رمزگشایی از رشته مهندسی مکانیک؛ پلی به سوی صنعت و نوآوری

اعظم بیگی خردمند مدیر گروه رشته مکانیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد در گفت‌‌وگو با خبرنگار آنا با معرفی رشته مهندسی مکانیک اظهار کرد: این رشته یکی از قدیمی‌ترین و گسترده‌ترین شاخه‌های مهندسی است که به طراحی، ساخت و بهینه‌سازی ماشین‌ها، سیستم‌ها و فرآیند‌های مکانیکی می‌پردازد.

وی افزود: رشته مهندسی مکانیک پلی میان علوم پایه (ریاضی و فیزیک) و فناوری‌های کاربردی است که نقش مهمی در توسعه صنعت و زندگی روزمره دارد.

مدیر گروه رشته مکانیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد با اشاره به توانمندی‌های رشته مهندسی مکانیک بیان کرد: دانشجویان این رشته پس از طی دوره آموزشی با مباحث متنوع ترمودینامیک، انتقال حرارت و سیالات، دینامیک و ارتعاشات مکانیکی، ساخت و تولید و فناوری‌های نوین صنعتی، انرژی‌های نو و سیستم‌های حرارتی برودتی، نرم‌افزار‌های تخصصی تحلیل و شبیه‌سازی مهندسی آشنا می‌شوند.

بیگی خردمند متذکر شد: این توانمندی‌ها موجب می‌شود دانش‌آموختگان مهندسی مکانیک دیدی جامع و مهارت‌هایی متنوع برای حل مسائل صنعتی و مهندسی داشته باشند.

فرصت‌های شغلی مهندسی مکانیک

مدیر گروه رشته مکانیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد یادآورشد: رشته مهندسی مکانیک به‌دلیل گستردگی کاربرد، یکی از پرتقاضاترین رشته‌های مهندسی در بازار کار است و فارغ‌التحصیلان می‌توانند در زمینه‌های صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، صنایع خودروسازی و حمل‌ونقل، نیروگاه‌ها، صنایع انرژی و انرژی‌های تجدیدپذیر، صنایع هوافضا و تجهیزات پیشرفته، صنایع ساخت و تولید (ماشین‌سازی، تجهیزات صنعتی، رباتیک)، مشاوره مهندسی، طراحی و تحقیق و توسعه تدریس و پژوهش در دانشگاه‌ها و مراکز علمی فعالیت کنند.

چرا مهندسی مکانیک؟

بیگی خردمند در ادامه خطاب به داوطلبان ورود به دانشگاه گفت: اگر به حل مسائل فنی، طراحی و خلّاقیت، کار با نرم‌افزار‌های مهندسی و همچنین مشارکت در توسعه صنعتی علاقه دارید، مهندسی مکانیک می‌تواند انتخابی ایده‌آل باشد و این رشته با فراهم کردن زمینه‌های متنوع کاری و امکان ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر، افق‌های روشنی را برای آینده شغلی و علمی شما ترسیم می‌کند.

وی یادآور شد: در استان چهارمحال و بختیاری فرصت‌های شغلی قابل توجهی برای مهندسین مکانیک وجود دارد، به‌خصوص با توجه به توسعه صنایع فولاد، انرژی خورشیدی و پروژه‌های صنعتی جدید.

مدیر گروه رشته مکانیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد در ادامه مهم‌ترین فرصت‌ها و ملاحظات رشته را اینگونه برشمرد: مهندسی مکانیک در استان چهارمحال و بختیاری فرصت‌‌های شغلی متعددی دارد، نخست در صنایع فولاد که کارخانه فولاد سفیددشت از آن جمله است؛ با تولید شمش آهن اسفنجی و ورق فولادی، دوم کارخانه رادمهر در شهرک صنعتی شهرکرد با تولید انواع شمش فولادی با استاندارد‌های بین‌المللی.

شهرک‌های صنعتی و کارخانه‌های تازه تأسیس یا درحال توسعه به مهندس مکانیک برای طراحی تأسیسات، ماشین‌آلات، سیستم‌های مکانیکی و خطوط انتقال نیاز دارند

بیگی خردمند متذکر شد: شرکت‌ها و مجتمع‌هایی که در تولید ورق فولادی فعالیت دارند (پایین‌دستی ورق)، به‌منظور گسترش زنجیره فولاد، انرژی خورشیدی/نیروگاه‌های تجدیدپذیر و احداث چند نیروگاه خورشیدی در استان در دست اجراست که برای طراحی، نصب، بهره‌برداری و نگهداری نیروگاه‌ها فرصت‌هایی برای مهندس مکانیک دارد.

وی یادآور شد: پروژه‌های بزرگ‌تر هم برای توسعه ظرفیت نیروگاه‌های خورشیدی در استان نیز مطرح شده‌اند، تکمیل زنجیره فولاد و صنایع پایین‌دستی از آن جمله است، پیشنهادها برای ایجاد صنایع پایین‌دستیِ تولید ورق در استان چهارمحال و بختیاری وجود دارد.

مدیر گروه رشته مکانیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد تشریح کرد: با افزایش ظرفیت تولید فولاد، نیاز به مهندسان برای بخش‌های طراحی، کنترل کیفیت، خطوط تولید، ماشین‌آلات صنعتی و نگهداری تجهیزات بیشتر خواهد شد.

بیگی خردمند با اشاره به احداث و نگهداری زیرساخت‌های صنعتی بیان کرد: شهرک‌های صنعتی و کارخانه‌های تازه تأسیس یا درحال توسعه به مهندس مکانیک برای طراحی تأسیسات، ماشین‌آلات، سیستم‌های مکانیکی و خطوط انتقال نیاز دارند.

مدیر گروه رشته مکانیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد تأکید کرد: واحد‌های تولیدی بزرگ و متوسط شرکت‌هایی هستند که ورق تولید می‌کنند، کارخانه‌های فولاد، صنایع قطعه‌سازی یا تأمین قطعات برای ماشین‌آلات صنعتی و کشاورزی نمونه‌هایی از آن هستند.

بیگی خردمند توضیح داد: جذب نیرو‌های متخصص بومی در صنایع فولاد برجسته شده، بنابراین مهندسین محلی شانس بیشتری دارند، البته اگر توانمندی لازم را داشته باشند.

مدیر گروه رشته مکانیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد تشریح کرد: برای پروژه‌های نیروگاهی خورشیدی، همکار شدن با شرکت‌های پیمانکار بخش خصوصی و تسلط بر مهارت‌های طراحی، نصب، سیستم‌های PV و نگهداری می‌تواند مزیت باشد.

وی چند شرکت، کارخانه و مجموعه صنعتی شاخص در استان چهارمحال و بختیاری را همراه با توضیحات و وضعیت فعلی ارائه کرد که به‌عنوان فرصت ارتباط با دانشجویان و معرفی برای اشتغال مفید هستند.

بیگی خردمند مطرح کرد: چهارمحال و بختیاری با داشتن صنایع متنوع و ظرفیت‌های توسعه‌ای چشمگیر، بستری مناسب برای فعالیت مهندسان مکانیک فراهم آورده است. 

مدیر گروه رشته مکانیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد تبیین کرد: فرصت‌های شغلی و کارآفرینی متعددی در حوزه‌های مختلف صنعتی، خدماتی و دانش‌بنیان وجود دارد که می‌تواند به توسعه اقتصادی منطقه کمک کند.

بیگی خردمند افزود: شرکت‌ها و کارخانه‌های شاخصی نظیر فولاد سفیددشت واقع در حدود ۳۵ کیلومتری جاده شهرکرد به بروجن در استان چهارمحال و بختیاری فعال هستند که در زمینه تولید آهن اسفنجی، احیاء مستقیم، ذوب و ریخته‌گری تختال و فولادسازی فعالیت می‌کنند و این شرکت به‌عنوان یکی از پروژه‌های بزرگ استان چهارمحال و بختیاری دارای پروژه‌های توسعه‌ای بوده و فاز فولادسازی و ذوب آن در حال پیشرفت است.

مدیر گروه رشته مکانیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد تأکید کرد: شهرک‌های صنعتی چهارمحال و بختیاری واقع در شهرکرد، بروجن، سامان، سفیددشت و دیگر شهرستان‌ها هم با میزبانی واحدهای تولیدی متنوع در زمینه‌های فولاد، نساجی، صنایع کانی و لوازم خانگی، فرصت‌های شغلی مناسبی را برای مهندسان مکانیک در واحدهای در حال توسعه فراهم می‌آورند و بیش از ۲۹ شهرک و ناحیه صنعتی در استان چهارمحال و بختیاری وجود دارد که در بسیاری از آنها واحدهایی در حال توسعه‌اند.

وی توضیح داد: در این میان، شرکت‌های دانش‌بنیان و کوچک فروش تجهیزات آزمایشگاهی و صنعتی واقع در شهرکرد، بروجن، اردل و سایر شهرستان‌ها با فعالیت در زمینه تولید پمپ، تجهیزات آزمایشگاهی، قطعات صنعتی و خدمات فنی، نقش مهمی در توسعه فناوری و نوآوری در استان ایفا می‌کنند. 

مدیر گروه رشته مکانیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد تشریح کرد: این شرکت‌ها نیز به مهندسان مکانیک برای طراحی، بهینه‌سازی، ساخت قطعه و مونتاژ نیاز دارند و می‌توانند فرصت‌های کارآفرینی و اشتغال در بخش خصوصی را گسترش دهند.

بیگی خردمند مطرح کرد: علاوه بر فرصت‌های شغلی موجود در بخش صنعت و شرکت‌های دانش‌بنیان، مؤسسه‌ها و فرصت‌های استخدام عمومی در استان چهارمحال و بختیاری، از زمان به زمان آگهی‌هایی مانند استخدام مهندس مکانیک و کارشناس فروش منتشر می‌کنند و براساس این گزارش، کسانی که دنبال موقعیت شغلی هستند، باید آگهی‌ها را از سایت‌های استخدامی و اطلاع‌رسانی دانشجویی پیگیری کنند.

وی عنوان کرد: در این راستا، فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی مکانیک می‌توانند با ایجاد کسب‌وکارهای مستقل، به کارآفرینی و توسعه اقتصادی استان کمک کنند و با توجه به سرمایه اولیه، علاقه، مهارت فنی و شبکه ارتباطی، مهندسان مکانیک می‌توانند در زمینه‌های مختلفی نظیر خدمات و کارگاه‌های فنی، حوزه انرژی و محیط زیست، خودرو و حمل‌ونقل، طراحی و مهندسی و نوآوری و استارت‌آپ فعالیت کنند.

از خدمات و کارگاه‌های فنی تا سیستم انرژی خورشیدی و تجدیدپذیر

مدیر گروه رشته مکانیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد با اشاره به خدمات و کارگاه‌های فنی گفت: این خدمات شامل تعمیر و نگهداری ماشین‌آلات صنعتی، کارگاه تخصصی سرویس و تعمیر پمپ‌ها، کمپرسورها، گیربکس‌ها، قرارداد نگهداری با کارخانه‌ها (مثل صنایع فولاد، سیمان، غذایی)، کارگاه ساخت قطعات صنعتی (تراشکاری و فرزکاری CNC یا سنتی)، ساخت قطعات یدکی که معمولا وارداتی هستند، کارگاه جوشکاری و طراحی سازه‌های فلزی (ساخت سازه‌های سبک، مخازن تحت فشار کوچک، اسکلت فلزی، مبدل‌های حرارتی) هستند.

بیگی خردمند اضافه کرد: در حوزه انرژی و محیط زیست سیستم‌های انرژی خورشیدی و تجدیدپذیر (نصب و راه‌اندازی پنل خورشیدی و آبگرمکن خورشیدی برای منازل و صنایع)، طراحی سیستم‌های بازیافت انرژی (مثل اتلاف حرارت در کوره‌ها)، تهویه مطبوع و سرمایش ـ گرمایش (شرکت تأسیساتی برای نصب و سرویس چیلرها، بویلرها، کولرهای صنعتی) و کار در پروژه‌های بیمارستانی، برج‌های مسکونی و کارخانجات وجود دارند.

با افزایش ظرفیت تولید فولاد، نیاز به مهندسان برای بخش‌های طراحی، کنترل کیفیت، خطوط تولید، ماشین‌آلات صنعتی و نگهداری تجهیزات بیشتر خواهد شد

مدیر گروه رشته مکانیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد با اشاره به حوزه خودرو و حمل‌ونقل هم گفت: این حوزه شامل زیرشاخه کارگاه تعمیر و تیونینگ خودرو (تعمیر تخصصی موتورهای احتراق داخلی یا دیزل)، تنظیم سیستم‌های سوخت و کاهش مصرف انرژی، ساخت قطعات یدکی خودرو (تولید قطعات ساده، اما پرمصرف مثل بوش، بلبرینگ، واشر، قطعات پلاستیکی تقویت‌شده) هستند.

بیگی خردمند تبیین کرد: طراحی و مهندسی شامل دفتر مهندسی مشاور مکانیک (طراحی نقشه‌های تاسیسات مکانیکی ساختمان)، همکاری در پروژه‌های صنعتی برای طراحی خطوط انتقال سیالات یا مکانیزم‌ها، طراحی و ساخت دستگاه‌های نیمه‌صنعتی (بسته‌بندی مواد غذایی، ماشین‌آلات کشاورزی سبک، دستگاه‌های آزمایشگاهی ساده) است.

مدیر گروه رشته مکانیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد افزود: نوآوری و استارت‌آپ هم شامل استارت‌آپ تجهیزات هوشمند (طراحی و فروش دستگاه‌های هوشمند برای خانه یا صنعت مانند سیستم‌های خودکار کنترل دما و انرژی)، آموزش و خدمات مهندسی آنلاین (تدریس نرم‌افزارهای تخصصی مثل SolidWorks، CATIA، ANSYS) و مشاوره پروژه‌های صنعتی و دانشگاهی هستند.

وی افزود: اگر سرمایه اولیه زیادی ندارید، بهترین شروع می‌تواند دفتر طراحی و مشاوره مکانیک یا خدمات تعمیر و نگهداری صنعتی باشد، چراکه نیاز به دستگاه‌های سنگین و سرمایه بالا ندارند، اما بازار خوبی دارند.

گفت‌وگو: بهنام اسماعیلی

در ادامه یک جدول مقایسه‌ای متنی برای کسب‌وکارهای مناسب مهندسی مکانیک از نظر سرمایه اولیه، مهارت لازم، بازار و ریسک ارائه می‌شود: