دستکاری شتابزده در اکوسیستم آموزش عالی میتواند به جای بهبود، منجر به آسیب شود
سید هادی مرجایی، استادیار مؤسسه پژوهش و برنامهریزی آموزش عالی، در گفتوگو با خبرنگار آنا، با اشاره به ۳ ساله شدن مقطع کارشناسی بر لزوم فراهم آوردن فرصت کافی برای پژوهش و پایش دقیق در فرآیند برنامهریزیهای حوزه آموزش عالی تأکید کرد و اظهار کرد: هرگونه دستکاری شتابزده در اکوسیستم آموزش عالی میتواند به جای بهبود، منجر به نزول و آسیب شود.
مرجایی با اشاره به نیازهای سطح برنامهریزی، بیان کرد: ما در سطح برنامهریزی نیازمند فرصت تحقیق و فرصت پایش هستیم. برای اینکه کار درست پیش برود و اکوسیستم را بیش از اندازه دستکاری نکنیم، باید فرصت پژوهش داشته باشیم. باید اطلاعات ذینفعان و همه عوامل درگیر در اکوسیستم را بگیریم، آنها را پایش کنیم، و سپس ارزیابیهایی انجام دهیم تا مشخص شود سیستم الان چه عیبی دارد و چه نیازی به کاهش یا افزایش در کدام بخشها وجود دارد.
وی افزود: نباید خیلی شتابزده عمل کنیم؛ این کار باعث خرابی میشود. برخورد ما باید مانند برخورد یک پزشک متخصص باشد. یک پزشک عمومی احوال کلی را میدهد، اما پزشک متخصص وارد فیلد تخصصی میشود و با ارجاع به آزمایشگاهها و مشورت با دو سه متخصص دیگر، نتایج را بررسی میکند. علم حرفهای این است که ما عمقنگری داشته باشیم و همه اضلاع اکوسیستم در این موضوع نظر دهند و ما فرصت داشته باشیم گزارش بگیریم.
تصمیمگیری مبتنی بر مطالعه دقیق
این استادیار تأکید کرد که تصمیمگیریها باید بر اساس مطالعات دقیق صورت گیرد: دوستان صاحبنظر باید نظرات خود را ارائه دهند، خوانده شود و بعد تصمیمگیری شود که در برخی واحدها ۲ واحد، در برخی ۱۰ واحد و در برخی ۳۰ واحد باید افزایش یا کاهش صورت گیرد. این موارد نیاز به مطالعه دارد تا دلایل و علتها مشخص شود؛ زیرا دستکاریها همیشه منجر به بهبود نمیشوند و نگرانیم که باعث نزول نیز شوند.
مرجایی اصلیترین تحول در این حوزه را استقلال دانشگاهی در تصمیمگیریها دانست و به تفویض اختیار به دانشگاهها اشاره کرد: اینکه تفویض اختیار به دانشگاه داده شود و نظرات دانشگاه در برنامهریزیهای کاهش سنوات استفاده شود، درستترین رویکرد است و تمرین خوبی هم برای استقلال دانشگاهها به شمار میآید. اگر تحول ایجاد شود، دانشگاهها باید مسئولیت اجتماعی خود را به نحو احسن انجام دهند؛ یعنی درگیر با محیط خود باشند و در بحرانها ورود کنند.
وی بر اهمیت «دانش بومی» تأکید کرد: ما دانشی به نام دانش بومی داریم؛ اینکه چه دانشی را باید منتقل کنیم، چه چیزی را یاد بدهیم و چه چیزی را یاد بگیریم، در سطح دانشگاهها در حال وقوع است و باید هم اتفاق بیفتد. بنابراین، ما جایی را به نام «عقل مدبر» در دانشگاه داریم. این یعنی دانشگاه باید تصمیم بگیرد کجا را بهبود بخشد، کجا را اصلاح کند، به چه چیزی نیاز دارد و ارزیابی کند.
نفی بخشنامهمحوری
مرجایی با انتقاد از رویکرد دستوری، گفت: بهترین نوع نظام، نظام آموزش عالی مستقل است که دانشگاه بتواند خودش دانش پژوهی کند، خودش تصمیمگیری کند و اولویتهایش را جابجا کند. شاید یک سال یک دانشگاه در حوزه فناوری یا کارآفرینی سرآمد باشد و تمام ظرفیتش را اختصاص دهد و کمبودهایش را جبران کند، اما سال بعد ممکن است نیازش به هوش مصنوعی باشد و در حوزه دیگری فکر کند. بنابراین، بخشنامهای کردن امر و نهیها، اینکه «این کار را بکنید، آن کار را نکنید»، اصلاً کار درستی نیست.
وی در پایان گفت: بزرگترین تحول تمرین همین استقلال دانشگاهی است. بخش پژوهشی باید دستیار دانشگاه باشد و کمک کند. اما این بسیار بهتر است که دانشگاه به این نتیجه برسد و ما او را به این نتیجه برسانیم، تا اینکه یک بسته بخشنامهای دریافت کند که صرفاً در آن گفته شده باشد این کار را بکن یا نکن.
انتهای پیام/