اعلام آمار مصرف VPN توسط زیرساخت نیاز به تفکیک مصرف اینترنت خانگی از سازمانی دارد
به گزارش خبرگزاری آنا؛ اظهارنظر روز گذشتۀ بهزاد اکبری، معاون وزیر ارتباطات و مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت، این برداشت را در شبکههای اجتماعی و برخی رسانههای کشور برجسته کرد که بیش از ۷۵ درصد از کل ترافیک اینترنت مصرفی ایران به مقصد هفت کشور خارجی هدایت میشود. این آمار آمریکا و کانادا را با تقریباً ۴۰ درصد سهم در صدر فهرست قرار میدهد و پس از آن آلمان و فرانسه را بهعنوان مقاصد پرتردد معرفی میکند.
برخی فعالان مجازی و رسانههای حوزۀ ارتباطات انتشار آن را مدرکی بر گسترش بیسابقه استفاده کاربران ایرانی از VPN و فیلترشکن دانستند، در حالی که دلایل مختلفی وجود دارد که این آمار را نمیتوان مبنای یک تحلیل چند وجهی و کامل قرار داد و اظهارات مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت میتواند منجر به یک برداشت ناقص از موضوع شود.
ترافیک داخلی اینترنت نیست؟
مدیرعامل شرکت پیشتر در نشست خبری خود که در شهریورماه گذشته با حضور تعداد محدودی از خبرنگاران برگزار شده بود نیز ادعای مشابهی داشت، او در آن جلسه هم گفته بود که «حدود ۸۰ درصد کاربران از VPN استفاده میکنند و ۷۰ درصد ترافیک کشور در بستر VPN ردوبدل میشود.» او این وضعیت را عامل برهم خوردن مهندسی ترافیک شبکه، کاهش کیفیت خدمات، تهدید امنیت سایبری و اختلال در توزیع متوازن بار شبکه دانسته بود.
همان موقع براساس اظهار نظر کارشناسان و واقعیتهای منطقی در عرصۀ شبکه در آناتک گزارشی مطرح کردیم که ادعای اکبری نمیتواند منشاء یک تحلیل علمی و منطقی باشد؛ چرا که در بدترین حالت حدود ۳۵ درصد از ترافیک اینترنت کشور داخلی است و آن بخش از ترافیک داخلی هم که از فیلترشکنها عبور میکند، در محاسبۀ نهایی آمار مصرف پهنای باند بینالملل را افزایش میدهد، بنابراین منطقی و علمی نیست که سیاستگذاران، ناظران و فعالان رسانهای فضای مجازی ایران بپذیرند که ۷۰ درصد ترافیک کشور در بستر VPN ردوبدل میشود؛ چرا که حداکثر چیزی حدود ۶۵ درصد ترافیک اینترنت ایران، بینالمللی است و حتی اگر همۀ این ترافیک را هم پهنای باند عبور کرده از فیلترشکن قلمداد کنیم، بازهم طرح ادعای تشکیل ۷۰ درصد ترافیک اینترنت ایران از VPN پذیرفتنی نیست.
میزان سایتها سرویسهای تحریمی و تأثیری که بر افزایش استفاده از VPN میگذارند، در گزارشها لحاظ شوند
ضمن اینکه به طور طبیعی همۀ مصرف ایرانیها سایتهای محدود شدۀ خارجی نیستند و بسیاری از سایتها و سرویسهای خارجی در ایران در دسترس کاربران قرار دارند که اتفاقاً محدودیت هم ندارند و کاربران ایرانی زیادی نیز از آنها استفاده میکنند، از سوی دیگر مدیرعامل زیرساخت هیچ اشارهای به این نکته نکرده بود که بخشی از اجبار کاربران ایرانی به استفاده از ابزار پالایش شکن، مربوط به سرویسهایی هستند که عمدۀ آنها به دلیل قوانین تحریمی آمریکا روی کاربران ایرانی بسته شدهاند (تعداد آنها به بیش از ۳۰۰ هزار سایت و سرویس میرسد) و همچنین به مصوبۀ موسوم به ۳۲ بندی شورای عالی فضای مجازی هم که دولت آن را پذیرفته است، اشارهای نمیکند که براساس آن ایران بار دیگر تأکید کرده است که فعالیت هر سکوی خارجی در کشور به شرط پاسخگویی حقوقی به مقامات کشور و رعایت قوانین سرزمینی ایران مجاز خواهد بود و این سکوهای خارجی هستند که تاکنون نسبت به پذیرش شرطی که در بسیاری از کشورها پذیرفته شده است، استنکاف میکنند.
صحبتهای مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت این برداشت را به ذهن متبادر میکند که مجموعۀ وزارت ارتباطات اساساً ترافیک داخلی را جزئی از شبکۀ اینترنت قلمداد نمیکند؛ چرا که در ارائه آمار خود هیچ اشارهای به پهنای باند داخلی نمیکند و صرفاً از ۶۵ درصد سهم ترافیک بینالملل به مردم آمار میدهد، آنهم آماری که تفکیک کافی ندارد و میتواند رسانهها و سیاستگذاران را دچار خطای محاسباتی کند، بنابراین ضرورت دارد که وزارتخانه در ارائۀ آمار خود، جزئیات و متغییرهای بیشتری را به صورت شفاف گزارش کند تا جمعبندیهای دقیقتری نیز از دادههای ارائه شده انجام شود.
آناتک در ادامۀ این گزارش به بررسی برخی دیگر از متغییرها و علتهایی میپردازد که میتوانند پرسشهایی دربارۀ آمار اکبری مطرح کنند و کارشناسان، سیاستگذاران، همچنین مردم را برای تحلیل و جمعبندی بهتر کمک خواهند کرد.
قابل تفکیک نبودن سایتها و سرویسهای داخلی که با فیلترشکن باز شدهاند
فعال بودن VPN موجب ثبت هر درخواست اینترنتی بهعنوان ترافیک بینالمللی میشود. کاربری که آدرس یک سایت یا سرویس داخلی را جستجو میکند، بهواسطه تغییر مسیر ترافیک به سرورهای واسط خارجی، هم درخواست و هم پاسخ دریافتشده به کشور مبدا VPN ارجاع داده میشود. این فرآیند باعث میشود آمار خروجی ترافیک ایران به مقصد کشورهای میزبان VPN تا حدی بالاتر از میزان واقعی مصرف خدمات خارجی بهنظر برسد، برخی کاربران وقتی از ابزار پالایش شکن استفاده میکنند، برای مراجعه به سایتهای غیر تحریمی و محدود نشده نیز فیلترشکن خود را خاموش نمیکنند، موضوعی که بنظر نمیرسد در آمار اکبری به آن اشاره شده باشد.
برداشت ۷۵ درصد ترافیک از هفت کشور بهعنوان معیاری برای سنجش میزان استفاده نهایی کاربران از فیلترشکن فاقد پشتوانه فنی است. چنین دادههایی نمیتواند نمایی دقیق از نیاز یا میل مردم به ابزارهای عبور از فیلترینگ ارائه دهد.
متغیرهای مؤثر در جمعبندی مشخص نیستند
دادههای منتشرشده از نوع نقطهنگاری (Snapshot) یا بازههای زمانی کوتاه به نظر میرسند و نوسانات فصلی یا واکنشهای موقت کاربران به رخدادهای خاص میتوانند درصدهای ظاهری را جابهجا کنند. گزارشهای مداوم و چندماهه معمولاً نشانگر تعادل بیشتر سهم کشورهای مقصد هستند و الگوهای بلندمدت مصرف را دقیقتر ترسیم میکنند. شرح دقیق روشهای جمعآوری، ابزارهای اندازهگیری و طول دوره نمونهبرداری در نمودار منتشرشده از سوی اکبری ارائه نشده است و همین مسئله عاملی محسوب میشود که ارزیابی علمی از دادههای ارائه شده ممکن نباشد.
ترافیک سازمانی و خدمات ابری باید از ترافیک خانگی تفکیک شود
فعالیتهای قابل توجهی بخشی از سازمانها، بانکها و نهادهای مختلف بر بستر سرویسهای ابری خارجی مانند AWS، Azure و Google Cloud و VPNIH مسیر ترافیک تخصصی را به سمت دیتاسنترهای فراسرزمینی هدایت میکند. این حجم مهم از دادهها در گزارشهای تحلیلی ساده تفکیک نمیشود و در نهایت ترافیک «تجاری-سازمانی» با مصرف کاربران خانگی ادغام میگردد. تفکیک این ۲ بخش نیازمند همکاری اپراتورها و دسترسی به دادههای تفصیلیتر است که در پست اکبری در میکروبلاگ اجتماعی آمریکایی ایکس اثری از آن دیده نمیشود.
مشارکت دانشگاهها و مراکز پژوهشی برای اجرای پیمایشهای طولی موفق، ضروری است
نیاز امروز سیاستگذاران فراهمسازی گزارشهای شفاف و مداوم با ابزارهای مستقل متنباز است تا سهم واقعی VPN، CDN و خدمات ابری در ترافیک کل کشور بهروشنی مشخص شود. همکاری دانشگاهها و مراکز پژوهشی برای طراحی پیمایشهای طولی و بهرهگیری از دادههای اتصالی در لبه شبکه میتواند تصویر دقیقتری ارائه کند. چنین رویکردی شرایط تصمیمسازی هوشمندانه را فراهم کرده و از تصمیمگیریهای نادرست یا ناامیدی فعالان داخلی زیستبوم فناوری اطلاعات کشور جلوگیری میکند.
روش شناسی دقیق پیششرط سیاستگذاری موفق است
تحلیل عمیق نشان میدهد آنچه بهعنوان عبور عمده ترافیک از VPN روایت میشود، ترکیبی از معماری CDN، سرویسهای ابری سازمانی و نوسانات نمونهبرداری است. ایجاد پیشفرضهایی براساس اطلاعات ناقص برای سیاستگذاران، رسانهها و مردم زمینهساز سیاستهای نادرست و پرهزینه میشود، بنابراین ضروری است که همۀ مسئولین مؤثر در زیستبوم ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور از جمله مدرعامل زیرساخت برای انتشار آمار متغییرهای مورد اتکاء خود را نیز به طور کامل ارائه کنند و جزئیات بیشتری به جامعه ارائه دهند که هنگام سیاستگذاری ریسک اعمال تصمیمهای غیر دقیق کاهش پیدا کند.
تداوم مطالعات کارشناسی و انتشار روششناسیهای دقیق، پیششرطی است که اجازه میدهد ساختار واقعی ترافیک داخلی و خارجی به دست آید و برنامهریزی زیرساختی منجر به ارتقای کیفیت، امنیت و ارتقاء دسترسی کاربران به خدمات فضای مجازی شود.
انتهای پیام/