احمد الجولانی از تروریست تا تکنوکرات

خبرگزاری آنا- راحله کاویار: «احمد حسن الشرع» معروف به ابو محمد الجولانی، چهره پیچیده و جنجالی این روز‌های صحنه سیاسی و نظامی خاورمیانه است. سیر تحول او از یک دانشجوی پزشکی به سرکرده گروه‌های افراطی- تروریستی و سپس حرکت به سمت یک چهره سیاسی با ظاهر تکنوکرات، نمونه‌ای بارز از تغییر استراتژی‌های سیاسی در منطقه و نقش او در بازی‌های بزرگ قدرت‌های جهانی است.

از پزشکی تا ایجاد گروه‌های افراط گرایی 

الجولانی در سال ۲۰۰۳، در حالی که در سال سوم پزشکی تحصیل می‌کرد، عراق را به مقصد پیوستن به گروه القاعده تحت رهبری ابو مصعب الزرقاوی ترک کرد. این اقدام نقطه عطفی در زندگی او بود که نشان از گرایش شدید وی به ایدئولوژی‌های افراطی داشت. با آغاز جنگ داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱، او به این کشور بازگشت و جبهه النصره، شاخه القاعده در سوریه را تأسیس کرد. این گروه بعدها به هیئت تحریر الشام تبدیل شد.

ناگفته نماند که الجولانی در عراق، ۵ سال از عمر خود را در زندان بوکا تحت نظارت آمریکایی‌ها گذراند در سال ۲۰۰۸ آزاد شد. موضوع آزادی او از زندان و شایعاتی پیرامون توافق احتمالی با آمریکایی‌ها برای همکاری‌های آتی، همواره مورد بحث و جدل بوده است. برخی معتقدند که این آزادی به منظور استفاده از او به عنوان عاملی در بازی‌های منطقه‌ای و ایجاد نفوذ در گروه‌های افراطی صورت گرفته است. 

 این شائبه‌ها با تعیین جایزه ده میلیون دلاری برای دستگیری او توسط وزارت خارجه آمریکا در سال ۲۰۱۷ تقویت شد.

بسیاری این اقدام را نه به عنوان تلاشی واقعی برای دستگیری او، بلکه به عنوان ابزاری برای افزایش اعتبار و نفوذ وی در میان گروه‌های افراطی تفسیر می‌کنند. 

 آمریکا و متحد منطقه‌ای آن، اسرائیل، به اطلاعاتی کاملاً دقیق و قدرتمند دسترسی دارند که با آن‌ها می‌توانند افراد کلیدی را هدف حمله قرار دهند، بنابراین انتظار می‌رفت که یافتن فردی مانند الجولانی بسیار آسانتر از آن چه به نظر می‌رسد باشد. پس تعیین جایزه برای دستگیری او بیشتر به یک شوخی شبیه بود.

سیر تحولات ایدئولوژیکی و استراتژیک

الجولانی پس از آزادی از زندان، به سرعت در صفوف گروه‌های افراطی فعالیت خود را آغاز کرد. او در کنار «ابوبکر البغدادی» سرکرده وقت گروه تروریستی داعش، فعالیت می‌کرد. پس از آن، نقش مهمی در تشکیل جبهة النصرة، شاخه القاعده در سوریه، بازی کرد. این گروه با حضور فعال در جنگ داخلی سوریه، به یک نیروی قدرتمند و بسیار خشن تبدیل شد. با این حال، در سال ۲۰۱۶، الجولانی در یک پیام صوتی اعلام کرد که جبهة النصرة از این پس با نام جدید «هیئت تحریر الشام» شناخته خواهد شد. این تغییر نام، تلاشی برای فاصله گرفتن از القاعده و جذب مخالفین دیگر رژیم اسد بود. این اقدام را همچنین می‌تواند به عنوان تلاشی برای کاهش تحریم‌ها و فشار‌های بین‌المللی تفسیر کرد.

مصاحبه با الجزیره و تلاش برای تغییر تصویر از خود 

در سال ۲۰۱۵، الجولانی در مصاحبه‌ای با شبکه الجزیره، ادعا کرد که جبهه النصره هیچ برنامه‌ای برای حمله به اهداف غربی‌ها ندارد و اولویت آن مبارزه با رژیم سوریه، حزب الله و دولت اسلامی (داعش) است. این مصاحبه تلاشی برای تغییر تصویر خشن و افراطی گروه او و جلب حمایت بین‌المللی بود. این مصاحبه و گام‌های بعدی الجولانی به وضوح نشان می‌دهد که او به طور استراتژیک در حال تغییر تصویر و روش مبارزات خود است. 

حمله به حلب و شائبه‌های حمایت اسرائیل

حمله تحریرالشام به حلب در نوامبر ۲۰۲۴، با استفاده از تجهیزات نظامی پیشرفته، از جمله پهپاد‌های انتحاری، نشان از تغییر و توسعه توانایی‌های نظامی این گروه داشت. این حمله که چند روز بعد از آتش بس بین لبنان و اسرائیل رخ داد، شائبه‌های حمایت اسرائیل از تحریرالشام را تقویت کرد.

تغییر چهره از افراط گرایی به تکنوکراسی

این روز‌ها الجولانی تلاش کرده تا تصویر خود را به عنوان یک رهبر سیاسی و تکنوکرات ارائه دهد. او با تغییر ظاهر و پوشش، سعی دارد دیدگاه جامعه جهانی را نسبت به خود اصلاح کند. این تغییر چهره از افراط گرایی به تکنوکراسی را می‌توان به عنوان یک استراتژی سیاسی برای حفظ قدرت و کسب حمایت بین‌المللی تفسیر کرد و این سیر تحول الجولانی نشان‌دهنده این است که قدرت‌ها از هر ابزاری برای تحقق اهداف خود استفاده می‌کنند؛ چه با روش‌های خشن و چه با فریبکاری.

تحلیل ماکیاولیسم در سیاست‌های الجولانی 
 
ماکیاولی بر اهمیت استفاده از هر دو شیوه «گرگ صفتی» (خشونت و سرکوب) و «روباه صفتی» (فریب و سیاست بازی) تاکید کرده است.

الجولانی اوایل فعالیت‌های خود از خشونت و سرکوب استفاده کرد، اما متوجه شد با این شیوه قادر به‌همراه کردن مردم سوریه با خود نیست بنابراین به روش‌های فریبکارانه و سیاسی برای بدست آوردن قدرت روی آورده است.