داستانی که سم آلتمن نمیخواهد شما بدانید
به گزارش خبرگزاری آنا؛ در سال ۲۰۱۵، چشمانداز فناوری تحت تأثیر یک ترس فزاینده قرار داشت. یک سال پیش از آن، گوگل شرکت پیشگام هوش مصنوعی بریتانیایی، دیپماند، را تصاحب کرده بود و نگرانیها در مورد انحصار یک شرکت بر آینده قدرتمندترین فناوری تاریخ بشر به اوج خود رسیده بود. در چنین فضایی، گروهی از برجستهترین چهرههای سیلیکونولی گرد هم آمدند تا جایگزینی برای این آینده تکقطبی ارائه دهند: آزمایشگاهی تحقیقاتی و غیرانتفاعی به نام اوپنایآی.
هدف اولیه و اعلامشده این بود: «تضمین اینکه هوش مصنوعی عمومی (AGI) به نفع تمام بشریت باشد». در میان نامهای مؤسسان، در کنار افرادی، چون سم آلتمن، گرگ براکمن و ایلیا سوتسکور، نام ایلان ماسک، مدیرعامل تسلا و اسپیسایکس، بیش از همه میدرخشید. ماسک نه تنها یک نام در لیست، بلکه یکی از اصلیترین نیروهای محرکه و تأمینکنندگان مالی پروژه بود. او به همراه سایر بنیانگذاران، تعهد اولیه یک میلیارد دلاری را برای تأمین مالی این آزمایشگاه اعلام کرد.
وجود نام ماسک در این لیست صرفاً یک تشریفات نبود؛ اسناد رسمی و اولیه شرکت این حقیقت را به وضوح تأیید میکنند. در پست وبلاگ رسمی معرفی اوپنایآی در ۱۱ دسامبر ۲۰۱۵، ایلان ماسک به همراه سم آلتمن به عنوان دو رئیس هیئت مدیره اولیه معرفی شدند. نام او نه تنها در اسناد تأسیس، بلکه در پروندههای حقوقی بعدی، از جمله شکایتنامهای که خود او علیه این سازمان تنظیم کرد، به عنوان یکی از بنیانگذاران اصلی و تأمینکنندگان مالی اولیه ذکر شده است. این اسناد، که برای عموم قابل دسترس هستند، هرگونه شک و تردید در مورد نقش محوری او در شکلگیری اوپنایآی را از بین میبرند.
انگیزه اصلی ماسک، که بارها در مصاحبههای مختلف به آن اشاره کرده بود، ایجاد یک وزنه تعادل قدرتمند در برابر جاهطلبیهای گوگل بود. او به طور خاص از دیدگاههای لری پیج، همبنیانگذار گوگل، در مورد هوش مصنوعی ابراز نگرانی کرده و معتقد بود که پیج خطرات وجودی این فناوری را جدی نمیگیرد. از دید ماسک، تمرکز قدرت هوش مصنوعی در دستان یک شرکت واحد که به دادههای بینظیر جهانی دسترسی دارد، میتوانست به فاجعه منجر شود. اوپنایآی قرار بود پادزهر این خطر باشد: یک پناهگاه امن، یک سازمان کاملاً متنباز و غیرانتفاعی که تمام تحقیقات و کدهای خود را با جهان به اشتراک بگذارد تا از هرگونه انحصار جلوگیری شود.
از آرمانگرایی تا تجاریسازی
با این حال، مسیر آرمانگرایانه اوپنایآی با واقعیتهای خشن دنیای فناوری برخورد کرد. هزینه محاسباتی برای آموزش مدلهای زبانی بزرگ سر به فلک میکشید و استعدادهای برتر این حوزه دستمزدهای نجومی طلب میکردند. در سال ۲۰۱۸، ایلان ماسک در میان اختلافات، از هیئت مدیره شرکت کنارهگیری کرد. دلیل رسمی این جدایی، «جلوگیری از تضاد منافع احتمالی» با توجه به توسعه هوش مصنوعی در شرکت تسلا برای خودروهای خودران اعلام شد. اما گزارشهای بعدی و اظهارات خود ماسک نشان داد که ریشه این جدایی عمیقتر و ایدئولوژیکتر از این بود.
اختلاف اصلی بر سر آینده شرکت بود. ماسک پیشنهاد کرده بود که خودش رهبری اوپنایآی را بر عهده بگیرد تا مسیر را اصلاح کند، اما هیئت مدیره نپذیرفت. اندکی بعد، در سال ۲۰۱۹، اوپنایآی برای جذب سرمایههای کلان، ساختار خود را از یک سازمان کاملاً غیرانتفاعی به یک شرکت با ساختار «سود محدود» تغییر داد. این ساختار ترکیبی به سرمایهگذاران اجازه میداد تا سودی معادل ۱۰۰ برابر سرمایه اولیه خود کسب کنند و مابقی درآمد به بخش غیرانتفاعی شرکت بازگردد. این تغییر، راه را برای ورود مایکروسافت با یک سرمایهگذاری اولیه یک میلیارد دلاری باز کرد.
از دیدگاه ماسک، این اقدام دقیقاً همان چیزی بود که اوپنایآی برای مقابله با آن تأسیس شده بود. این شرکت در حال تبدیل شدن به یک «نهاد متنبسته و حداکثرکننده سود بود که عملاً توسط مایکروسافت کنترل میشود». این شراکت، اوپنایآی را به پلتفرم ابری آژور مایکروسافت وابسته میکرد و اصل استقلال آن را زیر سؤال میبرد. این یک خیانت آشکار به آرمانهای اولیه بود.
قیام علیه فرزند؛ از تأسیس xAI تا شکایت حقوقی
جدایی ماسک از اوپنایآی پایانی بر فعالیتهای او در این حوزه نبود. او پس از مشاهده موفقیت جهانی چتجیپیتی و نگرانیهای فزاینده در مورد سرعت توسعه و جهتگیریهای این فناوری، در سال ۲۰۲۳ شرکت هوش مصنوعی خود به نام xAI را با هدفی متفاوت و فلسفیتر تأسیس کرد: «درک ماهیت واقعی جهان». این اقدام، تقابل مستقیم او با ساخته پیشین خود را علنیتر کرد.
اوج این تقابل در اوایل سال ۲۰۲۴ رخ داد، زمانی که ایلان ماسک شکایتی رسمی علیه اوپنایآی و مدیرعامل آن، سم آلتمن، تنظیم کرد. او در این شکایتنامه مدعی شد که این شرکت با پنهان کردن کدهای پیشرفتهترین مدل خود یعنی GPT-۴ و تمرکز انحصاری بر کسب سود برای مایکروسافت، توافقنامه تأسیس خود را که بر پایه خدمت به بشریت بود، نقض کرده است. این شکایت، بسیاری از جزئیات پشت پرده این شرکت را برای عموم مردم آشکار ساخت و نشان داد که داستان اوپنایآی بسیار پیچیدهتر از آن چیزی است که به نظر میرسد.
برتری موقت گوگل، آینده از نگاه ماسک
با وجود رقابت شدید با اوپنایآی، ایلان ماسک همچنان چشماندازی واقعبینانه نسبت به وضعیت فعلی این صنعت دارد. او اخیراً در پستی در شبکه اجتماعی ایکس به تحلیل وضعیت رقابت در این حوزه پرداخت و نوشت: «برای آینده نزدیک، شرکتهای بزرگ هوش مصنوعی از جمله xAI همچنان به شکوفایی خود ادامه خواهند داد، ولی گوگل در حال حاضر بزرگترین برتری را چه از نظر زیرساخت محاسباتی و چه از نظر داده در اختیار دارد؛ بنابراین فعلاً بیشترین احتمال را دارد که این شرکت پیشتاز حوزه هوش مصنوعی باشد، ولی این وضعیت ممکن است در چند سال آینده تغییر کند.»
این اظهارنظر نشان میدهد که ماسک، علیرغم تأسیس اوپنایآی برای مقابله با گوگل، همچنان این غول فناوری را بازیگر اصلی و قدرتمندترین رقیب در میدان میداند. برتری گوگل نه تنها به دلیل حجم عظیم دادههای حاصل از موتور جستوجو، یوتیوب و اندروید، بلکه به خاطر توسعه تراشههای سفارشی (TPU) است که به طور خاص برای پردازشهای هوش مصنوعی بهینه شدهاند. این واقعیت، تلخترین کنایه برای آرمانهای اولیه او و همکارانش در زمان تأسیس اوپنایآی است: سازمانی که برای شکستن انحصار گوگل متولد شد، خود به ابزاری در دست غول فناوری دیگری (مایکروسافت) تبدیل شده، در حالی که تهدید اصلی همچنان پابرجا و قدرتمندتر از همیشه است.
انتهای پیام/