ثمرات پژوهش دانشگاهها باید، در زندگی روزمره مردم ملموس باشد
به گزارش خبرگزاری آنا، غلامرضا سلیمی در آغاز این نشست ضمن ابراز خرسندی از فعالیتهای پیشگامانه استان خراسان شمالی در زمینه تشکیل و فعالسازی هیئتهای اندیشه ورز، از تلاشهای دوره پیشین این هیئت تقدیر کرد. وی تصریح کرد: استان خراسان شمالی همواره جزو پیشگامان و پیشتازان تشکیل هیئتهای اندیشه ورز بوده و در همایش سال گذشته الگوی حکمرانی متولی علم و فناوری، به عنوان یکی از هیئت های موفق، مورد تحقیق و تقدیر قرار گرفت.
معاون ستاد علم و فناوری شورا، با اشاره به ریاست اسدی، رئیس دانشگاه استان، بر این هیئت، نقش او را نه تنها یک نقش اجرایی در قوه مجریه، بلکه نماینده شورای عالی انقلاب فرهنگی در استان دانست که این امر اعتبار رسمی و راهبردی به مصوبات هیئت میبخشد.
شورای عالی انقلاب فرهنگی: قرارگاه حکمرانی نرم قدرت نرم
سلیمی در تحلیل جامع خود، شورای عالی انقلاب فرهنگی را قرارگاه راهبردی حکمرانی قدرت نرم نظام توصیف کرد. وی با یادآوری فرمایش مقام معظم رهبری در چهلمین سالگروز جنگ تحمیلی اخیر مبنی بر هراس دشمنان از «دین و دانش» ایران، این دو عنصر را مولفههای اصلی قدرت نرم دانست. او گفت: دین، همان فرهنگ است و دانش، همان علم و فناوری. شورای عالی انقلاب فرهنگی، قرارگاهی است که این دو حوزه کلیدی را سیاستگذاری، تنظیم و تسهیل گری میکند.
وی با اشاره به تاریخچه شورا، به تأسیس ستاد انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۵۹ پس از فرمان حضرت امام خمینی (ره) اشاره کرد. سلیمی خاطرنشان کرد در صحیفه امام ره، ۲۸۹ بار از کلمه «دانشگاه» یاد شده و ۸۵ درصد از کل این تکرارها در همین بازه زمانی است. تأکید ایشان این بود که «اگر دانشگاه اصلاح شود، جامعه اصلاح میشود؛ اگر به مسیر قبلی خود ادامه دهد، دستاوردهای ملت را به محاق میبرد.» همین ایده محوری، منجر به تأسیس ستاد شد و چهار سال بعد، در آذر ۱۳۶۳، با فرمان رهبر معظم انقلاب، ستاد به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارتقا یافت و مصوبات آن در حکم قانون درآمد.
تحول ساختاری و ماموریتی برای تحقق به آرمانهای بلند
معاون ستاد علم و فناوری شورا تأکید کرد که شورا با وجود طی کردن گامهای تکاملی در ۴۰ سال گذشته، اکنون در دوره جدید، با توجه به چالشهای پیشِرو و آرمانهای نظام، نیازمند یک «تحول ساختاری و ماموریتی» است. وی افزود: مقام معظم رهبری در دوره ضمن تقدیر از تلاشهای گذشته، تأکید فرمودند که برای رسیدن به نقطه چشمانداز مطلوب، نمیتوان با روشهای مرسوم و فرسایشی پیش رفت. باید تحولی ایجاد شود.
وی ادامه داد: بر اساس سند «تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی» که سال 1401 تدوین و تصویب شد، این تحول بر دو محور استوار است: تحول ماموریتی یعنی تغییر نقش شورا از یک نهاد صرفاً سیاستگذاری مرکزی و دستوری، به یک مرکز تسهیلگر و همکاری راهبردی با تمام بازیگران فرهنگی و علمی کشور. تحول ساختاری یعنی تمرکززدایی و تفویض اختیارات به سطوح منطقهای و استانی. سلیمی در این زمینه تصریح کرد که هیئتهای اندیشه ورز، در این ساختار جدید، به عنوان «گرههای حیاتی شبکه ملی» عمل کرده و نقش کلیدی در پیادهسازی این سیاستها در محیطهای بومی و محلی دارند.
گذار از حکمرانی سلسلهمراتبی به حکمرانی شبکهای
سلیمی در تشریح چرایی این تحول ساختاری، به لزوم گذار از حکمرانی سلسلهمراتبی به حکمرانی شبکهای اشاره کرد. او تأکید کرد: حکمرانی ملی امروز، تنها از طریق حکمرانی محلی محقق میشود. نمیتوانیم پشت درهای بسته، در تهران، برای کل کشور نقشههای علمی تدوین کنیم. وی اضافه کرد که کشور با تنوع زیستبومی، فرهنگی، علمی و ظرفیتی خود، همزمان دارای «وحدت در کثرت» و «کثرت در وحدت» است و ساختارهای سلسلهمراتبی و فرمانمحور، که در برخی کشورها بهکار گرفته میشوند، در حوزه حکمرانی «نرم» مانند علم و فناوری پاسخگو نیستند.
او گفت: ما به سمت حکمرانی شبکهای حرکت کردهایم. یعنی تصمیمگیری، اجرا و بازنگری، نتیجه تعامل پویا و مشارکتی بین همه ذینفعان اعم از دولتی، خصوصی، دانشگاهی، پژوهشی و مردمی است؛ نه فرمان یکسویه از بالا به پایین.
نقشه جامع علمی کشور: میراث ۱۵ ساله حکمرانی علمی
معاون ستاد علم و فناوری شورا در ادامه به ساختار داخلی دبیرخانه و وجود پنج ستاد تخصصی (فرهنگی و اجتماعی، زنان و خانواده، تعلیم و تربیت، علم و فناوری، و سلامت) اشاره کرد و ستاد علم و فناوری را محوریترین بخش در هماهنگی چرخه علم (از پژوهش بنیادی تا تجاریسازی فناوری) دانست.
اما گام بزرگ در این مسیر، تصویب «نقشه جامع علمی کشور» در سال ۱۳۸۹ بود که به عنوان الگوی مشترک حکمرانی علمی، زمینه را برای همراستایی تمام بازیگران ملی فراهم کرد. وی افزود: در ۱۵ سال گذشته، با مشارکت فعال دانشگاهها و ذینفعان، ۲۴۰ جلسه ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور برگزار شده است. در این مسیر اسنادی چون سند ملی هوش مصنوعی، سند ملی فناوری کوانتوم، سیاستهای راهبردی نخبگان، سند گیاهان دارویی و طب سنتی، آمایش آموزش عالی و اصول بازنگری آییننامه ارتقای اعضای هیئت علمی مصوب شده است. سلیمی ویژگیهای این نقشه را مشتمل بر ۵ فصل، ۱۳ راهبرد کلان و ۲۲۴ اقدام ملی برشمرد که پایهای استوار برای تصمیمگیریهای بلندمدت فراهم کرده است.
برش استانی: کلید تحقق «علم نافع»
سلیمی در بخش پایانی سخنان خود، بر «برش استانی نقشه جامع علمی» به عنوان مهمترین وظیفه محلی تأکید کرد. وی گفت: هدف ما این است که علم و فناوری، بهجای اینکه صرفاً در حوزههای استنادی باقی بماند، در خدمت حل مشکلات واقعی مردم هر منطقه باشد. علم ما باید علم نافع باشد. دانشگاهها و مراکز علمی باید بهگونهای کار کنند که ثمرات پژوهششان، در سفره مردم و در زندگی روزمره آنها ملموس باشد.
وی خاطرنشان کرد که در این مسیر، هیئتهای اندیشه ورز نقش محوری در پیادهسازی تحول ساختاری شورا دارند. این هیئتها باید با حضور دانشگاهها، پژوهشگاهها، پارکهای فناوری، شرکتهای دانشبنیان و... برش استانی نقشه جامع علمی را تدوین و تصویب کنند. سلیمی با تأکید بر ثبات سیاستهای علمی، تصریح کرد که این سند، پس از تصویب نهایی در شورای عالی انقلاب فرهنگی، به عنوان یک سند رسمی و قانونی، برای دستگاههای اجرایی ابلاغ میشود و «دیگر در معرض تغییر با تغییر دولتها یا مسئولان نخواهد بود.» وی افزود که ضمانت اجرای این سند، از طریق سازمان بازرسی کل کشور و دیوان محاسبات صورت میگیرد که خود، پایداری سیاستها را تضمین میکند.
دعوت به تشکیل میزهای تخصصی محلی و گفتگومحور
سلیمی در پایان، از اعضای هیئت اندیشه ورز خراسان شمالی خواست تا در سطح استان نیز «میزهای تخصصی» تشکیل دهند؛ وی تأکید کرد: پیشنهادات شما پس از بررسی در هیئت، به ستاد و شورای عالی ارسال میشود و مبنای عمل قرار خواهد گرفت و حتماً از شما دعوت خواهیم کرد تا در جلسات مربوطه نیز حضور فعال داشته باشید.
وی هدف نهایی شورا را «سیاستگذاریای مشارکتی، شبکهای، گفتگومحور و مبتنی بر شواهد» دانست. این جلسه با توافق بر تشکیل گروههای تخصصی برای تدوین برش استانی نقشه جامع علمی کشور، و تعهد به همکاری نزدیک و شبکهای بین دانشگاه، دستگاههای اجرایی و ذینفعان محلی به پایان رسید.
انتهای پیام/