«شب»؛ نگاهی نو به چالشهای اجتماعی از دریچه سیاهبازان/ سیاهی که دیگر نمیخواهد سیاه بماند
به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، نمایش «شب» تازهترین اثر شهرام گیلآبادی، نویسنده و کارگردان شناختهشده تئاتر اجتماعی، از نهم مهرماه در سالن استاد سمندریان تماشاخانه ایرانشهر اجرای عمومی خود را آغاز کرده است. این نمایش که از ساعت ۲۰:۳۰ هر شب تا نیمه آبان روی صحنه خواهد بود، روایتی شاعرانه و استعاری از «سیاهی» است؛ سیاهی که دیگر نمیخواهد سیاه بماند. در خلاصه داستان اثر آمده است: «قصه همه آدمها؛ سیاهی که دیگر نمیخواهد سیاه باشد.»
نمایش «شب» با طراحی اجرایی مینیمال و بدون دکور، در فضایی بلکباکس و تعاملی اجرا میشود. این انتخاب سبب شده تمرکز اثر بر گفتوگوها، کنشهای بازیگران و مواجهه انسانی آنان با مخاطب باشد؛ رویکردی که در بیشتر آثار گیلآبادی نیز دیده میشود و بیانگر دغدغههای اجتماعی و انسانی اوست.
وقتی سالن خاموش میشود و نور کم رمق فضا را در مینوردد، سکوتی موج میزند که تا لحظهای بعد از اولین کلمه ادامه مییابد. اما شما دراین کار با چنین سکوتی مواجه نمیشوید از همان ابتدا در کم رونقی نور ، صدای دایره زنگی فضا را پر میکند تا زمانی که مخاطب روی صندلی قرار بگیرد و بعد از آن هم هیاهوی تعداد زیادی سیاه باز روی صحنه را مشاهده میکنید، انگار که عدهای در دل شب راه میروند.
در این نمایش امیرمهدی ژوله و صدف اسپهبدی نقشهای اصلی را ایفا میکنند. بازی این دو هنرمند در کنار گروهی از بازیگران جوان و باانرژی، مورد توجه تماشاگران قرار گرفته است. صدف اسپهبدی در این اثر حضوری درخشان و باورپذیر دارد و همنوایی او با ریتم روایت و فضای تاریک و شاعرانه نمایش، از نقاط قوت اجرا محسوب میشود.
صدف اسپهبدی با حضورش در صحنه توانسته است سکوت و تنش را با هم همراه کند، ژوله در مقابل او گاه بی رنگ و گاه کم رنگ و در سکوتی تلخ فرو رفته و انگار قطعه قطعه فضا را میبلعد. تعامل این دو شخصیت اصلی و همکاری با سایر بازیگران به گونهای است که گاه گونیده یک جمله از کنج صحنه با مخاطب چشم در چشم میشود. روشنایی کم و کنتراست نور سایهها را عمیق تر میکند، صدایی از بیرون میآید، یا گاه مکثی طولانی فضا را به مرز تعلیق میرساند. مخاطب گاه میخندد گاه گریه میکند.
سایر بازیگران نمایش عبارتند از: سینا صفری، مرضیه حاجاسماعیلی، محمدحسین ابراهیمی، سمیرا صادقی، سحر بابایی، امیرحسین ادیم، الهام حسنی، محمد سنجری، فاطمه مفتخریان، رعنا رحمانی، فاطمه ارشادی و کامران کیان. در تیم اجرایی نیز نامهای آشنایی حضور دارند: سید علیرضا مرتضوی (تهیهکننده)، نوید فرحمرزی (مدیر هنری)، فاطمه گیلآبادی (دستیار کارگردان و برنامهریز)، امیر پارسائیانمهر (مدیر تولید و تبلیغات)، محمدمهدی قاسمی (سازنده تیزر) و شقایق رحیمیراد (مشاور کارگردان).
نورپردازی و اجرای دقیق بازیگران در فضایی کاملاً تاریک و بیپیرایه، سبب شده است که مخاطب بیش از هر چیز درگیر معنا و احساس نمایش شود. گفتوگوها گاه به شکل مستقیم با تماشاگران انجام میشود و همین امر، تجربهای تازه و نزدیک میان صحنه و سالن به وجود میآورد.
نمایش «شب» در ادامه مسیر کاری شهرام گیلآبادی، بازتابی از نگاه اجتماعی و انسانمحور اوست؛ نگاهی که در آثار پیشینش نیز بارها تکرار شده و اینبار در قالبی شاعرانه و درونیتر، بر پردهی تئاتر ایرانشهر نقش بسته است.
شب گذشته و در انتهای اجرا از پوستر نمایش نیز با حضور پیشکسوتانی چون ابراهیم حقیقی، اسماعیل خلج،حسین مسافر آستانه و میثم زندی رونمایی شد.
ژوله در انتهای نمایش عنوان کرد که نمایش تعاملی شکل نمی گیرد مگر با حضور شما تماشاگران فهمیم که با عشق و حال تو محبتتان را به ما نثار میکنید.
گیلآبادی در «شب» با نگاهی متفاوت به سراغ شخصیت سیاهباز و چالشهای او در بستر اجتماعی امروز رفته است. او به جای بازنمایی کلاسیک این چهره که معمولاً در چارچوب طنز و نمایشهای سنتی دیده میشود، سیاه را به عنوان انسانی معرفی میکند که در خیابان و میان مردم، درگیر پرسشهای وجودی و اجتماعی خود است. این نگاه تازه، سیاه را از پوسته نماد و کارکرد سرگرمکننده بیرون میآورد و به شخصیتی امروزی، اندیشمند و آسیبدیده بدل میکند؛ کسی که در مواجهه با واقعیتهای تلخ جامعه، در پی رهایی از نقش تحمیلی خود است.
سیاهباز نه صرفاً بازیگری برای خنده، بلکه حامل تاریخی از درد، تبعیض و تلاش برای گفتوگو با مردم است
انتخاب چنین سوژهای و روایت آن در قالب قصهای شاعرانه و تعاملی، از جسارت و شناخت گیلآبادی نسبت به روح تئاتر خیابانی و سنت ایرانی حکایت دارد. او بهخوبی نشان میدهد که سیاهباز نه صرفاً بازیگری برای خنده، بلکه حامل تاریخی از درد، تبعیض و تلاش برای گفتوگو با مردم است. در «شب»، این گفتوگو از صحنه به سالن میرسد و مخاطب را نیز درگیر میکند؛ تا جایی که تماشاگر، خود را نه بیننده بلکه بخشی از همان «سیاهیِ در تلاش برای روشن شدن» احساس میکند.
در پایان کار و با پرده انتهایی امیرمهدی ژوله وقتی همه چیز خاموش میشود، نه حرفی از پایان دقیق ادا شده و نه مخاطب احساس خروج کامل از فضای نمایش را دارد، بلکه انگار همراه چند پرسش ، همراه چند حس نامعلوم به بیرون باز میگردد.
اجرای نمایش شب با اقبال تماشاگران و حضور هنرمندان همراه شده است. این نشان میدهد که نه تنها توجه عمومی به نمایش جلب شده بلکه فضای نمایش به اندازهای جذاب بوده که علاقه مندان تئاتر نیز در اجرا حضور یافتهاند.
در نهایت این نوع اجراها ممکن است برای کسانی که به تئاتر تجربی عادت ندارند، دشوار باشد اگر نادها یا تعاملها آشکار نباشند، مخاطب ممکن است احساس گم گشتی کند اما ارتباط بازیگر و مخاطب میتواند این چالشها را کمتر کند و حس همراهی مخاطب با شخصیتها تقویت میشود و اجرای نمایش تبدیل به تجربهای جمعی میشود.
انتهای پیام/