5 پیشنهاد برای تأثیرگذاری عملکرد دانشگاهها در ارتقای امنیت غذایی ایران
خبرگزاری آنا؛ هرساله ۱۶ اکتبر (۲۴ مهر)، جهان، روز جهانی غذا را گرامی میدارد تا به اهمیت امنیت غذایی، عدالت در دسترسی به غذا و تغذیه سالم تأکید کند. شعار امسال «دست در دست برای غذایی بهتر و آیندهای بهتر» افزون بر ارزش نمادین، درخواست عملی برای همکاری فرابخشی و ملی در راستای تحول نظامهای غذایی است.
نظام غذایی در کشورمان ایران نیز با چالشهایی مواجه است که در عین حال فرصتهایی برای دانشگاهها به عنوان مراکز دانش، نوآوری و توسعه پیشرو فراهم میآورد.
وضعیت امنیت غذایی در ایران، چالشها و فرصتها و نقش عملی دانشگاهها
در همین راستا، افشین اسماعیلیفر معاون عرصه و توسعه فعالیتهای کاربنیان دانشکده «کشاورزی، آب، غذا و فراسودمندها» دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز در گفتوگو با خبرنگار آنا به تبیین «وضعیت امنیت غذایی در ایران، چالشها و فرصتها و نقش عملی دانشگاهها» پرداخته است.
اسماعیلیفر در این راستا «جایگاه جهانی و روندها» را مورد توجه قرار داد و گفت: بر اساس گزارشهای سازمان فائو، ایران در رتبه ۷۶ از میان حدود ۱۹۵ کشور جهان در شاخص امنیت غذایی قرار دارد؛ یعنی از آن کشورهایی است که وضعیتشان نسبتاً بهتر از بسیاری از کشورهاست.
وی افزود: در دوره ۲۰۲۱–۲۰۲۳، ایران توانسته است بخشی از ناامنی غذایی را کاهش دهد بهگونهای که شیوع ناامنی غذایی در کشور از حدود ۴۸ درصد جمعیت در دوره ۲۰۱۴–۲۰۱۶ به تقریباً ۴۰ درصد رسیده است. با این حال، بر اساس دادههایی که به تازگی منتشر شده، حدود ۶٫۵ درصد از مردم ایران دچار سوءتغذیه هستند که این میزان بالاتر از برخی کشورهای منطقه به شمار میرود.
سالانه ۳۵ میلیون تن مواد غذایی در ایران هدر میرود
معاون عرصه و توسعه فعالیتهای کاربنیان دانشکده «کشاورزی، آب، غذا و فراسودمندها» در بخش چالشهای کلیدی به «هدررفت و اسراف غذا» اشاره و بیان کرد: یکی از نقاط ضعف جدی در نظام غذایی کشور، میزان بالای ضایعات در مراحل مختلف زنجیره از تولید تا مصرف است. به گزارش یکی از منابع، سالانه حدود ۳۵ میلیون تن مواد غذایی در ایران به هدر میرود. اگر بتوان این میزان ضایعات را کاهش داد، امکان تأمین غذای قابل توجهی برای جمعیتی بزرگ فراهم میشود.
روز جهانی غذا فرصتی است برای بازاندیشی در نقش علم و آموزش در آینده تغذیه بشر. دانشگاهها میتوانند با پژوهشهای هدفمند، آموزش عملی و تعامل با جامعه، گامهای مؤثری در دستیابی به امنیت غذایی پایدار بردارند
اسماعیلیفر با توجه به «پایداری کشاورزی و منابع طبیعی» در ایران اظهار کرد: مطالعات نشان دادهاند که در بسیاری از استانهای ایران، کشاورزی پایدار شرایط مطلوب ندارد و در وضعیت ناپایدار یا با پایداری ضعیف ارزیابی شده است و عوامل مؤثر عبارتاند از کاهش کیفیت خاک، استفاده بیش از حد از کودها و سموم شیمیایی، فشار بر منابع آب، الگوهای نامناسب آبیاری و روشهای کاشت سنتی.
به گفته وی در بخش «دسترسی اقتصادی و عدالت غذایی» در ایران، توان مالی خانوارها برای دسترسی به رژیم غذایی سالم و متنوع، توزیع نامتعادل محصولات غذایی و نوسانات قیمتها، از عوامل نابرابری در دسترسی به غذا محسوب میشوند.
عضو هیت علمی دانشگاه «تغییرات اقلیمی و بلایا» را مورد تأکید قرار داد و افزود: خشکسالی، نوسانات بارندگی، افزایش دما و بلایای طبیعی دیگر، آسیبپذیری تولیدات کشاورزی را تشدید میکنند و نیاز به تابآوری بیشتر در سیستم غذایی ایجاد میکنند.
معاون دانشکده دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز تأکید کرد که در بخش «فقر داده و نظارت علمی» در ایران برای طراحی سیاست مؤثر، نیاز به دادههای دقیق، بهروز و بومی وجود دارد. در بسیاری موارد، دادههای منطقهای یا دانشگاهی کمتر تولید یا منتشر شدهاند.
اسماعیلیفر در تشریح نقش دانشگاهها در ارتقای امنیت غذایی ایران و اینکه دانشگاهها با چارچوبی میانرشتهای، ظرفیتهای بزرگی برای تأثیرگذاری دارند در ادامه پیشنهادهایی برای تأثیرگذاری عملکرد دانشگاهها در ایران ارائه کرد.
مدلسازی تولید کشاورزی با بهرهگیری از هوش مصنوعی
وی با طرح «پژوهشهای کاربردی بومی» به آنا گفت: انجام پروژههای تحقیقاتی در نقاط مختلف کشور برای شناسایی نقاط ضعف و قوت در کشاورزی منطقهای، مدلسازی تولید کشاورزی با بهرهگیری از هوش مصنوعی، تحلیل دادهها و پیشبینی نیازها و مطالعات میانرشتهای شامل زمینشناسی، علوم خاک، مدیریت آب، زیستفناوری، اقتصاد کشاورزی و علوم اجتماعی ضروری است.
عضو هیئت علمی دانشگاه بر «آموزش و گسترش دانش در جامعه دانشگاهی» تأکید کرد و ادامه داد: گنجاندن دروس مرتبط با امنیت غذایی، کشاورزی پایدار، تغذیه و عدالت اجتماعی در رشتههای مختلف، برگزاری وبینارها، کارگاهها و دورههای تابستانی برای دانشجویان و اساتید و ترویج فرهنگ کاهش ضایعات غذایی در محیط دانشگاهی (مثلاً در خوابگاهها، غذاخوریها) لازم به نظر میرسد.
انجام پروژههای مشارکتی با کشاورزان برای انتقال فناوری
اسماعیلیفر با ارائه پیشنهاد «پروژههای عملی و مشارکتی محلی» بر راهاندازی باغهای کوچک، گلخانههای شهری یا کشاورزی داخل دانشگاه با مشارکت دانشجویان، پروژههای مشارکتی با کشاورزان منطقه برای انتقال فناوری، آزمایش مزرعهای و آموزش و شکل دادن به «پروژههای میدانی» در روستاها برای کاربرد نتایج تحقیقاتی تأکید کرد.
معاون عرصه و توسعه فعالیتهای کاربنیان دانشکده «کشاورزی، آب، غذا و فراسودمندها»، «شبکهسازی و همکاری بینالمللی» را ضروری برشمرد و گفت: شرکت در پروژههای منطقهای و بینالمللی امنیت غذایی، تبادل علمی با دانشگاههای کشورهای پیشرفته در زمینه کشاورزی نوین و مدیریت منابع و جذب دانشجویان و محققان در طرحهای مشترک پیشنهاد میشود.
جلسات تخصصی با مدیران محلی برای انتقال نتایج تحقیقات دانشگاهی
وی بر «ارائه مشاوره، سیاستپذیری و تأثیرگذاری بر سیاست عمومی» تأکید و بیان کرد: همکاری با وزارت جهاد کشاورزی، وزارت علوم، سازمان محیط زیست و نهادهای مسئول، انتشار گزارشها، سیاستنامهها و پیشنهاد راهبردی به تصمیمگیران و برگزاری جلسات تخصصی با مدیران محلی برای انتقال نتایج تحقیقات دانشگاهی به سمت اجرا ضروری است.
اسماعیلی فر نمونه فعالیتهای موجود در ایران در بخش امنیت غذایی را تشریح کرد و گفت: دانشگاه آزاد در برخی واحدها تفاهمنامههایی برای آموزش کشاورزان به روشهای نوین و توسعه کشاورزی پایدار داشته است. دانشگاه رازی در استان کرمانشاه، طرحی در زمینه کشاورزی شهری (باغچه شهری) در محیط دانشگاه با هدف توسعه کارآفرینی انجام داده، نشریه «دانش کشاورزی و تولید پایدار» دانشگاه تبریز، بستری برای انتشار مقالات بومی مرتبط با کشاورزی پایدار فراهم کرده است و گروه محیط زیست و کشاورزی پایدار در برخی دانشگاهها بر تحقیق در جهت ارتقای کیفی فعالیتهای صنعتی، کشاورزی و انسانی متمرکز شدهاند.
عضو هیئت علمی دانشگاه یادآور شد: روز جهانی غذا فرصتی است برای بازاندیشی در نقش علم و آموزش در آینده تغذیه بشر. دانشگاهها میتوانند با پژوهشهای هدفمند، آموزش عملی و تعامل با جامعه، گامهای مؤثری در دستیابی به امنیت غذایی پایدار بردارند. بیایید در مسیر تحقق شعار امسال، «دست در دست برای غذایی بهتر و آیندهای بهتر» با همدلی، نوآوری و مسئولیت اجتماعی، جهانی سالمتر و عادلانهتر بسازیم.
انتهای پیام/