چطور فید‌های اینستاگرام سبک زندگی ما را تغییر می‌دهند؟
گروه سلامت خبرگزاری آنا- زهرا اردشیری؛ رسانه‌های اجتماعی به عنوان یکی از ارکان اصلی ارتباطات امروزی، تأثیرات گسترده‌ای بر رفتار‌های فردی و اجتماعی افراد دارند. جوانان ایرانی، به‌ویژه در سال‌های اخیر، بخش بزرگی از وقت خود را در فضای آنلاین می‌گذرانند، فضایی که به تبادل اطلاعات، ایجاد ارتباطات اجتماعی، و گاهی‌اوقات تغییرات در سبک زندگی منجر می‌شود. این تاثیرات در حوزه سلامت جسمی و روانی، به‌ویژه در زمینه‌های تغذیه، ورزش، و بهداشت روانی، مشهود است.
رسانه‌های اجتماعی و تبلیغات بهداشتی
در ایران، رسانه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، تلگرام و اخیراً تیک‌تاک، به‌عنوان پلتفرم‌های پرطرفدار برای کسب اطلاعات و تبلیغات بهداشتی و سلامت مورد استفاده قرار می‌گیرند. این رسانه‌ها نه تنها به‌عنوان منبعی برای آموزش و اطلاع‌رسانی در زمینه سلامت فعالیت می‌کنند، بلکه تبدیل به فضایی برای نمایش سبک زندگی جدید و گاهی نادرست شده‌اند. از یک‌سو، برخی از جوانان از این فضا‌ها برای یافتن اطلاعات مفید در زمینه سلامتی استفاده می‌کنند، از سوی دیگر، تبلیغات بی‌پایه و اساس یا ارائه سبک‌های زندگی غیرواقعی، ممکن است به گمراهی یا اتخاذ تصمیمات نادرست در مورد سلامت منجر شود.
تأثیر فضای آنلاین بر الگو‌های تغذیه‌ای
در پژوهش‌های اخیر در ایران، مشخص شده است که تأثیر رسانه‌های اجتماعی بر رفتار‌های بهداشتی جوانان از جنبه‌های مختلف قابل بررسی است. یکی از مهم‌ترین مسائلی که در این زمینه مطرح می‌شود، تأثیر تصاویر و ویدئو‌های تبلیغاتی و به‌خصوص "چالش‌ها" یا "تجربه‌های آنلاین" است که موجب تغییر در الگو‌های رفتاری جوانان می‌شود. در برخی از موارد، دیده شده که جوانان تحت تأثیر این تصاویر به دنبال رسیدن به استاندارد‌های غیرواقعی از بدن ایده‌آل یا شیوه‌های رژیم غذایی سخت‌گیرانه می‌روند، که این خود می‌تواند منجر به مشکلات بهداشتی مانند اختلالات تغذیه‌ای یا مشکلات روانی شود.
دوره زمانی و میزان تأثیرگذاری
آمار‌های موجود نیز نشان می‌دهند که بیش از ۷۵ درصد از جوانان ایرانی روزانه بیش از دو ساعت از وقت خود را در فضای آنلاین می‌گذرانند. مطالعات نشان داده است که این فضای آنلاین می‌تواند به تغییر در عادات غذایی، کاهش فعالیت‌های بدنی و افزایش اضطراب و استرس منجر شود. پژوهش‌های انجام‌شده در دانشگاه‌های مختلف ایران، از جمله دانشگاه علوم پزشکی تهران و دانشگاه شهید بهشتی نشان داده‌اند که بیش از ۳۰ درصد از جوانان ایرانی به دلیل تماشای محتوای غیربهداشتی در رسانه‌های اجتماعی، تغییرات منفی در الگو‌های تغذیه‌ای و حتی سبک زندگی خود مشاهده کرده‌اند.
استرس و اضطراب ناشی از رسانه‌های اجتماعی
رسانه‌های اجتماعی به‌ویژه از منظر تأثیرگذاری بر وضعیت روانی، به‌ویژه استرس و اضطراب، یکی از مسائل مهم در زندگی جوانان ایرانی هستند. این فضا‌ها به دلیل فشار‌های اجتماعی، نمایش زندگی‌های ایده‌آل و رقابت‌های آنلاین، می‌توانند احساس ناکامی و بی‌ارزشی را در جوانان ایجاد کنند. مطالعات نشان داده‌اند که جوانان به دلیل مقایسه‌های مداوم با دیگران در فضای آنلاین، دچار اضطراب‌های اجتماعی و روانی بیشتری می‌شوند. این اضطراب‌ها می‌توانند در نهایت به مشکلات جدی‌تر روانی همچون افسردگی و اختلالات اضطرابی منجر شوند.
تأثیر فضای آنلاین بر فعالیت‌های بدنی
از طرفی، رسانه‌های اجتماعی می‌توانند به عنوان پلتفرم‌هایی برای تشویق به ورزش و فعالیت‌های بدنی مورد استفاده قرار گیرند. بسیاری از جوانان به‌ویژه از طریق اینستاگرام و یوتیوب با چالش‌ها و برنامه‌های ورزشی مختلف آشنا می‌شوند و ممکن است از آنها برای بهبود وضعیت جسمانی خود بهره ببرند. با این حال، متأسفانه تأثیرگذاری منفی برخی محتواها، که ورزش‌های غیرمنطقی یا رژیم‌های غذایی سخت‌گیرانه را ترویج می‌دهند، می‌تواند به کاهش انگیزه و حتی آسیب‌های جسمی منجر شود.
کمبود محتوای علمی معتبر در فضای آنلاین
یکی از چالش‌های اصلی دیگر، کمبود محتوای علمی معتبر در فضای آنلاین است. جوانان ایرانی در فضای مجازی به راحتی به منابع مختلف دسترسی دارند، اما بسیاری از این منابع فاقد اعتبار علمی هستند. اطلاعات نادرست در مورد تغذیه، ورزش، داروها، و سایر موضوعات بهداشتی، می‌تواند به اتخاذ تصمیمات غلط منجر شود. در این میان، گاهی‌اوقات رسانه‌های اجتماعی به‌عنوان یک منبع اطلاعاتی نادرست شناخته می‌شوند و تاثیرات منفی بسیاری بر رفتار‌های بهداشتی جوانان دارند.
کمک رسانه‌های اجتماعی به ترویج آگاهی‌های بهداشتی
در کنار این مشکلات، می‌توان به جنبه‌های مثبت رسانه‌های اجتماعی نیز اشاره کرد. این رسانه‌ها می‌توانند ابزار‌های مناسبی برای ترویج آگاهی‌های بهداشتی باشند، به‌ویژه زمانی که نهاد‌های بهداشتی و سازمان‌های دولتی از این پلتفرم‌ها برای انتشار اطلاعات علمی و معتبر استفاده کنند. به عنوان مثال، در سال‌های اخیر برخی از کمپین‌ها در زمینه‌های پیشگیری از بیماری‌ها، بهبود تغذیه، و آموزش بهداشت روان از طریق این رسانه‌ها راه‌اندازی شده‌اند و تاثیرات مثبتی در میان کاربران به‌ویژه جوانان داشته‌اند.
ضرورت افزایش سواد رسانه‌ای
با این حال، برای کاهش تاثیرات منفی رسانه‌های اجتماعی بر جوانان و کمک به ارتقای سلامت آنها، نیاز است که آموزش‌های بهداشتی و روش‌های صحیح استفاده از این فضا‌ها در دستور کار قرار گیرد. تلاش برای افزایش سواد رسانه‌ای، ارتقاء آگاهی‌ها در مورد خطرات تبلیغات بهداشتی نادرست، و ایجاد محتوای مفید و علمی در این رسانه‌ها، می‌تواند راهکاری مؤثر در بهبود وضعیت سلامت جوانان ایرانی باشد.
رسانه‌های اجتماعی؛ فرصتی برای ارتقای سلامت یا تهدیدی برای جامعه؟
در نهایت، باید گفت که فضای آنلاین و رسانه‌های اجتماعی به‌عنوان ابزاری دوگانه، هم می‌توانند عامل ترویج سبک‌های زندگی سالم باشند و هم در صورت عدم نظارت و آگاهی، می‌توانند به تهدیدی برای سلامت جامعه تبدیل شوند. این چالش نیازمند هم‌افزایی میان دانشگاه‌ها، نهاد‌های بهداشتی و دولت برای استفاده صحیح از این فضا‌ها است. بنابراین، برای بهره‌برداری مطلوب از رسانه‌های اجتماعی در جهت بهبود سلامت، نیاز است که برنامه‌های آموزشی، پژوهش‌های علمی، و حمایت‌های اجرایی از سوی نهاد‌های مختلف اجتماعی و دولتی تقویت شود.
انتهای پیام/