از آژیر پارلمان نروژ تا دیدار در رادیسون بلو؛ ظریف چگونه اروپا را به خط ایران می‌آورد؟
سمیرا امیرچخماقی، گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا: نروژ برای ما با یک فرودگاه نظامی و تا حدودی دور از پایتخت آغاز شد؛ با استقبال خانم سفیر نروژ از هیأت ایرانی. گارد حفاظت وزیر امور خارجه به محض ورود به فرودگاه با نظمی که دولت نروژ ترتیب داده بود به سرعت حرکت کرد و اتوبوس خبرنگاران در ردیف آخر صف ماشین‌ها.
تازه وقتی ارسال خبرهای مربوط به فرود هیات ایرانی به اسلو و استقبال مقامات نروژی از وزیر امور خارجه تمام کردیم، متوجه دنیای تاریک اطرافمان شدیم. یعنی ساعت حدود 12 شب در کشور همجوار با قطب شمال که گفته می‌شود 70 درصد خاک آن نیز به همین دلیل غیر قابل سکنی است. اما این تاریکیبرای مردمانی که این روزها فقط 2 ساعت در طول شبانه‌روز شاهد تاریکی هستند، نعمتی است. هنوز چند کیلومتری از فرودگاه دور نشده بودیم که هیات اعزامی وارد تونلی بلند شد. یکی از رایزن‌های سفارت برای خبرنگاران توضیح می‌داد که این تونل 45 متر زیر سطح دریاست و مهندسان نروژی که با ساخت تونلی به طول بیش از 20 کیلومتر رکوردار ساخت تونل در دنیا هستند، آن را به ظرافت تمام بنا کرده‌اند.
رأس ساعت 7:15 گارد محافظ با همان نظم به راه افتاد؛ اولین دیدار در ساختمان وزارت امور خارجه نروژ بود. راه‌پله‌های باریک و مدور که تنها امکان حرکت یک نفر را دارد ، فیلم‌های جنگ جهانی دوم را تداعی می‌کند، زمانی که گفته می‌شود همین ساختمان نیز بر اثر بمباران تخریب شده بود.
نقش نروژ در نقل و انتقال اورانیوم
بورگه برنده ، وزیر امور خارجه نروژ در دفتر خود با محمدجواد ظریف و هیأت ایرانی دیدار کوتاهی داشت و دو وزیر سپس در نشستی خبری به یکی دو سوال خبرنگاران ایرانی و نروژی پاسخ دادند. وزیر امور خارجه ایران در همین نشست به نقش نروژ در انتقال اورانیوم ایران به قزاقستان که بر اساس توافق هسته‌ای انجام شده بود، اشاره و از این کشور قدردانی کرد.
حمید بعیدی‌نژاد، عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در دی ماه سال گذشته، وقتی که نه تن ذخایر اورانیوم غنی شده ایران به روسیه منتقل شد به این نقش اشاره کرده بود. او با اعلام اینکه اجرای عملیات پیچیده انتقال اورانیوم، حداقل حاصل دو ماه کار شبانه‌روزی بود، گفته بود که اجرای این عملیات در هماهنگی با روسیه و قزاقستان صورت گرفت و نروژ و آذربایجان نیز در این عملیات مهم نقش داشتند.
بورگه بِرِنده نیز در همان زمان اعلام کرده بود که نروژ از طریق شرکت «رادیشن پروتکشن» و با اعزام کارشناسان بر انتقال اورانیوم از قزاقستان به ایران در 27 آوریل 2016(6 دی ماه 1394) نظارت داشته است.
او تصریح کرده بود: «این کمکرسانی را به منظور حمایت از توافق هسته‌ای ایران و نظارت بر اجرای مفاد آن انجام می‌دهد.» مضاف بر اینکه او گفته بود که نروژ در انتقال 60 تن اروانیوم طبیعی به ایران نقش بازی کرده است.
وزیر امور خارجه ایران به کمک نروژ در انتقالات مالی نیز اشاره کرد. او پس از نشست خبری با همتای خود به خبرنگار آنا گفت: «نروژی‌ها با انتقال پول به قزاقستان، مشکل تبادل مالی را حل کردند. به این ترتیب اورانیوم طبیعی اول وارد ایران شد و بعد اورانیوم غنی‌شده را ارسال کردیم و به این شکل مشکل همزمانی (انتقال اورانیوم غنی‌شده و دریافت اورانیوم طبیعی) که ما از روز اول بر آن اصرار داشتیم ازاین طریق حل شد.»
گپ و گفت پارلمانی وزرا
از نکات جالب دیگر در دیدار وزیران امور خارجه ایران و نروژ در پایان نشست خبری کوتاه مطرح شد؛ هنگامی که وزیر نروژی به زمان کوتاهی که برای این نشست داشت و تعجیل خود برای حضور در پارلمان اشاره کرد. برنده با لبخند به وزیر امور خارجه کشورمان گفت که اینجا وزیران امور خارجه باید سر ساعت در پارلمان حاضر شوند، شما در ایران هم همین روند را دارید ؟
محمدجواد ظریف که روز یک روز قبل( روز یکشنبه) در مجلس شورای اسلامی به سوالات نمایندگان پاسخ داده بود، یا خنده همیشگی خود وزیر امور خارجه نروژ را همراهی کرد و گفت که نگران نباشید من همین دیروز آنجا بودم.
دیدارهای وزیر امور خارجه در نیمروز پرکار اول در ساختمان زیبای پارلمان نروژ ادامه پیدار کرد. نظام پادشاهی مشروطه نروژ با دموکراسی سلطنتی است که پادشاه در آن نقش اجرایی و مسئولیتی ندارد. قدرت اجرایی در دست دولت است و پادشاه رسما پارلمان را افتتاح می کند. اما قوه مقننه متعلق به ملت است که خواسته های خود را از طریق 169 عضو منتخب که هر چهار سال یک بار انتخاب می شوند، اعمال کنند. 169 کرسی هم اکنون در دست 8 حزب نروژ است که در این میان حزب‌ها کارگر و نومحافظه کار بیشترین کرسی ها را به خود اختصاص داده اند.
آژیر پارلمان
ظریف در اتاق کاری رسمی در پارلمان نروژ به دیدار اولمیک تومسن، رئیس پارلمان این کشور رفت و پس از گفت‌و‌گویی با او در همان ساختمان مجلس، با اعضای کمیسیون سیاست خارجی و دفاعی که یکی از 15 کمیسیون پارلمان هستند، نیز دیدار کرد. این دیدار دقایقی پس از آن شروع شد که آژیر آغاز به کار پارلمان در همه ساختمان پخش می‌شد. یکی از کارمندان پارلمان نروژ که هیأت خبرنگاران ایرانی را همراهی می‌کرد درباره صدای بلند این آژیر گفت که آژیر از دقایقی قبل ازآغاز نشست پارلمان در کل ساختمان به صدا درمی‌آید که همه متوجه شوند باید به موقع خود را به آغاز جلسه برسانند.
نیمروز دوم از اولین روز سفر هیات ایرانی به اسلو با حضور در ساختمان نخست‌وزیری آغاز شد؛ ساختمانی با آمیختگی سنت و مدرنیته و با نمادهای مختلف. خانم ارنا سولبرگ از حزب راستگرای محافظه کار که پس از برگزاری انتخابات پارلمانی در نروژ در اواسط اکتبر 2013 با ائتلاف احزاب ترقی، دموکرات مسیحی و نیز لیبرال، دولت جدید را در این کشور تشکیل داده است، میزبان ظریف بود.
اوج احترام نخست‌وزیر نروژ آنجا بود که سولبرگ، رسم و رسوم متعارف دیپلماتیک را کنار گذاشت و تا در خروجی ساختمان، هیات ایرانی به ریاست ظریف را همراهی کرد.
اما وزیر امور خارجه در روز اول در نشستی برجامی نیز حضور یافت. سمینار برجام و فرصت‌های جدید همکاری ایران و نروژ با حضور استادان و اقتصاددان‌هایی ایرانی و نروژی و با سخنرانی همتای نروژی ظریف آغاز شد.
او از توافق هسته‌ای ایران استقبال کرد و گفت: «امتیاز برجام برای شرکت‌های ایرانی و اروپایی، پدیداری فرصت‌های برابر است. اکنون نوبت همکاری با ایران رسیده است. ایران در برجام نشان داد می‌خواهد به جایگاهش در جامعه بین‌المللی بازگردد. ایران در پی ایجاد فرصت‌های جدیدی برای خود است.»
ظریف هم در این نشست حدود 45 دقیقه صحبت کرد. او به سوالات بسیاری درباره برجام، سوریه و موقعیت منطقه‌ای ایران پاسخ داد.
پایان اولین روز پرکار هیات ایرانی در «گرند هتل» اسلو و در جمع تعدادی از ایرانیان مقیم نروژ که جمعیت آنها حدود 18 هزار نفر تخمین زده می‌شوند، برگزار شد. دانشجویان ایرانی به صورت ویدوئو کنفرانس با وزیر امور خارجه صحبت کردند و حاضران علاوه بر سخنرانی، سوالات و مشکلات خود را مطرح کردند. وزیر امور خارجه اولین شب اسلویی را با ضیافت شام و عکس یادگاری با ایرانی‌ها به پایان رساند.
سوریه در اسلو
برگزاری نشست اسلو فروم درباره چگونگی میانجی‌گری در مخاصمات مسلحانه و راه‌های کاهش خشونت صبح روز سه شنبه از سفر اروپایی را به خود اختصاص داد. ساختمانی در حومه اسلو میزبان این نشست با مهمانانی از جمله فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و جان کری بود که البته وزیر امور خارجه آمریکا در نشست افتتاحیه حضور نداشت.
اما «اسلو فروم» شاید یک تفاوت عمده با نشست های دیگر مرسوم داشت. ساختمان اشرافی زیبای حومه شهر با چیدمانی نروژی، زمین گلف و باغی زیبا و سکوتی چشم‌گیر مکانی بود که بعد از افتتاح نشست از سوی محمدجواد ظریف، بورگه برنده و فدریکا موگرینی، مهمانان پشت درهای بسته از خشونت و افراطی‌گری در خاورمیانه و جهان صحبت کردند و به دنبال راهی برای حل این معضل بودند.
عراقچی – روانچی و اشمید- مال جزئیات اجرای برجام را بررسی کردند
اما شاید یکی از مهم‌ترین ابعاد دیدارهای نروژ مربوط به دیدارهایی می‌شد که عباس عراقچی و مجید تخت روانچی از سوی ایران و هلگا اشمید، معاون فدریکا مورگرینی از سوی اتحادیه اروپا و استفان مال، هماهنگ‌کننده ارشد برجام در وزارت امور خارجه از سوی واشنگتن حضور داشتند.
این دیدارها، همان دیدارهایی بودند که طرف‌های مذاکره کننده به صورت جزئی وارد چگونگی اجرای بهینه برجام شدند. این دیدارها، از آن جهت اهمیت دارند که برخی از بانک‌های اروپایی از بیم معضلات احتمالی که ممکن است دولت بعدی آمریکا در راه اجرای برجام پدید آورد، در معاملات مالی با ایران با تردیدهایی رو‌به‌رو هستند. هیات اروپایی و آمریکایی از پی این دیدارها پذیرفته است که راهکارهایی برای ترغیب این بانک‌ها به معاملات گسترده مالی با ایران پیدا کنند. همان نکته‌ای که ساعاتی بعد صراحتا از سوی فدریکا موگرینی مورد تایید قرار گرفت.
دیدارهای مهم پشت درهای بسته
ظریف و موگرینی در همان محل برگزاری اجلاس اسلو و دقایقی پیش از آغاز نشست گفتوگو کردند. نتیجه این گفتوگو شاید تا حدودی در نشست خبری سه دیپلمات بعد از نشست افتتاحیه و پاسخ موگرینی به خبرنگار ایرانی درباره تعلل طرف غربی در اجرای تعهدات به ویژه تعهدات بانکی نمایان شد. او گفت که «ما همچنان این موضوع را پیگیری می‌کنیم. از نظر ما تحریم‌ها برداشته شده و نشانه این ادعا این است که 22 درصد روابط ایران با اتحادیه اروپا افزایش یافته است. البته هنوز باید بیشتر کار کنیم تا شرکت‌ها را به همکاری با ایران ترغیب کنیم.»
70 دقیقه با کری
انتظار برای دیدار مهم وزیران امور خارجه ایران و آمریکا آن‌طور که خبرنگاران توقع داشتند، پیش نرفت. با توافق دو هیأت، هیچ خبرنگاری به محل دیدار نرفت. دو وزیر پشت درهای بسته در هتل رادیسون بلو اسلو در حالی به گفتوگو نشستند که تنها یک روز قبل از این دیدار، شکایت ایران علیه آمریکا درباره مصادره دو میلیارد دلار از اموال بلوکه کشورمان در دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه ثبت شده بود.
در حالی که ظریف پس از این دیدار 70 دقیقه‌ای برای ادامه سفر اروپایی خود عازم برلین شد، وزارت امور خارجه آمریکا در بیانیه‌ای به ادعای خود جزئیاتی از این دیدار منتشر کرد و اعلام کرد جان کری در این دیدار بر اهمیت، نقش ایران و نفوذش در دولت سوریه برای تضمین انتقال کمک های بشردوستانه و لزوم حفظ آتش بس با مخالفان میانه‌روی سوریه تاکید کرده است.
اما ظریف در برلین گفت که «در سخنرانی‌ام در کنفرانس اسلو نکاتی را درباره حل بحران در سوریه مطرح کرده بودم. امروز آقای کری نقطه نظراتی در این زمینه مطرح کردند، از آنجا که ما مذاکره درباره مسائل غیر هسته‌ای نداریم، از ورود به مذاکره در این بحث‌ها خودداری کردیم؛ ولی من مواضع کشور را دیروز مطرح کرده بودم و راهکار جمهوری اسلامی برای رسیدن به حل و فصل اختلاف و ضرورت آنکه مردم سوریه باید اجازه داشته باشند برای آینده تصمیم بگیرند را اعلام کردم.»
دیدار 70 دقیقه‌ای ظریف و کری البته یک روز بعد از سخنان مقام رهبری در ایران نیز بود که تأکید کرده بودند: «جمهوری اسلامی ابتدائاً برجام را نقض نخواهد کرد، زیرا وفای به عهد، دستور قرآنی است اما اگر تهدید نامزدهای ریاست جمهوری آمریکا مبنی بر پاره کردن برجام عملی شود، جمهوری اسلامی برجام را آتش خواهد زد که این کار هم دستوری قرآنی درباره نقض عهد متقابل است.»
افطار در برلین
دیدار با جان کری پایانی برای سفر اسلو بود و ساعاتی بعد از این دیدار، وزیر امور خارجه راهی برلین شد که فرانک اشتاین مایر، همتای او پیش از این، در بیانیه‌ای اعلام کرده بود که مهمان ایرانی خود را در ماه رمضان با ضیافت افطار پذیرایی خواهد کرد.
حضور چند ساعته ظریف در آلمان به ضیافتی در ویلای وزارت امور خارجه آلمان گذشت. آنها در محوطه زیبای باغ ویلا قدم زدند و بعد از چند دقیقه بیان نظرات در جمع خبرنگاران در ضیافت افطاری گرد یک میز نشستند و به این ترتیب وزیر امور خارجه آلمان که پس از برجام دوبار به ایران سفر کرده بود بعد از میزبانی چند ساعته خود، وزیر امور خارجه ایران را برای بازگشت به کشور بدرقه کرد. ترک برلین در حالی بود که هر دو وزیر امور خارجه امیدوار بودند گفت‌و گوهایشان به ویژه در موضوعات و بحران‌های منطقه خاورمیانه در هفته‌های آینده ادامه پیدا کند.
اشتاین مایر که از گسترش روابط ایران و آلمان استقبال کرده بود، گفت که در مذاکرات آتی درباره عراق و سوریه صحبت می‌کنیم تا بتوانیم به کمکرسانی بیشتر و راه حل بهتری دست یابیم.
از سوی دیگر نیز وزیر امور خارجه ایران از تمایل ایران برای همکاری با اتحادیه اروپا به ویژه آلمان به عنوان شریک، برای حل و فصل موضوع سوریه، عراق، یمن و لبنان سخن گفت: «ایران می‌تواند شریکی مهم در زمینه‌های تجاری سیاسی و اقتصادی برای آلمان در منطقه باشد.»
هواپیمای ظریف ساعت 7 و نیم صبح 5 شنبه 27 خرداد در فرودگاه مهرآباد تهران به زمین نشست. دیدارهای متعدد او در نروژ و اسلو با چندین دیپلمات ارشد جهان نشان می‌دهد که او دقیقا همان جایی را هدف گرفته است که می تواند نبض نفوذ سیاسی و احیای اقتصادی ایران را به وضع عادی و بهینه برگرداند. در روزگاری که عربستان متوسل به هر حربه خطرناکی شده است تا فعالیت سازنده ایران در منطقه را برای تهران هزینه بردار کند، ظریف با پل زدن به سوی اروپا، قصد دارد با یک تیر دو نشان بزند: از یک سو دولت‌های موثر جهانی در بحران سوریه را به مواضع ایران نزدیک کند و از سوی دیگر با سرعت بخشیدن به تعاملات اقتصادی ایران و اروپا، گشایش‌های مالی و تجاری گسترده‌ای برای تهران رقم زند.
انتهای پیام/