تجارت سیاه دارو در پلتفرم‌های مجازی؛ نظارت کجاست؟

به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، افزایش کمیابی داروهای حیاتی، پلتفرم‌های آنلاین را به محلی جدید برای دلالان دارو تبدیل کرده است. این دلالان که پیش‌تر در خیابان‌های ناصرخسرو فعالیت داشتند، اکنون از فضای مجازی برای تجارت پرسود خود بهره می‌گیرند. نبود نظارت کافی و ارائه داروهای مشکوک و غیرقانونی در این بستر، نه‌تنها سلامت بیماران خاص را به خطر می‌اندازد، بلکه باعث ایجاد نگرانی‌های جدی درباره امنیت دارویی شده است.

 کمبودهای دارویی مسیر دلال‌های دارو را برای سودجویی هموارتر کرده است. تا چند سال گذشته بیماران خاص برای پیدا کردن دارو باید به کوچه ‌پس ‌کوچه‌های شهر و به‌ویژه خیابان ناصرخسرو مراجعه می‌کردند، این یعنی بازار‌های سیاه دارو به تعداد انگشتان دست هم نمی‌رسید.

این روز‌ها فروش اینترنتی دارو سروصدایی بزرگ به پا کرده، رئیس سازمان غذا و دارو گفته است: متأسفانه در بسترهای اینترنتی، دارو به‌وضوح به فروش می‌رسد، اما این فعالیت‌ها شفاف و قانونی نیستند و بسیاری از این داروها قاچاق بوده و در مورد اصالت آن‌ها تردید وجود دارد. همچنین برخی داروها ممکن است از زنجیره توزیع رسمی خارج‌شده باشند.

خرید‌ دارو از دلال‌ها یعنی گران خریدن دارو و شک داشتن به دارویی که ممکن است از تاریخ انقضا آن چند سالی گذشته باشد.

بعضی از داروها به دلایل مختلف ازجمله عدم کیفیت نمونه داخلی از خارجی به‌صورت غیررسمی یا همان قاچاق وارد کشور می شود که دولت هیچ کنترلی بر این موضوع نمی‌تواند داشته باشد. 

رسول نظری فرد مسئول فنی یک داروخانه خصوصی بیماران خاص، در گفت‌وگو با خبرنگار آنا بابیان اینکه پلتفرم‌های متعددی در بحث فروش اینترنتی دارو ورود کرده‌اند، گفت: فروش اینترنتی دارو خلاف قانون است.

وی افزود:  به‌عنوان‌مثال کمیاب‌ترین داروهای شیمی‌درمانی که فقط در مراکز دولتی باید موجود باشد را در درگاه‌های فروش اینترنتی با چند برابر قیمت پیدا می‌شود، متاسفانه کمترین برخورد قانونی با این افراد صورت می‌گیرد.

نظری فرد ادامه داد: سایت‌ها و پلتفرم‌های فروش اینترنتی دارو تبدیل به ناصرخسرو مجازی شده‌اند، حالا علاوه بر دلالان ناصرخسرو پلتفرم‌های مجازی محل تبادل غیرقانونی دارو شده است و فروشندگان قابل‌پیگیری نیستند.

وی افزود: درصد قابل‌توجهی از داروهایی که به‌صورت مجازی در حال خریدوفروش هستند، تقلبی‌اند. حتی نسخه اصلی دارو‌های موجود در این بازار قیمت‌های سرسام‌آوری دارند. به‌عنوان‌مثال دارویی که پنج میلیون قیمت دارد ۶۰-۷۰ میلیون و گاهی خیلی راحت تا  100 میلیون  به فروش می‌رسد و برای هیچ‌کس هم مهم نیست و بیمار‌ان هرروز دچار مشکلات بیشتری می‌شوند.

مؤسس و مسئول فنی داروخانه خصوصی بیماران خاص گفت: من به عنوان یک مسئول فنی داروخانه به‌صورت امتحانی سفارشی دریکی از اپلیکیشن‌های عرضه‌کننده دارو ثبت کرده ام که داروی ۳۰ هزارتومانی را یک‌میلیون تومان فاکتور کرد.

وی در پاسخ به این سؤال که چه دارو‌هایی در فضای مجازی بیشتر به فروش می‌رسند، گفت: همه داروها به دلیل نبود نظارت در پلتفرم‌ها و سایت‌های اینترنتی در حال خریدوفروش هستند در میان سود بیشتر دلال‌ها در داروهای بیماران خاص است. دارو‌های بیماران سرطانی، شیمی‌درمانی، اعصاب و روان ازجمله این دارو‌ها هستند.

نظری فرد: در برخی بیمارستان‌های دولتی داروی قاچاق تزریق می‌کنند که برخلاف قانون است.

نظری فرد گفت: در برخی موارد پزشکان نیز بیماران را ملزم به استفاده از نمونه‌های خارجی دارو‌ می‌کنند درحالی‌که این دارو‌ها نمونه‌های داخلی دارند به‌عنوان‌مثال پزشک از تزریق اندوکسان که داروی شیمی‌درمانی است و به دلیل وجود نمونه‌های داخلی واردات این دارو ممنوع است ممانعت می‌کند و بیماران باید نمونه‌های اروپایی این دارو‌ها را تهیه کنند که تنها راه خرید این دارو‌ها بازار آزاد است و بیماران به خرید دارو از دلالان و پلتفرم‌های مجازی ترغیب می‌شوند.

دریک مورد مشاهده کردم که پزشک متخصص در بیمارستان‌ دولتی برای بیماران نمونه داخلی دارو را تزریق نمی‌کرد و متاسفانه یک دلال برای تهیه نمونه خارجی دارو معرفی‌ می‌کرد. پس از بررسی‌های انجام‌شده این نوع پزشکان از دلال‌ها درصدی سود از فروش دارو دریافت می‌کنند.

وی در خصوص وجود دارو‌های تقلبی گفت: تاریخ‌مصرف بسیاری از داروهایی که در فروشگاه های اینترنتی به فروش می‌رسد، تمام‌شده است. همچنین تعداد بسیار زیادی از داروهای موجود در بازار جعلی است و فقط بسته بندی شرکت‌های خارجی را دارد. 

مؤسس و مسئول فنی داروخانه خصوصی بیماران خاص تأکید کرد: طرح اجباری شدن تحویل دارو فقط با ارائه کارت ملی توسط خود افراد کمک بزرگی به حل مشکلات کمبود دارو در کشور می‌کند اما متأسفانه داروخانه‌ها به شکل درست این قانون را اجرا نکردند.

وی علت عدم کیفیت مناسب دارو‌های داخلی را زنجیره‌ای مشکلات دانست و گفت: مشکلات متعددی دامن‌گیر تولیدکنندگان داخلی شده است که ازجمله آن‌ها تعرفه گذاری اشتباه است و تولیدکنندگان به دلیل قیمت‌گذاری‌های دستوری از سوی سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت از مواد اولیه باکیفیت پایین استفاده می‌کنند. کیفیت پایین دارو‌های داخلی بیماران و پزشکان را مجاب به استفاده از داروهای خارجی می‌کند که به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های موجود برای واردات دارو از سوی دولت کمبود‌های دارویی به وجود می‌آید.

نظری فرد گفت: صنعت داروسازی ما به دلیل وجود قیمت‌گذاری‌های دستوری و عدم پوشش صحیح و پرداخت به‌موقع صنعت دارو توسط شرکت بیمه، ورشکسته شده است.

برای حل مشکل کمبود دارو، قطع شدن دست دلال‌ها و از بین رفتن خرید فروش دارو‌های تقلبی و در فضای مجازی ابتدا باید از تولیدکنندگان دارو حمایت شود تا در کشور محصولات باکیفیت و درجه‌یک به قیمت منصفانه محیا شود سپس با فرهنگ‌سازی و آگاه کردن مردم از ظرفیت داخل به این مهم دست پیدا کرد. جدول ذیل تنها بخشی از دارو‌هایی است که بیماران خاص در جست‌وجوی آن هستند و برای ادامه روند درمان خود دست به دامن فضای مجازی می‌شوند.