«فناوری نانو» پیشران تحولات اقتصادی ایران/بیشترین سهم صادرات نانو مربوط به چه کشورهایی است؟

خبرگزاری آنا-گروه علم و فناوری: اکنون در شرایطی که بی سابقه‌ترین تحریم‌های اقتصادی بر کشور اعمال شده است، ایران توانسته است با اتکا به توان متخصصان داخلی در فناوری نوظهوری مانند نانو در زمینه‌های مختلف نفت و انرژی، بهداشت و سلامت، آب و محیط زیست، کشاورزی و بسته‌بندی، خودرو، رنگ و پوشش، ساختمان، منسوجات و مواد به پیشرفت‌های چشمگیری دست پیدا کند.

اکنون ستاد فناوری‌های نانو و میکرو بر مبنای سند ملی توسعه علوم و فناوری نانو در افق ۱۴۱۲ (مصوب ۲۴ آبان‌ماه ۱۴۰۱ شورای عالی انقلاب فرهنگی) ۷ راهبرد کلان برای پیشرفت فناوری نانو در ایران بکار گرفته است.

در این مسیر برای تحقق این راهبرد‌ها و توسعه صادرات و صنعتی سازی و توسعه بازار محصولات مبتنی بر فناوری نانو ساز و کار‌ها و نهاد‌ها و برنامه‌های پلتفریم مختلفی شکل گرفته‌اند و گروه‌های صنعتی و شرکت‌های بزرگ، شرکت‌های کوچک و متوسط، هسته ها، گروه‌ها و افراد برای راه اندازی کسب و کار و ماموریت هایشان مورد حمایت ویژه ستاد فناوری‌های نانو و میکرو قرار گرفته اند.

یکی از اجزاء این برنامه ده ساله، توسعه فناوری و محصول است. ستاد توسعه فناوری‌های نانو و میکرو در طول سال‌های گذشته، برنامه‌های توسعه محصول متنوعی را مورد حمایت قرار داده است.

تمرکز ستاد توسعه فناوری نانو و میکرو در سال ۱۴۰۲ بر افزایش تعداد پروژه‌های توسعه نانو بوده است به گونه‌ای که سال گذشته ۳۲۹ پروژه در سطوح مختلف توسط این ستاد مورد حمایت قرار گرفتند.

طی سال گذشته از پروژه‌های توسعه فناوری و محصول محققان در سطوح TRL۲-۳، کسب و کار‌های نوپا در سطوح TRL۴-۶ و شرکت‌های صنعتی در سطوح TRL۵-۹ حمایت شده اند. در نیمه نخست امسال نیز ۱۶۹ پروژه در سطوح مختلف مورد حمایت قرار گرفته اند.

در میان حوزه‌های سلامت و انرژی بیشترین سهم را در پروژه‌های مورد حمایت ستاد توسعه فناوری‌های نانو و میکرو را در سال ۱۴۰۲ داشته‌اند. این حمایت‌ها به‌صورت مالی بلاعوض یا تسهیلات ارائه شده است؛ به‌طوری‌که در حوزه سلامت ۵۰ میلیارد تومان و در حوزه نفت و گاز و انرژی ۱۸ میلیارد تومان تخصیص یافته است.

 بنابر اعلام ستاد توسعه فناوری‌های نانو و میکرو از سال ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۲، ۱۵۷۷ محصول فناورانه تاییدیه این ستاد را دریافت کرده‌اند.

حجم بازار ۶۲ هزار میلیاردی

حجم فروش نانومحصولات ساخت ایران ۶۲ هزار میلیارد تومان (معادل ۱۶۲۰ میلیون دلار) است که ۹۰.۸ درصد آن به بازار داخلی و ۹.۲ درصد آن به صادرات اختصاص دارد.

همچنین رشد فروش محصولات نانو ساخت ایران نسبت به سال ۱۴۰۱ به ۱۰۴ درصد رسیده است.

 سهم اصلی این بازار به فناوری‌های نانوپوشش، نانوکامپوزیت و نانوکاتالیست‌ها مربوط می‌شود.

در سال ۱۴۰۲، ۱۱ شرکت با درآمد بیش از ۱۰۰۰ میلیارد تومان به عنوان شرکت‌های بزرگ و تاثیرگذار شناسایی شده‌اند.

سهم بازار صادراتی این شرکت‌ها از کل بازار نانو در سال گذشته ۹٫۲ درصد بوده است.

صادرات محصولات نانوی ایران به ۴۹ کشور در ۵ قاره صورت گرفته است که حدود ۶۰ درصد از این صادرات به کشور‌هایی نظیر عراق، سوریه، هند، چین و ترکیه انجام شده است.

بیشترین سهم صادرات مربوط به محصولات عمرانی، نانومواد، اپتیک و الکترونیک است و در حوزه محصولات کشاورزی نیز رشد ۲۰ برابری نسبت به سال قبل ثبت شده است.

اثرات اجتماعی و اقتصادی محصولات فناوری نانو

 توسعه فناوری نانو طی سال‌ها اثرات قابل توجهی در حوزه‌هایی مانند سلامت و کشاورزی به همراه داشته است. هرچند اکنون سهم این حوزه‌ها در بازار زیاد نیست، اما تاثیرات اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی دارند و ستاد توسعه فناوری‌های نانو و میکرو حمایت ویژه‌ای از این حوزه‌ها به عمل می‌آورد. حجم بازار حوزه سلامت در سال ۱۴۰۲ در زمینه پیشگیری، تشخیص و درمان ۱۰۵۰ میلیارد تومان بوده است.

محصولاتی مانند دارو‌های نانوی ضد سرطان از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۲ منجر به صرفه‌جویی ارزی به میزان ۱۲۶ میلیون دلار و کاهش هزینه‌های بیمه به مبلغ ۱۲۰۰۰ میلیارد تومان شده‌اند.

همچنین، در حوزه کاتالیست و نانوکاتالیست، حجم فروش چهار سال گذشته به ۲۱ هزار میلیارد تومان رسیده است و حدود ۶۰ درصد نیاز کاتالیست صنایع پتروشیمی، نفت و گاز و خودرو و فولادسازی توسط شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی تامین می‌شود.