ترم را قوی شروع کنید تا قوی تمام کنید
با نزدیک شدن به ایام امتحانات فضای دانشگاهها دوباره رنگ و بوی تازگی گرفته و دانشجویان، چه نوورودها و چه دانشجویان باتجربهتر، با مجموعهای از دغدغهها و پرسشها مواجهه میشوند. پرسشهایی مانند اینکه چگونه باید مطالعه را آغاز کرد، چطور باید انگیزه را حفظ کرد، چگونه میتوان بین درس و کار تعادل برقرار کرد و چه روشهایی میتواند از استرس نیمه ترم و شب امتحان جلوگیری کند؟
در همین زمینه، نفیسه علمیفرد از دانشجوی دکترای مهندسی عمراه، راه و ترابری و از پژوهشگران موفق دانشگاه علومتحقیقات طی گفتوگویی، مجموعهای از «اصول کاربردی» را مطرح کرده که میتواند برای بسیاری از دانشجویان نقش یک نقشهراه مؤثر و قابلاعتماد را ایفا کند.
این مصاحبه تلاش دارد با تکیه بر سخنان این پژوهشگر و همچنین بررسی چالشهای رایج آموزشی، راهکارهایی جامع برای مدیریت بهتر ترم ارائه دهد؛ راهکارهایی که بر پایه تجربه، روانشناسی آموزشی و نیازهای واقعی دانشجویان بنا شدهاند.
شروع قدرتمند ترم قدم اول برای موفقیت است
در هفتههای ابتدایی ترم، بسیاری از دانشجویان هنوز با فضای درسها، مفاهیم و حجم مطالب آشنا نیستند و همین موضوع باعث میشود در ادامه ترم دچار سردرگمی شوند. علمیفرد تاکید میکند که نخستین گام برای جلوگیری از این مشکل، آشنایی اولیه با منابع درسی است.
او توضیح میدهد: دانشجویان باید منابع معرفیشده توسط اساتید را تهیه و از همان ابتدا ورق بزنند. حتی اگر قرار نیست فوراً مطالعه عمیق داشته باشند، این نگاه اجمالی کمک میکند ذهنشان برای حجم و نوع درس آماده شود. شما وقتی بدانید قرار است چه چیزی بخوانید، برنامهریزی بسیار راحتتر خواهد بود.
در واقع، شناخت کلی از محتوای درس باعث میشود دانشجو در طول ترم کمتر غافلگیر شود و از نظر ذهنی آمادگی بیشتری برای شرکت در کلاسها و انجام تکالیف داشته باشد.
برنامهریزی به عنوان ابزاری حیاتی باید قابل انعطاف باشد
دومین نکتهای که علمیفرد بر آن تأکید دارد «استمرار» است؛ موضوعی که به گفته او، از خود برنامهریزی مهمتر است.
او گفت: گاهی دانشجویان به خاطر یک هفته عقب افتادن از برنامه، کل برنامه را کنار میگذارند. این اشتباه بزرگی است. مهم این است که به مسیر برگردند. هیچ برنامهای قرار نیست بینقص اجرا شود. انعطافپذیری همراه با استمرار، رمز موفقیت است. در دنیای امروز که بسیاری از دانشجویان علاوه بر تحصیل، درگیر کارهای شخصی و شغلی هستند، یک برنامه سفتوسخت میتواند نتیجه معکوس داشته باشد. برنامه باید دقیق باشد، اما نه آنقدر فشرده که دانشجو را ناامید کند. استمرار، حتی اگر با سرعت پایین باشد، به مراتب اثر بیشتری از مطالعهی فشرده و مقطعی دارد.
تعادل میان درس، کار و زندگی شخصی چالش همیشگی دانشجویان است
طبق تجربه علمیفرد، بسیاری از دانشجویان به دلیل فشارهای مختلف زندگی در رسیدن به تعادل مناسب با مشکل روبهرو میشوند. او معتقد است این تعادل تنها زمانی شکل میگیرد که دانشجو برنامهای واقعبینانه داشته باشد.
او افزود: اگر کار دانشجو به رشته تحصیلیاش مرتبط باشد، نهتنها به درس لطمه نمیزند، بلکه روند یادگیری را تقویت میکند. چون او میتواند آنچه در کلاس میشنود را در محیط واقعی تجربه کند.
این پژوهشگر همچنین تأکید میکند که دانشجو باید بداند چه زمانی باید به درس اولویت دهد و چه زمانی به کار و امور شخصی. نداشتن این مرزبندی، یکی از عوامل اصلی فرسودگی تحصیلی محسوب میشود.
مطالعه مرحلهبهمرحله از افت انگیزه جلوگیری میکند
یکی از مشکلات رایج دانشجویان، افت انگیزه در میانه ترم است. آغاز ترم معمولاً با انرژی بالا همراه است، اما پس از چند هفته، فشار تکالیف، پروژهها و مشکلات شخصی باعث میشود دانشجو از روند مطالعه عقب بمانند.
علمیفرد برای جلوگیری از این افت، مطالعه مداوم، اما سبک را توصیه میکند: اگر دانشجو هر جلسه یا حداقل هر دو جلسه درسها را مرور کند، نهتنها مطالب در ذهنش تثبیت میشود، بلکه حجم مطالعه پایان ترم نیز به شدت کاهش پیدا میکند. این روش ساده، اما مؤثر مانع از فرسودگی ذهنی میشود.
مطالعهی مرحلهبهمرحله باعث میشود مغز اطلاعات را در فواصل منظم دریافت کند که این سبک از یادگیری، طبق یافتههای علمی، از ماندگاری بیشتری برخوردار است.
خلاصهنویسی، تکنیکی مؤثر برای کنترل استرس و مرور سریع
در بخش دیگری از گفتوگو، علمیفرد به اهمیت خلاصهنویسی اشاره میکند؛ روشی که به باور او، یکی از قدرتمندترین ابزارها برای مدیریت حجم زیاد دروس بهویژه در ایام امتحانات است.
او گفت: خلاصهنویسی باعث میشود دانشجو مطالب را درک کند و از حالت حفظ کردن فاصله بگیرد. این کار برای مرورهای سریع در روزهای پایانی بسیار موثر است و به کاهش استرس کمک زیادی میکند.
خلاصهنویسی نهتنها باعث مرور عملی محتوا میشود، بلکه دانشجو را وادار میکند نکات مهم را تشخیص دهد و همین فرآیند، قدرت تحلیل و تمرکز را افزایش میدهد.
پایان دادن به عادت درسخوانی شب امتحان
یکی از عادتهای بسیار رایج در میان دانشجویان، به تعویق انداختن مطالعه تا شب امتحان است. این عادت، علاوه بر فشار روانی شدید، باعث میشود یادگیری سطحی و کوتاهمدت باشد.
علمیفرد در این باره تأکید کرد: درسخوانی شب امتحان هیچوقت نتیجه مطلوب نمیدهد. بهترین راه برای تغییر این عادت این است که دانشجو مطالعهی منظم هر مبحث را بلافاصله بعد از تدریس آغاز کند. این روند باید تبدیل به عادت شود.
به گفته او، ذهن انسان ظرفیت محدودی برای دریافت اطلاعات سنگین در زمان کوتاه دارد و این موضوع باعث میشود مطالعه شب امتحان کماثر و پراسترس باشد
یادگیری باید مفهومی باشد روخوانی کافی نیست
این پژوهشگر بر این باور است که یادگیری واقعی زمانی اتفاق میافتد که دانشجو فعالانه با محتوا درگیر شود.
او توضیح داد: روخوانی کتاب یا جزوه فقط ظاهر درس را به شما نشان میدهد. برای یادگیری واقعی باید تمرین کرد، نوشت، نکته استخراج کرد و حتی سعی کرد مطالب را به زبان خود بازگو کرد.
این روش بهویژه در دروسی که مفاهیم پیچیده دارند، بسیار مؤثر است و باعث میشود دانشجو در امتحان نیز توانایی تحلیل داشته باشد، نه صرفاً حفظ کردن.
تفاوت رشتهها در روش مطالعه
علمیفرد با اشاره به اینکه اصول مطالعه در همه رشتهها مشابه است، تأکید میکند دروس فنی و مهندسی یا ریاضی نیاز به تمرین مستمر دارند.
او گفت: هر دانشجو باید ببیند با چه سبکی بهتر یاد میگیرد. این موضوع کاملاً فردی است. برخی با نوشتن یاد میگیرند، برخی با خلاصهنویسی، برخی با حل تمرین و برخی با مطالعه گروهی. انتخاب روش مناسب اهمیت بسیار زیادی دارد.
شناخت سبک یادگیری، یکی از موضوعات کلیدی در روانشناسی آموزشی است و باعث افزایش بازده مطالعه میشود.
مدیریت خواب، تغذیه و سلامت ذهنی در ایام امتحان
در بخش پایانی گفتوگو، علمیفرد به اهمیت مراقبت از سلامت جسم و روان اشاره میکند
او معتقد است: اگر دانشجو حتی در طول ترم مطالعه زیادی نداشته باشد، اما برای دوران امتحانات برنامهریزی کند، میتواند نتایج خوبی بگیرد. این برنامهریزی از نظر روحی هم آرامش بیشتری ایجاد میکند. با توجه به فشارهای روانی ناشی از امتحانات، خواب کافی، تغذیه سالم، استراحتهای کوتاه میان مطالعه و مدیریت تنفس میتوانند تأثیر زیادی بر عملکرد ذهن داشته باشند.
موفقیت تصادفی نیست؛ نتیجه نظم و استمرار است
سخنان علمیفرد نشان میدهد که موفقیت در دانشگاه نه وابسته به هوش است و نه به شانس؛ بلکه نتیجه ترکیبی از برنامهریزی، استمرار، شناخت روش مطالعه و توجه به سلامت روان است.
او در پایان تأکید کرد: ترم را قوی شروع کنید تا قوی تمام کنید. آغاز درست، نیمی از مسیر موفقیت است.
انتهای پیام/