۱۳ آبان در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۱۳ آبان برابر ۳ نوامبر را ورق می‌زنیم.  

*** 

اولین جاندار در فضا 

۳ نوامبر ۱۹۵۷ میلادی برابر با ۱۳ آبان ۱۳۳۶ خورشیدی، کپسول اسپوتنیک ۲ به فضا پرتاب شد و اولین جاندار به فضا رفت. این موجود زنده، یک سگ هاسکی سیبریایی به نام لایکا بود. طبق طراحی، این فضاپیما برای بازگشت برنامه‌ریزی نشده بود و این‌گونه لایکا در مدار درگذشت. داده‌های زیستی در فضا که، اولین داده‌ها در نوع خود بود مدتی که او هنوز زنده بود به زمین منتقل شد. این داده‌ها به دانشمندان نشان داد که لایکا چگونه با فضا سازگار می‌شود که اطلاعات مهم و ارزشمندی برای ماموریت‌های سرنشین‌دار برنامه‌ریزی‌شده قریب‌الوقوع بودند. این ماهواره ۵۰۸ کیلوگرمی ۱۶۲ روز در مدار باقی ماند و یاد لایکا به‌عنوان قهرمان در اتحاد جماهیر شوروی ثبت شد. یوری گاگارین، کیهان‌نورد روس، در ۱۲ آوریل ۱۹۶۱ سوار وستوک ۱ اولین انسانی شد که یک فضاپیما را هدایت کرد. 

غذای منجمد 

۳ نوامبر ۱۹۵۲ میلادی برابر با ۱۳ آبان ۱۳۳۱ خورشیدی، کلارنس بردسی اولین نخودفرنگی منجمد را در چستر، نیویورک به بازار عرضه کرد. زمانی که این طبیعت‌شناس آمریکایی نزدیک قطب شمال بود شیوه انجماد گوشت را از اینوئیت‌ها (اسکیموهای کانادا) ساکن منطقه لابرادور آموخت و مشاهده کرد که ماهی تازه‌صیدشده، وقتی در معرض باد سرد روی یخ قطبی قرار گرفت، تقریباً بلافاصله به حالت جامد منجمد شد. سپتامبر ۱۹۲۲، بردسی شرکتی به‌نام غذاهای دریایی بردسی را برای فرآوری فیله‌های ماهی سرد در کارخانه‌ای نزدیک بازار ماهی فالتون در شهر نیویورک راه‌اندازی کرد. ۳ جولای ۱۹۲۴ او شرکت General Seafood Corporation را برای آغاز صنعت غذاهای منجمد تاسیس کرد. خرده‌فروشی غذاهای منجمد در ۶ مارس ۱۹۳۰ در اسپرینگفیلد، ماساچوست در بازار آزمایشی اسپرینگفیلد آغاز شد که ۲۶ نوع سبزیجات، میوه، ماهی و گوشت‌های مختلف را به‌صورت منجمد عرضه می‌کرد. 

اس‌.او.اس 

۳ نوامبر ۱۹۰۶ میلادی برابر با ۱۳ آبان ۱۲۸۵ خورشیدی، در سندی که به‌دست نمایندگان ۲۷ کشور در دومین کنوانسیون بین‌المللی تلگراف بی‌سیم در برلین امضا شد، اس.‌او.اس به‌عنوان علامت خطر بین‌المللی تعیین شد. این پیام اضطراری کد مورس، جایگزین علامت تماس قبلی مارکونی شد که سی.کیو.دی بود. تا سال ۱۹۰۴ بسیاری از کشتی‌های بریتانیایی فرا اقیانوس اطلس تجهیزات بی‌سیم داشتند. CQ قبل از سیگنال‌های زمانی و اعلان‌های ویژه به‌عنوان نشانه‌ای برای همه ایستگاه‌ها استفاده شد. اما شرکت مارکونی پیشنهاد کرد که حرف D به معنای اضطراری هم به آن اضافه شود. به‌این‌ترتیب کد سی‌.کیو.دی به‌عنوان یک پیام اضطراری در ۱ فوریه ۱۹۰۴ ایجاد شد، اما هرگز به‌معنی Come Quick Danger (خطر! سریع بیا) نبود. اس.‌او.اس به‌عنوان مخفف عبارت Save Our Souls (جان‌های ما را نجات دهید) یا Save our Ship (کشتی ما را نجات دهید) بود.  

جوکیچی تاکامین 

۳ نوامبر ۱۸۵۴ میلادی برابر با ۱۳ آبان ۱۲۳۳ خورشیدی، جوکیچی تاکامین، زیست‌شیمی‌دان و صنعتگر ژاپنی‌آمریکایی به‌دنیا آمد. تاکامین در سال ۱۹۰۱ موفق شد هورمون تولید‌شده در غده فوق‌کلیوی را جدا کند. این هورمون باعث می‌شود بدن به شرایط اضطراری پاسخ دهد. این ماده شیمیایی که آدرنالین بود و اکنون اپی‌نفرین نامیده می‌شود درواقع، اولین هورمون خالصی بود که از منابع طبیعی جدا شد. او برای این ماده توانست حق ثبت اختراع آمریکا را دریافت کند و با بازاریابی آدرنالین به ثروت زیادی دست یابد. اما محصولی که او به بازار عرضه کرد، اپی‌نفرین خالص نبود، بلکه مخلوطی از این هورمون و ترکیب هورمون دیگری به نام نوراپی‌نفرین (یا نورآدرنالین) بود. امروزه این ماده به‌صورت مصنوعی ساخته می‌شود. او همچنین تاکادیاستاز را پیدا کرد. تاکادیاستاز نوعی دیاستاز که از رشد، توسعه و تغذیه یک قارچ میکروسکوپی مشخص به نام آسپرژیلوس اوریزائی حاصل می‌شود.