رییس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران: حادثه شهران، آزمون مدیریت بحران بود که در آن مردود شدیم

جمعه حادثه شهران به نوعی شهر تهران را شوک زده کرد ولی از آن مهم‌تر بار دیگر نشان داد که مدیریت شهری ما تا چه حد در مقابله با بحران ضعیف و آسیب پذیر است. این قضیه زمانی شکلی جدی به خود می‌گیرد که بخواهیم نحوه عملکرد مدیریت شهری در مقابله با زلزله یا سیل و از این دست حوادث را در تهران بررسی کنیم. به نظر شما مدیریت شهری می‌تواند در هنگام بروزحوادثی اینچنینی، موثر عمل کند؟
قطعا خیر. دلیل آن هم همین حادثه بود. در واقع حادثه انفجار لوله گاز در شهران، آزمون خوبی برای مدیریت شهری ما بود. در ساعت‌هایی که کمترین تردد در سطح شهر تهران وجود دارد آتش‌نشان‌ها با تاخیر به محل می‌رسند و قطع لوله گاز بیش از ٤٠ دقیقه زمان می‌برد. این حادثه همان‌طور که همه نیزبه آن اشاره کرده‌اند، به واقع زنگ خطری جدی برای شهر و شهروندان پایتخت است.
خب چرا مدیریت شهری اینقدر ضعیف عمل می‌کند؟ مگر هر یک از سازمان‌های مرتبط، برای این‌گونه موارد دستورالعمل و آمادگی ندارند؟
چرا. ولی مشکل از جایی شروع می‌شود که هر سازمانی، ساز خود را می‌زنند و مدیریت شهری به صورت جزیره‌ای اعمال می‌شود. اینجاست که بیش از پیش ضرورت مدیریت یکپارچه شهری که سال‌هاست در مورد آن صحبت می‌شود، جلوه‌گر می‌شود. واقعیت این است که، داشتن یک سیستم واحد و منسجم و یکپارچه، نعمتی است که نه تنها می‌تواند شیوه اداره شهرها را دگرگون کند که با به کار‌گیری آن خطرات امروزی ناشی از حوادث غیرمترقبه طبیعی نیز به‌شدت کاهش پیدا می‌کند. اما در حالت کنونی هر کدام از سازمان‌های آب و برق و گاز و مخابرات و... به دلیل آنکه خود را واحدی جدا در سیستم مدیریت شهری می‌دانند، هر کدام در نصب و جاگذاری شبکه لوله‌ها و سیم‌های مورد نیاز خود، ساز مجزایی را کوک می‌کنند. از طرفی از آنجایی‌که این سازمان‌ها خود را موظف به ارایه اطلاعات به سایر سازمان‌های مرتبط نیز نمی‌دانند، هیچ کدام خبری از اقدامات دیگری ندارد. به همین دلیل زمانی که بحران و حادثه رخ می‌دهد، مهار و کنترل آن برای نیروهای امدادی حقیقتا سخت و دشوار خواهد بود. این درحالی است که مرکز رصد خانه تهران اصولا با همین دیدگاه یعنی جمع‌آوری اطلاعات تمام سازمان‌های شهری تشکیل شده ولی باز هم نتوانسته نقیصه موجود را جبران کند.
تازه حادثه شهران که این‌همه سروصدا کرده، در مقابل زلزله یا سیل احتمالی که گفته می‌شود هر لحظه تهران را تهدید می‌کند، حادثه کوچکی است !
دقیقا. همان‌طور که گفتید حادثه شهران، گرچه شاید در نگاه اول، حادثه‌ای بزرگ به نظر برسد ولی در ابعاد کلی، حادثه کوچکی در مقابل فاجعه‌ای است که در صورت زلزله رخ خواهد داد. به بیانی، اگر بخواهیم صادقانه قضاوت کنیم، از آنجایی که اکثر پروژه‌های عمرانی شهرهای ما، بدون توجه به مسائل ایمنی و پدافند غیر عامل احداث می‌شود، در صورت وقوع حوادث غیر مترقبه جدی، باید منتظر فاجعه‌ای به معنای واقعی آن بود. مصداق این بی‌برنامگی را می‌توان در احداث همین خطوط مترو جست‌وجو کرد. در فرآیند ساخت خطوط مترو، قنات‌های بسیاری منحرف یا مسدود شدند بدون اینکه برنامه‌ریزی مشخصی برای آن داشته باشیم.
ولی شورای شهر هم یکی از همین مدیریت‌های شهری است. تاکنون چندین بار مدیران ستاد بحران به شورا آمده‌اند و گزارش‌هایی را داده‌اند. ولی فقط در همین حد باقی مانده است. واقعا خود شورا برای رفع این نواقص چه کرده است؟ اصلا شهرداری به عنوان مهم‌ترین ستون خیمه گاه شهری چه کرده است؟
شما درست می‌گویید. ما هم در شورای شهر بی‌تقصیر نیستیم. متاسفانه شورای شهر هم توجه چندانی به این موضوع ندارد و نتوانسته از اختیارات خود برای رعایت ایمنی و پدافند غیر عامل در ساخت پروژه‌های عمرانی شهری استفاده کند و مدیران شهری را وادار به همکاری با یکدیگر کند. از سویی هر وقت که خواسته‌ایم ازشهردار و شهرداری در مورد یکی از حوادث رخ داده در شهربازخواست کنیم، تعدادی از همکاران‌مان در شورا به خاطر مسائل سیاسی شروع به رایزنی می‌کنند و مانع از جوابگویی شهردار می‌شوند. درست مانند اتفاقی که در مورد گزارش حسابرس شورا در مورد بودجه تلفیقی سال ٩٠ شهرداری در جلسه غیر علنی رخ داد. در این جلسه حسابرس شورا گزارش بسیار اسفباری از وضعیت مالی شهرداری ارایه کرد و به آن رتبه عدم اظهارنظر داد. حسابرس شورا در جلسه می‌گفت: از آنجایی‌که بسیاری از اسناد شهرداری در اختیار ما قرار نگرفته است یا وجود نداشته است، ما نمی‌توانیم در مورد آن اظهارنظر کنیم. ولی فقط همین قدر می‌توانیم بگوییم که وضعیت شهرداری وضعیت اسفباری است. اما در مقابل اعضای شورا چه کردند؟ رای دادند که شهرداری ظرف چند ماه متخلفین را به مراجع قضایی معرفی کند. این واقعا خنده‌دار است. شهرداری که خودش اسنادش را ارایه نکرده، می‌خواهد متخلفین را به مراجع قضایی معرفی کند!
یعنی شما معتقدید که شهرداری در این حادثه انفجارمقصر است؟
البته هنوز معلوم نیست. باید کمیته‌ای تشکیل شود و شهردار بیاید در شورا گزارش خود را در این مورد ارایه کند تا بعد بتوان اظهارنظر کرد. ولی کلا تا وقتی‌که حوادث شهری و نحوه مدیریت آن دغدغه شهروندان و اعضای شورای شهر نشود، وضعیت بهتر از این نخواهد بود و هر لحظه باید منتظر شاهکار جدیدی در مواجهه با بحران‌های شهری بود.