خاطره‌بازی با دوبله‌های جاودانه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، سال‌های زیادی است که هنر دوبله در کشور ما بروز و ظهور داشته و همزمان با ورود سینما (به عنوان هنری نوظهور و پس از اتمام دوران فیلم‌های صامت) به بخشی جدانشدنی از تجربه تماشای فیلم و سریال در سینما و تلویزیون بوده است. از دهه ۱۳۳۰ که دوبله به شکل منظمی وارد عرصه سینما شد تا امروز که در آثار شبکه نمایش خانگی شاهد استفاده از آن هستیم، صدای دوبلور‌های زیادی را شنید، صدا‌هایی که برخی از آنها انگار جادویی به جذابیت جادوی هنر هفتم داشتند و در ذهن همه مخاطبان آثار نمایشی ماندگار شدند.

در طول این سال‌ها هنرمندان زیادی وارد این عرصه شدند، یه جز گروهی که صرفا وظیفه ترجه کلامی هر صحنه را برعهده داشتند و فقط به دنبال گفتن دیالوگ‌ها بودند، عده دیگری در این زمینه فعالیت می‌کردند که صدای آنها نیز به اندازه تصویر بازیگران برای ما جذاب و به یادماندنی بود. در حقیقت صدای این دسته از هنرمندان نقش بنیادینی در شکل‌دهی شخصیت، لحنِ دیالوگ و دریافتِ احساسی مخاطب ایفا می‌کرد؛ به‌طوری که در موارد متعدد، مخاطب ایرانی بازیگری را با صدای یک دوبلور به یاد می‌آورد. این وضعیت محصول یک فرایند طولانی و تعهدِ حرفه‌ای است که در آن نام‌هایی به‌مرور با یک تیپ نقش یا با چند شخصیت مشخص گره خورده‌اند و شناسنامه صوتیِ آن نقش‌ها را ساخته‌اند.

اما متأسفانه در سال‌های اخیر ستاره‌های ماندگار این هنر در کشور ما یکی پس از دیگری از دنیا رفتند و بسیاری از افراد هم نسل آنها نیز دیگر از ظر فیزیکی توانایی حضور پررنگ و مداوم بر سر دوبله آثار روز دنیا را ندارند. از طرف دیگر سبک و سیاق دوبله در آثار امروزی نیز با گذشته فرق کرده و حالا بسیاری از استودیو‌ها و پلتفرم‌ها خود به دنبال این هنر رفته‌اند و برای سربلند شدن در برابر رقبا، سرعت را فدای کیفیت کرده‌اند، اما با این وجود برای خیلی از ما هنوز هنر دوبله کاریست که افرادی همچون مرحوم سعید مظفری، و هم دوره‌ای‌هایش انجام می‌دادند کاری که صدای آنها را مانا کرد.

در این گزارش مروری داریم بر شخصیت‌های دوست داشتنی آثار نمایشی و ۶ نفر از هنرمندانی که صدای آن شخصیت‌ها را برای مخاطبان دوبله کردند.

سعید مظفری

یکی از صدا‌های جادویی دوبله ایران که چندی پیش دار فانی را وداع گفت، اما با صدایش برای ما یادگاری‌های زیادی به جا گذاشت. او کار دوبله را از سال ۴۱ آغاز کرد و باتوجه به طراوتی که در صدایش بود تا یکی دو سال پیش نیز در این حوزه فعالیت می‌کرد. کلینت ایستوود، آمیتاب باچان، برد پیت، رایان اونیل، پیرس برازنان، جکی چان، متیو مک کانهی بسیاری از بازیگران بزرگ را ما با صدای او شناختیم.

نقش‌های شاخص: زید در فیلم محمد رسول‌الله (ص)، بلوندی یا خوب در فیلم خوب، بد، زشت، سالی در پزشک دهکده، جیمز باند در نسخه‌های پیرس برازنان، بنجامین باتن، هالک در انتقام جویان، رگنار لاتبروک در وایکینگ‌ها، ریک گرایمز در مردگان متحرک و...

ناصر طهماسب

یکی از ماندرگارترین صدا‌های تاریخ دوبله ایران ناصر طهماسب است، کسی که مخاطبان ایرانی بسیاری از بازیگران مطرح سینمای جهان را با صدای او می‌شناسند، از بازیگران سینمای کلاسیک مثل همفری بوگرات و گری کوپر گرفته تا بازیگرانی مثل جک نیکلسون، کوین اسپیسی، آل پاچینو و بسیاری دیگر از بزرگان صنعت سینما. او در زمینه انیمیشن‌های دهه شصتی هم حضور موفقی داشته و در خلق آثار مهم فراوانی نقش داشته است. او جدا از آثار خارجی در فیلم‌های قدیمی ایرانی که دوبله می‌شدند هم حضور چشمگیری داشت، بهترین تجربه او نیز فیلم هزار دستان است که در آنجا به جای پنج بازیگر یعنی علی نصیریان، جهانگیر فروهر، اسماعیل محرابی، اسماعیل محمدی و نعمت‌الله گرجی صداپیشگی کرد.

نقش‌های شاخص: بلال حبشی در فیلم محمد رسول‌الله (ص)، فرانک آندروود در خانه پوشالی، والتر وایت در بریکینگ بد، بازرس کلوزو در پلنگ صورتی، یوگی در یوگی و دوستان، پروفسور لاکهارت در هری پاتر و...

منوچهر والی‌زاده

بدون شک برای متولدین دهه شصت صدای مرحوم منوچهر والی‌زاده از ماندگارترین صداهاست، چون او دوبلور بسیاری از محبوب‌ترین شخصیت‌های انیمیشنی آن روز‌ها بود و در کنار آنها خیلی از بازیگران جوان هالیوودی که در حال تبدیل شدن به ستاره بودند را ما با صدای او شناختیم. تام کروز، تام هنکس، آدام سندلر، آنتونیو باندراس، ادی مورفی، بن استیلر، جیسون استاتهام، جیم کری، رابرت داونی جونیور، شاهرخ خان، آکشی کومار و البته ویل اسمیت بازیگرانی هستند که والی‌زاده در اکثر آثار وظیفه دوبله نقش آنها را برعهده داشت.

نقش‌های شاخص: لوک خوش‌شانس، گارفیلد، وودی در داستان اسباب بازی، دیگو در انیمیشن عصر یخبندان، لوید در احمق و احمق‌تر، بتمن در نسخه‌های بن افلک، ایتن هانت در ماموریت غیر ممکن، فارست گامپ، جان ویک، شرلوک هولمز، مرد آهنی، مایک لوری در پسران بد و..

بهرام زند‌

نمی‌توان از دوبله‌های ماندگار نوشت و نامی از بهرام زند به میان نیاورد، هنرمندی که در سال‌های فعالیتش در خلق صدای شخصیت‌های فراوانی نقش داشت. او هم در آثار داخلی و هم خارجی حضور خوبی داشت و صدای پرقدرت او برای مخاطبان آثار نمایشی به شدت آشناست. جورج کلونی، سیلوستر استالونه، بروس ویلیس، رابرت دنیرو. دنیل کریگ، راسل کرو، وین دیزل، جیسون استاتهام، دواین جانسون و... در اکثر آثارشان با صدای او به ما معرفی شدند. به جز این در آثار شاخص ایرانی هم صدای بازیگرانی همچون جمشید هاشم‌پور، محمود پاک نیت، عبدالرضا اکبری و... او دوبله می‌کرد.

نقش‌های شاخص: لین چان در جنگجویان کوهستان، جیمز باند در نسخه‌های دنیل کریگ، دومنیک در مجموعه فیلم‌های سریع و خشن، عمار در سریال امام علی (ع)، پدر انریکو در بچه‌های مدرسه والت، ماکسیموس در گلادیاتور، دنی اوشن، راکی بالبائو، گالیور و...

حسین عرفانی

انتخاب پنج نفر از میان دوبلور‌های مرد واقعا کار دشواری است، شبیه به اینکه بخواهید ۵ بازیکن برتر تاریخ فوتبال را انتخاب کنید، همینقدر سخت و پر استرس. اما برای نفر پنجم این فهرست حسین عرفانی گزینه خوبی است، هنرمندی که در زمینه‌های دوبله، بازیگری، گویندگی و اجرا سال‌های زیادی فعالیت کرد و خاطرات فراوانی ره در مدیوم‌های گوناگون برای ما ساخت. مرحوم عرفانی به جای بازیگران بزرگی همچون همفری بوگارت، مارلون براندو، گریگوری پک، هریسون فورد، آرنولد شوارتزنگر، ساموئل ال جکسون، مورگان فریمن و... صداپیشگی کرد و نقش‌های زیادی را ماندگار کرد.

نقش‌های شاخص: مدیرکل در سریال عربی مدیر کل، نیک فیوری در مجموعه آثار انتقام جویان، کاپیتان نمو در بیست هزار فرسنگ زیر دریا، جالی در لوک خوش شانس، سرهنگ هاتی (سردسته فیل‌ها) در انیمیشن کتاب جنگل، لوک هابز در سریع و خشن، جابای هات در جنگ ستارگان و...

ژاله علو

شکی در این نیست که ژاله علو یکی از ستون‌های اصلی دوبله ایران است، هنرمندی که در حوزه‌های مختلف بازیگری، گویندگی، مدیریت دوبلاژ و دوبله فعالیت کرد و ما تماشای بسیاری از انیمیشن‌های دوست داشتنی دوران کودکی‌مان را مدیون کار ایشان به عنوان مدیر دوبلاژ و البته هنرمندانی هستیم که او انتخاب کرد.

نقش‌های شاخص: انیمیشن‌های سفید برفی و هفت کوتوله، سیندرلا، زیبای خفته، گربه‌های اشرافی، پینوکیو، رامکال، سرندپیتی، بانزی، پت پستچی، جک و لوبیای سحرآمیز، الفی اتکینز، پری دریایی کوچولو و سریال سال‌های دور از خانه (اوشین) تعدادی از مشهورترین آثاری است که ژاله علو مدیریت دوبلاژ آنها را برعهده داشت و برای برخی نیز به عنوان راوی داستان را برای مخاطبان تعریف می‌کرد. نقش ملکه بدجنس در سفیدبرفی یا پری دریایی بزرگ از نقش‌های محبوبی است که او دوبله کرد.

زهره شکوفنده

یکی از صدا‌های دلنشین دوران کودکی ما صدای زهره شکوفنده روی شخصیت‌های انیمیشنی است و ما با وجود صدای او به این کاراکتر‌ها علاقه‌مند شدیم. البته شکوفنده از آن دست دوبلور‌هایی است که همچنان در حوزه حضور پررنگی دارد و برای بچه‌های امروز نیز نقش‌های جذاب زیادی را به یادگار گذاشته است. اخیرا در جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان در اصفهان نیز بزرگداشتی برای او برگزار شد. البته به جز انیمیشن در فیلم‌های خارجی زیادی نیز وظیفه صداپیشگی را برعهده داشته و به جای بازیگران مطرحی، چون کیت بلانشت، جولیا رابرتس، آنجلینا جولی و... کار‌های زیادی را دوبله کرده است.

نقش‌های شاخص: جودی آبوت در انیمیشن بابالنگ‌دراز، سفید برفی، پرنسس اورورا در زیبای خفته، دوشس در گربه‌های اشرافی، آلیس در رامکال، کودکی علاالدین در علاءالدین و غول چراغ جادو، سیندرلا، بچه راسو در بامبی، لوبیا در رنگو و...