دانشگاه آزاد اسلامی؛ غول تولید علم منطقه با ۱۶۸ هزار مدرک در اسکوپوس
به گزارش خبرگزاری آنا، دانشگاه آزاد اسلامی بر اساس دادههای استخراجشده از پایگاه Scopus، تا سال ۲۰۲۶ دارای حدود ۱۶۸٬۰۳۶ مدرک علمی است. مرتضی طاهری، معاون دفتر سیاستگذاری و برنامهریزی امور پژوهشی وزارت علوم به خبرنگار آنا میگوید: این رقم نشان میدهد دانشگاه آزاد اسلامی یکی از بزرگترین تولیدکنندگان علم در ایران و منطقه خاورمیانه به شمار میرود. در گزارش پیش رو، روند زمانی تولیدات علمی، حوزههای اصلی فعالیت پژوهشی، نوع مدارک منتشرشده و مجلات محل انتشار تحلیل شده است.
روند زمانی تولیدات علمی
بر اساس دادههای پنج سال اخیر، تعداد مقالات منتشرشده به تفکیک سال به شرح زیر است:
معاون دفتر سیاستگذاری و برنامهریزی امور پژوهشی وزارت علوم اظهار میکند: بر اساس جدول بالا تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی طی سالهای اخیر در سطح بالا و پایدار باقی مانده است. میانگین تولید سالانه حدود ۱۱ تا ۱۲ هزار مقاله است. از سال ۲۰۲۲ به بعد، اندکی کاهش تدریجی مشاهده میشود که احتمالاً ناشی از تغییر در سیاستهای نمایهسازی اسکوپوس یا تأخیر در انتشار است. وجود مقالات سال ۲۰۲۶ نشاندهندهی تداوم فعالیت پژوهشی و پویایی علمی در سال جاری است.
توزیع موضوعی تولیدات علمی
دادههای مربوط به حوزههای موضوعی (Subject Area) نشان میدهد دانشگاه آزاد اسلامی در چند حوزهی خاص بیشترین سهم را دارد:
طاهری میافزاید: بیشترین فعالیت پژوهشی دانشگاه آزاد در حوزهی مهندسی است که نزدیک به ۲۵٪ از کل تولیدات علمی را شامل میشود. پس از آن، حوزههای پزشکی، شیمی و علوم مواد در رتبههای بعدی قرار دارند که بیانگر تمرکز قوی بر علوم پایه و کاربردی است. حوزهی علوم رایانه نیز سهم بالایی دارد و نشاندهندهی رشد فعالیتهای مرتبط با هوش مصنوعی، دادهکاوی و فناوری اطلاعات است. سهم رشتههای علوم انسانی و اجتماعی کمتر بوده و همچنان نیاز به توسعه دارد.
نوع مدارک منتشرشده
از مجموع مدارک ثبتشده برای دانشگاه آزاد اسلامی، توزیع انواع اسناد به شکل زیر است:
معاون دفتر سیاستگذاری و برنامهریزی امور پژوهشی وزارت علوم تاکید میکند: بیش از ۸۵ درصد از تولیدات علمی دانشگاه آزاد به صورت مقاله پژوهشی اصلی (Original Research Article) است. سهم مقالات مروری (Review) تنها حدود ۴ درصد است، در حالی که این نوع مقالات معمولاً دارای استناد بالاتری هستند. افزایش انتشار مقالات مروری میتواند شاخصهای استنادی دانشگاه را بهبود دهد. مقالات کنفرانسی نیز سهم قابلتوجهی دارند که عمدتاً در حوزههای مهندسی و علوم کامپیوتر منتشر میشوند. فعالیت در زمینهی فصل کتابها و انتشارات علمی بینالمللی غیرمقالهای هنوز محدود است.
مجلات محل انتشار
بر اساس دادههای Scopus، بیشترین مجلاتی که مقالات پژوهشگران دانشگاه آزاد اسلامی در آن منتشر شدهاند عبارتاند از:
طاهری ادامه میدهد، مجلات نخست، اغلب در طبقهی مجلات میانرده یا Q3–Q4 قرار دارند و در برخی سالها از فهرست اسکوپوس خارج شدهاند. با این حال، انتشار حدود هزار مقاله در مجلهی معتبر Scientific Reports وابسته به Nature نشان میدهد که دانشگاه آزاد ظرفیت بالقوهی انتشار در مجلات با ضریب تأثیر بالا (Q1–Q2) را نیز دارد. پیشنهاد میشود سیاستهای پژوهشی دانشگاه به سمت افزایش سهم مجلات با نمایهی بالا و بینالمللی هدایت شود.
ارزیابی کلی عملکرد پژوهشی
دانشگاه آزاد اسلامی در مسیر تثبیت جایگاه جهانی
معاون دفتر سیاستگذاری و برنامهریزی امور پژوهشی وزارت علوم تاکید میکند: دانشگاه آزاد اسلامی از نظر تعداد تولیدات علمی یکی از بزرگترین نهادهای دانشگاهی منطقه است و در حوزههای فنی و مهندسی، علوم پایه و پزشکی عملکرد درخشانی دارد. با این حال، برای ارتقای شاخصهای کیفی و اثرگذاری جهانی، اقدامات افزایش سهم مقالات مروری و بینرشتهای برای ارتقای میزان استناد، انتقال تدریجی انتشار مقالات از مجلات کماعتبار به مجلات با رتبه Q1 و Q2، توسعه همکاریهای علمی بینالمللی با دانشگاههای معتبر خارجی، ایجاد نظام تشویقی بر اساس کیفیت و تأثیر علمی به جای صرفاً تعداد مقالات و پایش مستمر وضعیت نمایهسازی مجلات محل انتشار برای اطمینان از ماندگاری در Scopusپیشنهاد داده میشود.
طاهری، میگوید: دانشگاه آزاد اسلامی در اسکوپوس از نظر کمی در جایگاه برجستهای قرار دارد و بخش بزرگی از تولید علم ایران را به خود اختصاص داده است. تمرکز اصلی بر حوزههای مهندسی و علوم کاربردی است، در حالی که در حوزههای علوم انسانی و اجتماعی هنوز ظرفیتهای توسعهنیافتهای وجود دارد. حرکت به سمت انتشار کیفیتر و بینالمللیتر میتواند جایگاه علمی این دانشگاه را در سطح منطقهای و جهانی تثبیت و ارتقا دهد.
انتهای پیام/