الحاق افغانستان به پرونده ثبت مشترک مثنوی مولانا

به گزارش گروه فرهنگی آنا، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی 11 خرداد سال جاری اعلام کرد که ایران با ترکیه توافق کرده که مثنوی مولوی را به عنوان میراث فرهنگی مشترک ثبت کنند زیرا به گفته وی، مولانا یکی از وجوه مشترک فرهنگی ایران و ترکیه است.

هفته پیش وزارت امور خارجه افغانستان با انتشار خبری از دیدار «نصیر احمد اندیشه» سرپرست و معاون اداری و مالی این وزارتخانه با «پتریشیا مک فلپس» نماینده یونسکو در افغانستان خبر داده و مدعی شد وی مراتب اعتراض و نگرانی خود را برای ثبت مشترک مثنوی مولانا در یونسکو توسط ایران و ترکیه را به نماینده یونسکو بطور رسمی اعلام کرده است.

در همین حال عطا محمد نور سرپرست ولایت بلخ در شمال افغانستان نیز با ارسال یک نامه رسمی به محمود صیقل سفیر و نماینده دائمی افغانستان در سازمان ملل از او خواسته بود تا در مورد اقدام ترکیه و ایران به مسئولان سازمان یونسکو اعتراض کند.

دبیر کمیته حافظه جهانی در کتابخانه ملی روز دوشنبه در گفت وگو با خبرنگار میراث فرهنگی ایرنا درباره درخواست افغانستان برای حضور در پرونده ثبت مثنوی مولانا در حافظه جهانی یونسکو افزود: یونسکو کنوانسیون های متعددی دارد که مانند قطعنامه های بین المللی الزام آور هستند. در قطعنامه 1972 پاریس، که بواسطه آن کشورها می توانند آثار تاریخی طبیعی خود را ثبت کنند، ایران هم ذیل این کنوانسیون، تا کنون 19 اثر به ثبت جهانی رسانده است.

فرهاد نظری ادامه داد: اما مورد دیگری هم وجود دارد که یونسکو از آن به عنوان برنامه حافظه جهانی نام می برد و هنوز حکم الزام و قطعنامه پیدا نکرده که رسالت اصلی آن ثبت میراث مستند دیداری شنیداری و میراث مکتوب است و متولی آن در ایران، مرکز اسناد کتابخانه ملی ایران است.

وی گفت: یک کنوانسیون دیگر هم برای ثبت میراث معنوی ناملموس در سال 2003 بوجود آمد که برای میراث هایی نظیر نوروز و آداب و سنن است و اکنون مورد بحث یست.

نظری ادامه داد: در مورد حافظه جهانی نیز تا کنون ایران 9 میراث مکتوب در حافظه جهانی به ثبت رسانده که کلیات سعدی و «مسالک الممالک» آخرین آنها در سال گذشته بود و در سال جاری نیز اکنون در سطح کمیته منطقه ای آسیا اقیانوسیه کتاب «عرفات العاشقین» را در خرداد ماه ثبت جهانی کردیم.

وی تصریح کرد: در این زمینه هر کشور می تواند، هر دو سال یکبار، پرونده دو اثر را تکمیل و برای ثبت پیشنهاد دهد. برای امسال مجموعه پرونده «نقشه های فرش ایرانی» و «جامع التواریخ» را به عنوان پرونده های ملی پیشنهاد کردیم و چون از قبل روی مثنوی هم کار کرده بودیم و یونسکو به ما پیشنهاد داده بود که چون ترکیه کهن ترین نسخه مکشوفه مثنوی را تا به حال دارد که همان نسخه قونیه است، ما مثنوی را بطور مشترک با این کشور ثبت کنیم.

دبیر کمیته حافظه جهانی در کتابخانه ملی گفت: دو نسخه قدیمی ایرانی مثنوی را با نسخه ترکیه به عنوان یک پرونده مشترک به یونسکو پیشنهاد کردیم. بنا بر این سه پرونده را برای سال جاری پیشنهاد داده ایم. یونسکو برای اینکه کشورها را به همگرایی و نزدیکی به هم در اشتراکات ترغیب کند، ثبت مشترک را سهمیه تلقی نمی کند.

وی افزود: افغانستان بعد از اطلاع از این موضوع به دلیل اینکه خاستگاه مولانا بلخ است و جناب مولوی پرورش یافته بلخ است درخواست داده تا در این پرونده مشترک و سهیم باشد. از الحاق افغانستان به پرونده ثبت مشترک مثنوی مولانا استقبال می کنیم زیرا افغانستان با ایران ریشه مشترک فرهنگی داشته و دلایل منطقی هم برای این مساله دارد.

نظری تاکید کرد: شاید بسیاری ندانند که اینجا مساله ثبت شخصیت مولانا نیست چون اشخاص به ثبت در نمی آیند و مساله ثبت «نسخ مثنوی مولانا» است. در کنار نسخه های دوگانه ایران و نسخه قونیه ترکیه، افغانستان نیز نسخه نفیسی ارائه کرده که مربوط به علی بن محمد رامهرمزی در سال 852 تا 857 است که در شیراز کتابت شده است.

وی ادامه داد: این همکاری بین ایران، افغانستان و ترکیه مسبوق به سابقه است. در سال 2007 میلادی یونسکو برنامه همراهی با گرامیداشت مولوی را برگزار کرد که کشورهای پیشنهاد دهنده هم همین سه کشور بودند و مولوی به عنوان شخصیتی متعلق به هر سه فرهنگ معرفی شد.

این کارشناس میراث فرهنگی افزود: اکنون نمایندگی ایران در پاریس و یونسکو مذاکره کرده و به نتایج خوبی رسیده ایم. نسخه کتابت رامهرمزی هم به پرونده اضافه شده و روند طی خواهد شد.

نظری خاطرنشان کرد: خوشحال خواهیم شد حتی اگر کشورهای بیشتری هم در این باره مستنداتی دارند به این پرونده اضافه کنند تا واقعیت جهانشمول مولانا و افکارش جهانی تر شود و به کسانی که معترض یا نگران ثبت مشترک هستند، با اعتقاد راسخ می گوییم که که جناب مولانا مانند درخت تنومندی است که تصاحب شدنی و انحصاری نیست و متعلق به همه بشریت است.