پزشک خانواده، پروژه‌ای فراتر از وزارت بهداشت/ نیاز به همکاری گسترده دولت و رسانه‌ها
به گزارش آنا- زهرا اردشیری؛ برنامه پزشک خانواده در ایران، به‌عنوان یک تحول اساسی در نظام سلامت، فراتر از یک پروژه محدود به وزارت بهداشت است. این طرح به دلیل ابعاد وسیع آن که تمامی ارکان دولت، رسانه‌ها، نظام بیمه و جامعه را شامل می‌شود، نیازمند هماهنگی گسترده‌تری است. چندی پیش علی جعفریان، مشاور عالی وزیر بهداشت، تأکید کرد که ریاست ستاد ملی اجرای این برنامه بر عهده رئیس‌جمهور است و به همین دلیل، اجرای موفق آن به همکاری همه‌جانبه دولت و دیگر نهاد‌ها نیاز دارد. او معتقد است که پزشک خانواده بیش از آن که یک طرح صرفاً بهداشتی باشد، یک پروژه اجتماعی و اقتصادی است که باید با توجه به تمامی ابعاد آن اجرایی شود.
چالش تأمین منابع مالی و مدل‌های اجرایی برنامه پزشک خانواده در ایران
یکی از اصلی‌ترین چالش‌ها در مسیر اجرای این طرح، کمبود منابع مالی است. جعفریان اشاره می‌کند که با وجود پیش‌بینی منابع مالی در سال جاری برای اجرای برنامه پزشک خانواده، هیچ‌یک از این منابع محقق نشده‌اند. به‌عبارتی، تخصیص منابع کافی برای این طرح در بودجه سال ۱۴۰۴ از ضروریات است. وی هشدار داد که اگر این منابع تأمین نشوند، برنامه پزشک خانواده با مشکلات جدی در مرحله اجرایی مواجه خواهد شد. این تأمین منابع نه تنها به تخصیص پولی برای اجرای آن، بلکه به ایجاد زیرساخت‌های پایدار برای ادامه پروژه در سال‌های آتی نیز نیاز دارد.
در خصوص مدل‌های اجرایی این طرح، جعفریان پیشنهاد داد که سه مدل مختلف برای گسترش پزشک خانواده در سطح ملی وجود دارد. نخستین مدل، تعمیم اجرای سطح یک برنامه به تمام کشور است که هم‌اکنون در استان‌های فارس و مازندران به‌عنوان پایلوت در حال اجراست. مدل دوم شامل تکمیل سطوح تخصصی‌تر در همان استان‌های پایلوت است و مدل سوم به تدریج گسترش برنامه از استان‌های همجوار فارس و مازندران به سایر نقاط کشور را پیش‌بینی می‌کند. انتخاب هر یک از این مدل‌ها، به‌ویژه در شرایط اقتصادی کنونی، بستگی به میزان منابع اختصاص‌یافته به برنامه در سال ۱۴۰۴ دارد.
از سوی دیگر، یکی از چالش‌های عمده در اجرای این طرح، نیاز به فرهنگ‌سازی و تغییر نگرش عمومی به خدمات بهداشتی و بیمه است. جعفریان معتقد است که برای موفقیت برنامه پزشک خانواده، لازم است مردم تغییر نگرش جدی در مورد مدل‌های جدید درمانی و ارجاع به پزشک خانواده داشته باشند. تغییر الگوی سنتی مراجعه مستقیم به پزشک متخصص، یکی از مهم‌ترین مسائلی است که باید مورد توجه قرار گیرد. در این راستا، رسانه‌ها می‌توانند نقش بسیار مؤثری در آموزش و آگاهی‌بخشی به مردم ایفا کنند. رسانه‌ها باید با ایجاد برنامه‌های آموزشی، مردم را به پذیرش این مدل جدید و مزایای آن ترغیب کنند.
تجربه اجرای طرح پزشک خانواده در استان‌های فارس و مازندران نشان داده که این طرح می‌تواند ارتباط نزدیک و اثربخشی بین مراقبان سلامت و بیماران ایجاد کند. این ارتباط نزدیک، در نهایت می‌تواند به بهبود کیفیت خدمات بهداشتی و کاهش مراجعات غیرضروری به مراکز درمانی منجر شود. با این حال، در مناطق شهری این استانها، کمبود مراقبان سلامت و پزشکان همچنان یک مانع جدی است که باید رفع شود. این کمبود منابع انسانی می‌تواند در صورت گسترش برنامه به سایر استانها، چالش‌هایی جدی به‌وجود آورد.
جعفریان همچنین بر این نکته تأکید کرد که اجرای پزشک خانواده در کوتاه‌مدت تأثیری در کاهش هزینه‌های نظام سلامت نخواهد داشت. با این حال، او معتقد است که در بلندمدت، این برنامه می‌تواند به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری پایدار در بهبود دسترسی به خدمات بهداشتی و مدیریت منابع در نظام سلامت کشور عمل کند. شرط اصلی این موفقیت، تأمین منابع مالی کافی و ایجاد یک ردیف بودجه مستقل و پایدار برای این برنامه است که بتواند اجرای آن را در سال‌های آینده تضمین کند.
در نهایت، برای موفقیت برنامه پزشک خانواده، تصمیم‌گیری‌های کلان و همکاری بین‌بخشی میان دولت، وزارت بهداشت، نظام بیمه، رسانه‌ها و مردم ضروری است. این برنامه، با وجود چالش‌های مالی، منابع انسانی و فرهنگی، می‌تواند به‌عنوان یک گام اساسی در اصلاح نظام سلامت ایران و افزایش کارآمدی خدمات بهداشتی عمل کند، به شرط آن که تمامی بخش‌های جامعه در اجرای آن نقش فعال و مؤثری داشته باشند.
انتهای پیام/