عرضه خدمات نوین به بازار انرژی با تولید فناوری‌های دانایی‌محور/ قوی‌ترین شرکت‌های فناور جذب می‌شوند

خبرگزاری آنا - احسان عربی مفرد؛ دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز سال ۱۳۹۹ با توجه به ظرفیت‌های استان خوزستان و با تکمیل زنجیره حمایتی خود، سرای نوآوری انرژی در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی را با توجه به آمایش سرزمینی راه‌اندازی کرد. 

دانشگاه آزاد اسلامی اهواز سال ۱۴۰۱ با اختصاص فضایی به مساحت بیش از ۴ هزار و 700 متر مربع در چهار طبقه در ساختمان مرکزی علوم و تحقیقات سابق خوزستان و عقد قراردادی مشترک با پارک علم و فناوری خوزستان به راه‌اندازی نخستین پردیس مشترک علم و فناوری انرژی خوزستان با ظرفیت بیش از ۶۰ شرکت فناور بالغ و دانش‌بنیان ذیل سرای نوآوری انرژی (نفت، گاز و پتروشیمی) واحد اهواز اقدام کرد.

خبرنگار آنا در همین راستا با جعفر ملک‌محمدی عضو هیئت علمی تمام‌وقت دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز که به تدریس علوم ریاضی مشغول است و سابقه فعالیت در حوزه‌های اداری و مالی و ریاست واحد‌های دانشگاهی در استان خوزستان را در کارنامه دارد و با تجارب مختلف و مفید اکنون در مسئولیت‌های حوزه فناوری، نوآوری و کارآفرینی دانشگاه و رئیس سرای نوآوری انرژی فعال است، گفت‌وگویی مشروح داشته است که در ادامه می‌خوانیم.

آنا: دلایل انتخاب واحد دانشگاهی اهواز برای ایجاد سرای نوآوری انرژی (نفت، گاز و پتروشیمی) چه بود و فعالیت‌ها از چه زمانی آغاز شد؟

ملک‌محمدی: سال ۱۳۹۹ با توجه به تأکید دکتر طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی مبنی بر رویکرد جدید دانشگاه از نسل اول و دوم به دانشگاه نسل سوم و چهارم و در نهایت نسل پنجم و با توجه به ظرفیت‌های استان خوزستان به عنوان یک استان مهد انرژی (نفت، گاز و پتروشیمی) و وجود مرکز رشدی فعال در حوزه مرتبط با انرژی و استقرار شرکت‌های فناور در حوزه مرتبط با انرژی (نفت، گاز و پتروشیمی)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز را بر آن داشت با تکمیل زنجیره حمایتی خود به راه‌اندازی سرای نوآوری انرژی در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی با توجه به آمایش سرزمینی اقدام کند. 

{$sepehr_key_2756}

آنا: مأموریت‌های سرای نوآوری انرژی (نفت، گاز و پتروشیمی) چیست؟

ملک‌محمدی: سرا‌های نوآوری ساختار‌های جدیدی در اکوسیستم فناوری و نوآوری دانشگاه هستند که با در اختیار قراردادن امکانات و خدمات باعث کاهش هزینه‌های اولیه برای ایجاد یک فناوری از یک سو و با ارائه مشاوره‌های لازم مدیریتی و حقوقی، ضعف شرکت‌ها را از سوی دیگر جبران می‌کنند.

به عبارت دیگر هدف اصلی سراها، کمک به ایجاد شرکت‌ها و مؤسسات توسط افراد نوآور و کارآفرین است به‌نحوی‌که بتوانند با ریسک کمتر به موفقیت دست یافته و در بازار‌های آزاد ملی و بین‌المللی رقابت کنند. سرا‌های نوآوری در عمل بستر توسعه واحد‌های کوچک و متوسط اقتصادی را از طریق کارآفرینان فراهم می‌کنند و مهم‌ترین ابزار توسعه فناوری اقتصاد در بسیاری از کشور‌های در حال توسعه به حساب می‌آیند.

سرای نوآوری انرژی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز هم به عنوان بخشی از زیرساخت‌های اصلی پیگیری فرآیند توسعه فناوری در منطقه جنوب غرب کشور برای بسیج همه توانمندی‌های موجود در منطقه و با تأکید بیشتر بر توانمندی‌های استادان و دانشجویان دانشگاه، برنامه ریزی و مأموریت پیدا کرد.

با بررسی‌های انجام‌شده از وضعیت استان خوزستان و منطقه به بالابودن نرخ بیکاری در استان حدود ۲۵.۷ درصد که در میان استان‌های کشور به‌رغم وجود صنایع مادر و ظرفیت موجود در استان در رده‌های بالاتر از نرخ متوسط بیکاری در کشور قرار دارد، می‌رسیم. با وجود کاهش جمعیت خانوار در اکثر نقاط کشور در استان خوزستان جمعیت خانوار نه تنها کاهشی نبوده، بلکه شاهد افزایش جمعیت خانوار و به تبع آن جمعیت کل استان در سال‌های آتی خواهیم بود، یعنی اینکه در صورتی که فکر اساسی به عمل نیاید و شیب کاهش نرخ بیکاری با سرعت بیشتری دنبال نشود نه تنها شاهد کاهش نرخ بیکاری نخواهیم بود، بلکه هر سال بر این آمار نیز افزوده خواهد شد.

از سوی دیگر بخش کشاورزی استان خوزستان غالباً سنتی بوده و توان پذیرش و جذب نیروی انسانی خواهان اشتغال را ندارد، بخش صنعت، معدن و تجارت نیز با توجه به میزان شاغلان در این مراکز و میزان ارزش افزوده ایجاد شده در صنایع، بین همه شهر‌های استان فقط شهر اهواز با رتبه دو در کشور دسته‌بندی می‌شوند.

در بخش آموزش عالی و تحقیقات، توزیع جمعیت دانشجویی در شهر اهواز متمرکز شده است. (فعالیت بیش از ۳ هزار عضو هیئت علمی نیمه وقت، تمام وقت و حق التدریس و بیش از ۱۰۰هزار نفر جمعیت دانشجویی)، بخش عمده‌ای از سرمایه گذاری‌های زیربنایی و صنعتی در شهر اهواز و یا حداکثر در محدوده ۱۰۰ کیلومتری مرکز استان (شهر اهواز) متمرکز شده است؛ بنابراین ضرورت استفاده از امکانات و شرایط منطقه برای توسعه همه جانبه و تلاش برای رشد و ارتقای دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان و نیز حمایت از دانشجویان و دانش آموختگان آن و ...، ایجاد و فعالیت مرکزی با هدف حمایت از این توسعه را قوت بخشید.

سرا‌های نوآوری به عنوان مراکزی که تحت مدیریت استادان مجرب دانشگاه با هدف متعالی استقرار اقتصاد دانش‌محور در منطقه و دانشگاه و کسب رتبه درخور تولید و کاربرد فناوری‌های نوین در حوزه‌های انرژی (نفت، گاز و پتروشیمی) از طریق ارائه‌ خدمات حمایتی، ایجاد و توسعه‌ حرفه‌های جدید توسط کارآفرینانی که در قالب واحد‌های نوپای فعال در زمینه‌های مختلف منتهی به فناوری، متشکل شده‌اند و اهدافی اقتصادی مبتنی بر دانش و فن دارند را پشتیبانی می‌کند.

مهم‌ترین مأموریت‌های سرای نوآوری انرژی واحد اهواز را می‌توان دستیابی به زیرساخت‌های مطلوب برای جذب قوی‌ترین شرکت‌های فناور ملی و مطرح بین‌المللی، بهره‌مندی واحد‌های فناور از دانش و فناوری روز دنیا، تحقق ارتباط مؤثر اجزای زنجیره ایده محصول، دستیابی به بالاترین میزان فروش حاصل از توسعه فناوری در سطح ملی و بین‌المللی، خلق و توسعه فناوری‌های نوین مبتنی بر مزیت‌های منطقه‌ای، تولید ثروت و افزایش سطح زندگی مردم از طریق فناوری‌های تجاری‌شده در دانشگاه و ایجاد بستر لازم برای تجاری‌کردن نتایج تحقیقات استادان و دانشجویان دانشگاه با هدف رفع نیاز به واردات برشمرد.

رشد و توسعه واحد‌های صنعتی از طریق استقرار واحد‌های R&D در سرای نوآوری در راستای اتصال دقیق صنعت و دانشگاه، ایجاد و توسعه‌ کارآفرینی، نوآوری و خلاقیت پژوهشگران جوان و دانش‌آموختگان دانشگاهی، کمک به رونق اقتصاد متکی بر دانش و اقتصاد مقاومتی در دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان، حمایت و مشارکت در اجرا و پیاده سازی طرح‌های پژوهشی و کاربردی در صنعت و تولید و توسعه‌ فناوری‌های دانایی‌محور با در نظر گرفتن اولویت‌های کشور و منطقه برای ایجاد صنایع و خدمات نوین و قابل عرضه به بازار در حوزه انرژی (نفت، گاز و پتروشیمی) از دیگر مأموریت‌های سرای نوآوری انرژی هستند.

آنا: فعالیت‌های سرا از ابتدا تاکنون چه بوده است؟

ملک‌محمدی: دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز سال ۱۴۰۱ با اختصاص فضایی به مساحت بیش از ۴ هزار و 700 متر مربع در چهار طبقه در ساختمان مرکزی علوم و تحقیقات سابق خوزستان و عقد قراردادی مشترک با پارک علم و فناوری خوزستان به راه‌اندازی نخستین پردیس مشترک علم و فناوری انرژی خوزستان با ظرفیت بیش از ۶۰ شرکت فناور بالغ و دانش‌بنیان ذیل سرای نوآوری انرژی (نفت، گاز و پتروشیمی) واحد اهواز اقدام کرد که پس از آغاز عملیات بازسازی و بهسازی فضا از سال ۱۴۰۲ جذب و پذیرش شرکت‌های دانش‌بنیان و واحد‌های فناور در حوزه انرژی آغاز و عملیاتی شد. 

آنا: نحوه تعامل و همکاری نهاد‌ها و سازمان‌های مربوط با سرای نوآوری انرژی به چه صورت بوده و آیا تفاهم‌نامه و یا قراردادی در مدت زمان فعالیت سرا تبادل شده است؟

ملک‌محمدی: تعامل و همکاری خوب با نهاد‌ها و سازمان‌های مرتبط در استان خوزستان از گذشته برقرار بوده است و سعی شده با برگزاری سلسله جلساتی جدید، این تعامل و همکاری عمیق‌تر و شرایط کار با سازمان‌ها و شرکت‌های مستقر در منطقه گسترده‌تر شود.

مهم‌ترین تفاهمی که ابتدا ضروری بود مورد توجه قرار گیرد، استقرار شرکت‌های بالغ و دانش‌بنیان مستقر در اکوسیستم فناوری و نوآوری استان و منطقه در حوزه انرژی (نفت، گاز و پتروشیمی) در سطح استان و منطقه بود که با عقد قرارداد پردیس مشترک بین دانشگاه و پارک علم و فناوری خوزستان سال ۱۴۰۱ منعقد و سال ۱۴۰۲ اجرایی شد. با این اقدام ویترین و گلچینی از شرکت‌های فعال و دانش‌بنیان در حوزه تخصصی انرژی (نفت، گاز و پتروشیمی) شکل اجرایی گرفت.

در فاز بعد برگزاری نشست‌ها و عقد تفاهم‌نامه‌های مشترک برای اعلام نیاز‌ها در حوزه انرژی و مرتفع کردن چالش‌های صنعت نفت، گاز و پتروشیمی انجام که از آن جمله می‌توان تفاهم‌نامه‌های منعقده با شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب، شرکت ملی حفاری ایران، شرکت فولاد خوزستان، شرکت فولاد اکسین خوزستان و ... را ذکر کرد. حضور در نمایشگاه‌های تخصصی ازجمله رویداد‌های ملی عصر امید، نمایشگاه صنعت نفت و ... نیز در دستور کار قرار گرفت که لایه ارتباطی تقویت شده و کار معرفی محصولات و خدمات فناورانه تکمیل شود.

آنا: با توجه به فعالیت متمرکز سرا در زمینه زیرساخت‌های فناوری و نوآوری، پارک‌های علم و فناوری، مراکز رشد، مراکز TTO، مراکز شتاب‌دهی، مراکز کسب و کار، مراکز ثبت اختراع و مراکز خدمات فناوری چه فعالیتی در سرای نوآوری انرژی صورت گرفته است؟

ملک‌محمدی: وجود مرکز رشد تخصصی در حوزه انرژی (نفت، گاز و پتروشیمی) و راه‌اندازی نخستین پردیس مشترک ذیل سرای نوآوری انرژی، برگزاری دوره‌های تخصصی مشترک توسط شرکت‌های توانمند، انجام شبکه سازی‌های تخصصی در حوزه تخصصی انرژی، برگزاری چالش ویکند‌ها و تور‌های صنعتی، استقرار دو شتابدهنده تخصصی، بهره‌مندی از استقرار مراکز کسب و کار تخصصی، راه‌اندازی دفتر صندوق غیردولتی دانشگاه آزاد اسلامی در استان و در مرکز رشد واحد اهواز و ... گوشه‌ای از مهم‌ترین فعالیت‌های سرا‌ نوآوری انرژی واحد اهواز براساس سند تحول و تعالی دانشگاه بوده که در این مدت پیگیری و انجام شده است.

آنا: برنامه‌های پیش روی سرای نوآوری انرژی را تشریح کنید و بفرمایید در تازه‌ترین تصمیم چه اهدافی را دنبال می‌کنید و چه تعداد هسته فناور، واحد فناور و شرکت در زیرمجموعه خود دارید؟

ملک‌محمدی: سال جاری در نظر داریم ضمن کیفی‌سازی فرآیند جذب و پذیرش شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور در پردیس علم و فناوری انرژی خوزستان با استقرار کارگزاران تخصصی فرآیند حمایتی و توانمندسازی شرکت‌ها مستقر را سرعت بخشیده و با برگزاری تور‌های عارضه‌یابی در سطح شرکت‌های صنعتی و مادر تخصصی استان سبب افزایش ارتباط مؤثر به عنوان یک حلقه مفقوده در اکوسیستم فناوری و نوآوری استان شویم.

امسال در سرای نوآوری انرژی (نفت، گاز و پتروشیمی) دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز سه هسته فناور و ۶۵ واحد فناور مستقر بوده که از این تعداد ۱۲ واحد آن دانش‌بنیان هستند.

آنا: تأثیرگذاری سرای نوآوری انرژی در دانشگاه (درآمد غیرشهریه و ...)، شرکت‌های دانش‌بنیان، کارآفرینی، رونق تولید و. چگونه بوده است؟

ملک‌محمدی: با توجه به اینکه سرای نوآوری انرژی دو سالیست فعالیت خود را عملاً آغاز کرده و حوزه فناوری و نوآوری حوزه‌ای زمانبر است و نیاز به صبر و حوصله دارد، کسب درآمد از حوزه فناوری مستلزم وجود زیرساخت‌ها، قوانین بالادستی شفاف و اعتقاد به اجرای آن و اجرایی سازی آن در سطوح میانی و پایین است.

صادقانه باید گفت به‌رغم پیشرفت فناوری در کشور، هنوز دلالی نقش نخست را در بخش درآمدی بازی می‌کند. در ارزیابی یک مجموعه باید همه این موارد مورد توجه قرار گرفته و لحاظ شود. با درنظرگرفتن این موارد و با یک نگاه اجمالی از آنچه در سرای نوآوری انرژی اتفاق افتاد، می‌توان امید به آینده و چشم‌انداز بهتری را انتظار داشت.

ظرفیت‌ها چه در بخش هیئت علمی و فناور و چه در بخش وجود نیاز، بسیار زیاد است؛ اما زنجیره ناقصی بین مؤلفه‌های نیاز ایجاد و تأمین فناوری وجود دارد و تا زمانی که این نواقص در سطح سیاستگذاری و حمایتی شفاف نشود، کار به خوبی به پیش نمی‌رود. اگر بخواهیم قسمتی از دستاورد‌ها را ذکر کنیم، سال نخست فعالیت سرا، نزدیک به ۳۰ میلیارد ریال توسط پارک در ساختمان برای بهسازی هزینه شد و سال دوم درآمد سرا، نزدیک به ۲۲ میلیارد ریال از محل اجاره بها و ارزش افزوده فعالیت‌ها سود برای سرا حاصل شده است و همانگونه که در پاسخ به سؤالات قبل بیان شد، سه هسته فناور و ۶۵ واحد فناور (۱۲ واحد دانش‌بنیان) در سرا مستقر هشتند؛ اما درباره تأثیرگذاری بر میزان بودجه دانشگاه باید به این نکته توجه کرد که دانشگاه باید شرکت‌های موفق را شناسایی و در آنها سرمایه‌گذاری در قبال دریافت سهام انجام دهد که به نظر می‌رسد شورای اقتصاد و سرمایه‌گذاری دانشگاه باید در این زمینه همگام با سایر مؤلفه‌های فناوری فعالیت‌های خود را گسترش داده و خطرپذیر باشد. 

آنا: استقبال دانشجویان، اعضای هیئت علمی و دانشگاهیان از ایجاد سرای نوآوری انرژی چگونه بوده است؟

ملک‌محمدی: استقبال دانشجویان، اعضای هیئت علمی و دانشگاهیان استان از سرای نوآوری انرژی واحد اهواز پس از راه‌اندازی پردیس مشترک پارک و علم و فناوری انرژی خوزستان بسیار خوب بوده به‌طوری‌که اکنون تمام ۴۹ دانشجو، ۲۴ عضو هیئت علمی و ۶۱۴ دانش‌آموخته دانشگاهی در شرکت‌های مستقر در پردیس فناوری و سرای نوآوری انرژی در حال فعالیت هستند و این استقبال روز به روز در حال افزایش است.

آنا: و کلام آخر...

ملک‌محمدی: با وجود مواردی که بیان شد، صنعت انرژی (نفت، گاز و پتروشیمی) صنعت مادر و در حوزه حاکمیتی بوده و حوزه‌های ستادی و تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر آن در مرکز کشور انجام می‌گیرد، بزرگان و متولیان دانشگاه آزاد اسلامی می‌توانند با برگزاری جلسات کلان با وزرا و یا معاونان آنها، زمینه را برای انجام کار‌های کلان و بزرگ‌تر در سطح استان‌ها توسط شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان را فراهم کنند.

خداقوت و قدردانی از شما و همکاران محترم در رسانه و خبرگزاری وزین آنا که در کار رسانه و اطلاع‌رسانی به‌ویژه در بخش فناوری و نوآوری به عنوان یک دیده‌بان منصف، کار عمیق و اثرگذاری را دنبال و با انعکاس اخبار علاوه بر اطلاع‌رسانی و ایجاد امید در جامعه به گسترش فرهنگ فناوری، نوآوری و کارآفرینی کمک می‌کنید.