تجویز، توزیع و مصرف نامناسب نیمی از همه داروها

به گزارش گروه سلامت خبرگزاری آنا، زهرا جهانگرد، در وبینار هفته ملی مقابله با مقاومت میکروبی، گفت: استفاده غیر منطقی از دارو‌ها یک مشکل بزرگ در سراسر جهان است، سازمان جهانی بهداشت تخمین می‌زند که بیش از نیمی از همه دارو‌ها به طور نامناسب تجویز، توزیع یا مصرف می‌شوند و نیمی از بیماران در مصرف صحیح آنها کوتاهی می‌کنند.

وی با بیان اینکه استفاده بیش از حد، استفاده نادرست یا سوءاستفاده از دارو‌ها منجر به هدر رفتن منابع کمیاب و خطرات بهداشتی گسترده می‌شود، تصریح کرد: نمونه‌هایی از استفاده غیر منطقی از دارو‌ها عبارتند از، پلی فارماسی (تعداد) اقلام نامتعارف دارویی در نسخه هر بیمار)، استفاده نامناسب از دارو‌های ضد میکروبی اغلب در دُز ناکافی و برای عفونت‌های غیرباکتریایی، استفاده بیش از حد از دارو‌های تزریقی زمانی که فرمولاسیون خوراکی مناسب‌تر است، عدم تجویز مطابق با دستورالعمل‌های بالینی، خود درمانی نامناسب اغلب در رابطه با دارو‌هایی که فقط با نسخه تجویز می‌شوند و عدم پایبندی به رژیم‌های درمانی بر اساس دُز.

 جهانگرد با اشاره به استراتژی‌های ۱۲ گانه سازمان جهانی بهداشت برای تجویز و مصرف منطقی داروها، بیان کرد: این استراتژی‌ها عبارتند از، ۱-ایجاد یک نهاد ملی چند رشته‌ای برای هماهنگی سیاست‌های مصرف دارو تشکیل کمیته کشوری و کمیته‌های دانشگاهی تجویز و مصرف منطقی دارو)، ۲-استفاده از دستورالعمل‌های بالینی (تدوین و اجرای پروتکل برای ۸ آنتی بیوتیک پرهزینه و پرمصرف)، ۳-تهیه و استفاده از فهرست ملی دارو‌های اساسی تدوین و ابلاغ لیست دارو‌های اساسی، ۴-ایجاد کمیته‌های دارویی و درمانی در مناطق و بیمارستان‌ها (تشکیل کمیته‌های دارو و درمانی بیمارستانی)، ۵-گنجاندن آموزش دارو درمانی مبتنی بر مشکل، در برنامه‌های درسی مقطع کارشناسی (برگزاری کارگاه‌های متعدد با عنوان اصول نسخه نویسی منطقی برای دانشجویان پزشکی)، ۶- ادامه تحصیل پزشکی ضمن خدمت به عنوان یک الزام مجوز، ۷-نظارت ممیزی و بازخورد (ارسال گزارش بازخورد به ۷۰ درصد پزشکان)، ۸-استفاده از اطلاعات مستقل در مورد دارو‌ها ۹-آموزش عمومی در مورد داروها، ۱۰-اجتناب از انگیزه‌های مالی نادرست، ۱۱-استفاده از مقررات مناسب و اجباری قانون فروش دارو‌های نسخه‌ای با نسخه پزشک، ۱۲-مخارج کافی دولت برای اطمینان از در دسترس بودن داروها.

وی افزود: بکارگیری این ۱۲ استراتژی در تجویز و مصرف داروها، قطعا در مورد دارو‌های آنتی بیوتیک نیز تاثیرگذار بوده و تجویز و مصرف آنها را نیز کاهش داده و در پیشگیری از بروز مقاومت میکروبی نیز تاثیرگذار است.

سرپرست دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت سازمان غذا و دارو درخصوص اقدامات انجام شده توسط سازمان غذا و دارو در زمینه مصرف منطقی دارو‌های ضدمیکروبی، اظهار کرد: آموزش‌های مربوط به عموم مردم با همکاری معاونت‌های غذا و داروی سراسر کشور، برنامه‌های مرتبط به گروه پزشکی و پیراپزشکی با همکاری انجمن‌های تخصصی و معاونت‌های غذا و دارو، عضویت در برنامه GLASSAMC سازمان بهداشت جهانی، پایش مصرف آنتی بیوتیک‌ها بر اساس طبقه بندی AWaRe سازمان بهداشت جهانی، پایش مصرف آنتی بیوتیک در بیمارستان‌های آموزشی سراسر کشور، همکاری در تدوین برنامه Antibiotic stewardship، بررسی ایمنی و عوارض ناخواسته دارو‌های آنتی میکروبیال و احیای برگزاری همایش تجویز و مصرف منطقی دارو، از جمله اقدامات سازمان در این زمینه است.

وی گفت: در سال ۱۴۰۲ آموزش‌های عمومی در طریق رسانه و صدا و سیما، محتوا‌های چاپ شده و کارگاه‌ها و سمینار‌های آموزشی مردمی، تدوین کتاب‌های آموزشی برای سنین مختلف و کتاب کودک و برای گروه‌های پزشکی، دوره‌های بازآموزی و آموزش‌های مداوم حرف پزشکی، پایش نسخ، برگزاری کمیته‌های تجویز و مصرف منطقی دارو‌ها در ستاد و دانشگاه‌ها و برگزاری دوره‌های بازآموزی در مورد دارو‌های آنتی بیوتیک، انجام شد.

 جهانگرد عنوان کرد: در سال ۱۴۰۲، حدود ۱۳۰ میلیون نسخه در سامانه نسخ بررسی و مشخص شد که حدود ۳۶.۳ درصد نسخه‌های بیمار‌های سرپایی، دارای آنتی بیوتیک است که از استاندارد جهانی بالاتر بوده و باید زیر ۲۰ درصد باشد.