ویژگی‌های شعر رودکی چیست/شاعرانی که قرآن را در هفت سالگی از بر بود

به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، شامگاه دوشنبه ۳ دی ماه محفل ادبی سلطان شاعران به مناسبت گرامی داشت مقام ادبی پدر شعر فارسی رودکی سمرقندی با حضور جمعی از اهالی شعر و ادب کشور‌های حوزه ایران فرهنگی با اجرای سید مسعود علوی تبار و با میزبانی گروه بین المللی هندیران برگزار شد.

سید سلمان صفوی رئیس آکادمی مطالعات ایرانی لندن در ابتدای این مراسم با اشاره به اهمیت رودکی «پدر شعر فارسی» در تاریخ ادبیات فارسی و فرهنگ ایرانی تصریح کردند: رودکی پیشگام پایه گذاری سنت شعری کلاسیک فارسی، هم از نظر شکلی و هم از نظر محتوایی است. او در وزن‌ها و قافیه‌های شعر بهبود‌هایی ایجاد کرد و آن را جذاب‌تر و ساده‌تر کرد.  قبل از رودکی، ادبیات فارسی عمدتا شفاهی بود. آثار وی به تبدیل ادبیات به یک فرم مکتوب و سازمان یافته کمک کرد و آن را به مرجعی برای نسل‌های بعدی تبدیل کرد. همچنین رودکی در اشعارش به مضامین متنوع گوناگونی پرداخته است که به گسترش دامنه شعر فارسی کمک کرد.

سید سلمان صفوی سپس به توصیف ویژگی‌های شعر رودکی پرداخت و عنوان داشت: اشعار او با سبکی ساده و روان مشخص می‌شود که آنها را در بین مردم قابل درک و دوست داشتنی کرده است.  او در استفاده از وزن‌های شاعرانه و موسیقی درونی در شعرهایش مهارت داشت که به آنها زیبایی شناسی خاص و سهولت حفظ وخواندن می‌بخشد. همچنین رودکی در توصیف دقیق و زیبای طبیعت و مظاهر آن سرآمد بود و به شعر خود حس تصویری قوی بخشید.

وی ادامه داد: رودکی در اشعارش به احساسات انسانی و تجربیات زندگی مانند عشق، خوشبختی و خرد علاقه‌مند بود که آنها را به قلب‌ها نزدیک می‌کند. شعر رودکی با خرد و تمایل او به گنجاندن ضرب المثل‌ها و تجربیات زندگی متمایز است که شعر او را سرشار از درس و ارزش‌های متعالی می‌کند.

رئیس آکادمی مطالعات ایرانی لندن در رابطه با تأثیر رودکی بر ادبیات فارسی گفت: میراث رودکی مبنایی است که شعر فارسی بعدی بر آن بنا شد. او بر شاعران بزرگی مانند فردوسی، مولوی، سعدی شیرازی و حافظ شیرازی تأثیرگذاشت. شعر رودکی الهام بخش توسعه ادبیات فارسی به ادبیات جهانی بود که امروزه مورد تجلیل قرار می‌گیرد.

به طور خلاصه، رودکی معمار ادبیات کلاسیک فارسی و شاعری بود که از زمان خود فراتر رفت و سنت‌هایی را پایه گذاری کرد که تا به امروز بر شعر و ادبیات تأثیر می‌گذارد.

شاه منصور شاهمیرزا شاعر پارسی زبان، و ادبپژوه تاجیکستانی دیگر سخنران این محفل در بخشی از سخنان خود در رابطه با مقام ادبی رودکی بیان داشت: رودکی، معماری را می‌ماند که کاخ مجلّل و بی‌گزند و باشکوه ادب فارسی را بنیاد نهاد. رباعی، غزل، قطعه، مثنوی، قصیده و... را بر اوج شکوه و بالندگی رساند. این قدر حافظه قوی داشت که نوشته‌اند در هفتسالگی قرآن ازبر نمود و حفظ کرد و معانی قرآنی و مضامین این کتاب آسمانی را در اشعار او به وضوح و فراوان می‌بینیم. از آرایه‌های ادبی آنچنان کار می‌گرفت که خواننده در شگفت می‌ماند. اشعار سهل و ممتنع رودکی آنچنان ساده و بی‌پیرایه و روان و سلیس هستند که گویا متعلق به روزگار ماست.

وی در رابطه با القاب رودکی بیان داشت: رودکی در ادب فارسی که تعداد ادبا و فضلایش آسمان پرستاره را می‌ماند، تنها شاعری است که با کثرت عنوان و تخلّص پیشگام است: آدم‌الشّعرا، سلطان شاعران، پدر شعر فارسی، تیره‌چشم روشنبین، حکیم...

این شاعران پارسی زبان تاجیک در انتها بیان داشت: دریغ و صد حیف که طوفان روزگار آن همه اشعار ناب او را تلف داد و تا به روزگار ما بیش از هزار مصرع از او باقی نمانده است. او دستی در قلم داشت و دستی در ساز که ماجرای نصر سامانی و اقامتش در هری یا بادغیس و قصیده غرّای بوی جوی مولیان را همة اهل فضل به خوبی در یاد دارند. این غزل بیشترین استقبال و پیروی را در ادب فارسی داشته که مولانا و حافظ در تتّبع به آن بهترین غزل‌ها را سروده‌اند.

مهدی باقرخان شاعر پارسی زبان و دبیر انجمن پارسی سرایان معاصر هند در دهلی نو گفت: بی شک شعر و ادب یکی از اصلی‌ترین دریچه‌ها به سمت شناخت و معرفی تاریخ تمدن و هنر ایران زمین است. شعر از دیرباز، بیانگر ماهیت واقعی مردم هنر دوست ایران بوده است، اما وقتی تاریخ شعر فارسی را به صورت رسمی به چهار دوره تقسیم می‌کنیم، رودکی به عنوان نخستین شاعر اولین دوره تاریخ شعر و ادبیات فارسی نگاه‌ها را به سمت خود معطوف می‌دارد.

این استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ملی اسلامی دهلی نو ادامه داد: رودکی کسی است که شیفتگان عرصه ادب از او با عناوینی، چون «پدر شعر فارسی»، «استاد شاعران»، و یا «سلطان الشعرا» یاد می‌کنند؛ و در بزرگی او همین بس که هنگامی که به ساختار و محتوای سرود‌های باقی مانده از او نظر می‌اندازیم مشاهده می‌کنیم که شعر شاعران بزرگی همچون حافظ و مولانا و بسیاری دیگر از قله‌های شعر و ادب فارسی متأثر از سرود‌های او هستند.

همچنین در این برنامه از مجموعه غزلیات «نغمه‌های تاجیکی» اثر شاه منصور شاه میرزا شاعر پارسی زبان تاجیکستان هم رونمایی شد و شاعران و اهالی ادب به نقد و بررسی و تشریح غزلیات این کتاب پرداختند. در همین راستا علیرضا قزوه شاعر نام آشنای کشورمان شاه منصور شاه میرزا را شاعری با همت والا دانست و زلالی و عشق و صمیمیت او به فرهنگ ایرانی را ستود و اظهار داشت: شاه منصور از جمله شاعران تاجیک است که سال‌های فراوانی را در ایران زیسته و با شاعران و ادیبان و استادان این سامان به فراوانی حشر و نشر داشته و تجربه‌های بسیار خوبی اندوخته و هم اینک به اعتقاد من یکی از شاعران قابل اعتنا در عرصه غزل امروز تاجیکستان است. علیرضا قزوه خاطرنشان کرد: شاه منصور شاه میرزا همچنین در عرصه پژوهش و مردم شناسی و ترجمه نیز کار‌های ارجمندی انجام داده و و آشنائی اش با نثر امروز فارسی بسیار عمیق و قابل اعتناست.

حتی او در عرصه داستان و نقد و نظر نیز به اندازه غزل توانست و دارای دغدغه‌های نیک فرهنگی نیز می‌باشد که می‌تواند با تجربه‌های اندوخته خود برای شعر امروز تاجیکستان معلمی خبره و کارکشته باشد.

مجموعه غزلیات نغمه‌های تاجیکی اثر شاه منصور شاه میرزا شاعر تاجیک دارای ۳۹ غزل است که در قطع رقعی و در ۷۸ صفحه توسط نشر شاعران پارسی زبان منتشر شده است

امیر عاملی خوشنویس و شاعر پیشکسوت که خوشنویسی برخی کتیبه‌های مقبره رودکی را نیز در کارنامه هنری خود دارد و همچنین خوشنویسی‌های سنگ مزار و مقبره قیصر امین پور نیز از کار‌های او می‌باشد در این برنامه به بداهه نویسی پرداخت.

در این نشست شاعران و هنرمندانی مانند علیرضا قزوه، امیر عاملی، رسول شریفی، سید مسعود علوی تبار، علی مزمل، ناصر دوستی، مهدی بنی هاشمی لنگرودی، محمد عشرت صغیر، سید تصور مهدی، نغمه مستشار نظامی، میترا ملک محمدی، نیره جهانشاهی، فرزانه قربانی سیده کبری حسینی بلخی، سولماز نصر آبادی، خدیجه دیلمی، فاطمه ناظری، نگین نقیبی، زیبا جواهریان، و سارا عبداللهی فر حضور داشتند.

برخی از اشعار قرائت شده در این محفل را با هم مرور می‌کنیم:
...
سلطان شاعران نه، که سلطان عالم است
از او هر آنچه قصه کنم، باز هم کم است
بزر سخن به دیده خونبار پرورید
حرف و هجای او به همه درد مرحم است
روشن ضمیر و آییه کردار و نغزگو
آن شاعر شریف که بسیار اعظم است
آسیب روزگار به روحش نمی‌رسد
ازبسکه کاخ محتشم و بس معظم است
فخر و غرور و تاج خراسان ارجمند
یعنی که پیش چشم زمانه مکرم است
زور غزل به وصف شکوهش نمی‌رسد
آری، هر آنچه گویم از او، باز هم کم ست!

شاه منصور شاه میرزا (تاجیکستان)
...
این لفظ دری، لفظ خردمندان است
صد گنج نهفته در دلش پنهان است
از آفت روزگار ایمن مانده
ایران به زبان فارسی، ایران است

رسول شریفی
....
چون رودکی آزاد شو و شاد بزی
آسوده دمی ز داد و بیداد بزی
در به ز خودی منگر و در کم ز خودی
فارغ ز به و هم ز مه آزاد بزی

سید مسعود علوی تبار
...
ناب‌تر از قند و شیرینی، زبان فارسی
می‌درخشد در جهان نام و نشان فارسی
زنده می‌ماند به یمن مردم فرهنگ دوست
تا همیشه نغمه‌های جاودان فارسی
سبز و آبادان و پرمهر و پر از عشق و غرور
باغ گلهامان به دست باغبان فارسی
گرچه میگوییم فرهنگ و هنر پاینده باد
بین این فرهنگها، اما دوچندان فارسی
تازه و سرمست، روح و قلب و هر اندیشه از
خوانش نغز غزل‌های روان فارسی
محفل شعر و ادب، فرهنگ پر مغز و، هنر
گرم باد از مردمان مهربان فارسی
رودکی سلطان شعر و، چون پدر روشنگرست
روشن است از اخترانش آسمان فارسی

میترا ملک‌محمدی
...
رودکی شاعر سمرقندی
"شاعر تیره چشم روشن بین"
پدر شعر فارسی، که تو را
در غزل خواجه می‌کند تحسین
زاده رودک سمرقندی
زان سبب رودکی شده نسبت
پیشوایی به پارسی گویان
شده استاد شاعران لقبت‌ای که سبزینه‌های آوازت
رویش نوبهار موسیقی ست
شعر تو شاهکار مُلک ادب
شور تو شاهکار موسیقی ست
نیکبخت آنکه در جوار تو شد
هم نشین با کلام و آوازت
شوربخت آنکه بهره‌مند نشد
از غزل‌های ناب و از سازت
بی بصر بودی‌ای یگانه ولی
تار و پودت پُر از بصیرت بود
عالم از طبع پُر تراوش تو
لحظه در لحظه غرق حیرت بود
پدر شعر فارسی، شده‌ای
شُهره شاعران ایرانی
از تو نظم کلیله و دمنه
شیخ دربار شاه سامانی
بلعمی آن وزیر دانشمند
به تو، چون اعتقاد وافر داشت
او تو را بی نظیر می‌دانست
گر جهان بی شمار شاعر داشت
رودکی وار این ترانه به چنگ
"بویی از جوی مولیان" آورد
بوی طیبش بهار خُرّم را
همره خویش ارمغان آورد
تو چراغی خدا تو را افروخت
که نبینی تو رنگ خاموشی
یاد تو تا همیشه پابرجاست‌ای بَری یادت از فراموشی

ناصر دوستی