تحول نقش استادان در عصر هوش مصنوعی/انقلاب صنعتی پنجم و تغییر چهره مشاغل دانشگاهی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، نشست تخصصی «هوش مصنوعی و آینده آموزش عالی در ایران؛ راهنمایی برای سیاستگذاران» در موسسه پژوهشی و برنامه ریزی آموزش عالی برگزار شد.

محمدهادی بکائی رئیس مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات با عنوان «تحول نقش استادان در عصر هوش مصنوعی» گفت: هوش مصنوعی بهترین نویسنده و ویراستار و برنامه نویس و تاریخ دان و محقق و مقاله نویس عصر امروز است. 

وی با طرح این پرسش که کدام موضوع ارزش یاد گرفتن دارد و وقتی می‌توان تمام اطلاعات را به صورت کامل از هوش مصنوعی دریافت کرد، دانشجو چرا باید به دانشگاه بیاید؟، افزود: این مسئله شاید در مدرسه کمرنگ‌تر باشد؛ چرا که دانش آموزان توانایی یادگیری مستقل ندارند، اما دانشجویان در دانشگاه دارند. 

بکائی تصریح کرد: هوش مصنوعی چهره مشاغل را تغییر می‌دهد، وظیفه اصلی دانشگاه تربیت نیروی ماهر برای رفع نیاز‌های کشور است. انقلاب صنعتی یک شامل ماشین بخار و انقلاب صنعتی دوم شامل الکتریسیته و انقلاب صنعتی سوم شامل دیجیتال و انقلاب صنعتی چهارم شامل اینترنت اشیاء بوده است. در حال حاضر، در آستانه انقلاب صنعتی پنجم هستیم که با ظهور هوش منصوعی در حال شکل گیری است. 

وی گفت: هدف چهار انقلاب صنعتی اول «خودکارسازی مشاغل یقه آبی» است، اما در انقلاب صنعتی پنجم «خودکار سازی مشاغل یقه سفید» را شاهد خواهیم بود، یعنی افرادی که مسئولیت مشاغل را بر عهده می‌گیرند. شاید بتوان گفت پنج خصوصیت اصلی مورد انتظار شامل اتخاذ تصمیمات مبتنی بر داده، همگرایی انسان و ماشین با هدف مشترک حل نیاز جامعه، اتوماتیک سازی وظایف، ارتباطات هوشمند و شخصی سازی شده بین هویت‌های مختلف برای جامعه و مهم‌ترین آن تغییرات سریع در فناوری‌ها است. 

رئیس مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات اضافه کرد: در عصر کنونی، شایستگی‌های اصلی نیروی کار که دانشگاه باید برنامه ریزی کند شامل مهارت‌های دیجیتال و فناوری است و فارغ از هر حوزه دانشی که دانشجویان تحصیل می‌کنند بسیار مهم شناخته می‌شود. بحث یادگیری مداوم، تفکر انتقادی و حل مسئله، انعطاف پذیری مهم‌ترین مسئله‌ای است که دانشجو باید یادبگیرد و از تجربه آن نترسد. مهارت‌های بین فردی و آشنایی با مسائل اخلاقی در این زمینه اهمیت دارند. 

بکائی گفت: استادان باید در تمام زمینه‌ها استفاده از ابزار‌ها و فناوری‌ها را برای حل مسائل به دانشجویان آموزش دهند، گذشت آن زمان که در کلاس درس مباحث تئوری یاد دهیم و احساس کنیم دانشجویان از آنها استفاده کرده اند، مباحث مربوط به تاثیر بر یادگیری مداوم را می‌توان در تشویق به مطالعه مستقل، ایجاد فرهنگ پرسشگری، ترویج آموزش مبتنی بر پروژه، ارائه بازخورد و تشویق به خود ارزیابی و ایجاد انگیزه و تشویق به پیشرفت با بیان نمونه‌های موجود در این حوزه به عنوان دستور العمل استادان برای تعامل با دانشجویان امری ضروری است. 

رئیس مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات ادامه داد: دانشگاه و کلاس محل یادگیری جمعی باید باشد نه فردی. 

وی اضافه کرد: چند درصد از استادان دانشگاه‌ها در عصر امروز انعطاف پذیر هستند تا با جسارت از فناوری‌های نوظهور استفاده کنند؟ هم اکنون، بیشتر دانشجویان پیشرفته‌تر از استادان خود عمل کنند. هوش مصنوعی همانند فناوری‌های دیگر چاقوی دولبه است که دانشجو باید نحوه استفاده درست را یاد بگیرند. 

رئیس مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره آموزش سنتی گفت: استاد در گذشته نقش تعلیم دهنده را داشت، اما امروزه تسهیل گر فرایند یادگیری است و استاد به عنوان منبع اصلی تدریس شناخته می‌شد، اما امروزه استاد باید دانشجو را به سمت منابع صحیح هدایت کند و فرصت‌های یادگیری را برای دانشجو فعال کند. در گذشته یادگیری شامل مقاله استاد بود، اما امروزه دانشجویان از قبل همه مطالب را به شیوه بین المللی می‌دانند و آگاه هستند. 

وی درباره نقش حاکمیت در هوش مصنوعی گفت: نقش حاکمیت توسعه زیرساخت‌های این قضیه است که محدودیتی در این عرصه نداریم و تا حد خوبی قابل استفاده است. آموزش و توانمندسازی استادان امری مهم است، هم اکنون استادان دانشگاه معلم نیستند، بلکه محقق هستند که در این عرصه ضعف داریم. 

بکائی درباره مدل‌های بلوغ هوش مصنوعی عنوان کرد: اندازه‌گیری میزان استفاده سازمان‌ها از هوش مصنوعی را ارزیابی می‌کند و هنوز فرایندهای استانداردی برای هوش مصنوعی وجود ندارد.