده‌اید؟

در تمامی کشورهایی که لوازم خانگی انرژی‌بر به آنها صادر شده‌است، نمایندگی‌های ارائه دهنده خدمات پس از فروش نیز متناسب با نیاز آن بازار دایر شده‌است.

به تازگی موضوع اعمال تعرفه ترجیحی برای واردات کالا از کشور ترکیه خبرساز شده‌است. در این باره نظری دارید؟

قطعا برای ورود به بازارهای جهانی و نیز پیوستن به سازمان تجارت جهانی باید تمامی صنایع کشور از جمله صنایع لوازم خانگی آماده شوند، ولی باید به این نکته توجه داشته باشیم که برای یک رقابت سالم باید دو طرف از شرایط تقریبا برابری برخوردار باشند، در حالی که هم اکنون به دلیل وجود تحریم‌های ظالمانه علیه کشورمان، شرایط فضای کسب کار تولیدکننده ایرانی و ترک با یکدیگر برابر و مساوی نیست.

تولید کننده ایرانی به دلیل بالا بودن هزینه‌های تولید، تورم، سود بالای تسهیلات بانکی و مالیات، نمی‌تواند کالایی را بسازد که از نظر قیمت قابل رقابت با مشابه خارجی باشد. بر این اساس من معتقدم اعمال تعرفه ترجیحی در شرایط فعلی به هیچ وجه به نفع صنعت لوازم خانگی نیست.

برای نهادینه کردن فرهنگ استفاده از کالای ایرانی در بین مردم، دولت چه اقداماتی می تواند داشته باشد؟

غیر از بهبود فضای کسب و کار، فراهم آوردن تسهیلات برای تبلیغات رایگان و یا ارزان می‌تواند کمک بزرگی به نهادینه کردن فرهنگ استفاده از کالای ایرانی باشد، چرا که به دلیل مشکلات مالی، بیشتر تولیدکنندگان ایرانی در مقایسه با صنعت‌گران خارجی یا تبلیغات بسیار پایینی دارند یا اساسا تبلیغی ندارند.

گفت وگو از الهام نرجه پور