ثبت موقوفات توسط افراد متخصص انجام شده/اشخاص در گذشته با احیای زمین مالک آن می‌شدند
محمود تفکریان، پژوهشگر و صاحبنظر عرصه ثبت اسناد در خصوص تاریخچه املاک وقفی در گفت‌وگو با خبرنگار آنا گفت: دو نوع اموال داریم، اموال منقول و اموال غیر منقول، اموال منقول مهم بود، اما اموال غیر منقول به دلیل اینکه میزانش وسیع بود و تعداد جمعیت کم بود در نتیجه اهمیت خاصی نداشت. وقف هم اموال منقول دارد، اما اموال منقول که اصلش باقی باشد و منافع داشته باشد. زمین یکی از اموال غیر منقول است که تولید نمی‌شود در نتیجه هر میزان که ۵۰ سال قبل بوده همان اندازه است.
وی اظهار کرد: آب و زمین دو نیاز موجودات زنده است با توجه به اینکه انسان قوی است و تسلطش بر تمام موجودات زده موجب شده اراضی را بدست بگیرد و نسل خود را اضافه کند. در نظر بگیرید ۳۰ سال قبل جمعیت در تهران چقدر بود و امروز چقدر است. زمین نیاز حیات است. اما در زمینه تاریخچه ملکیت، چهار هزار سال قبل از میلاد تحقیقاتی که کرده اند نقشه‌ای بدست آورده اند که فرهنگ آن زمان را بازگو می‌کند و در این نقشه اراضی به اشکال هندسی مشخص شده است.
تفکریان افزود: وقتی آریایی‌ها به ایران آمدند به کشاورزی علاقه داشتند و شکرو نیشکر و در کل صادرات از اینجا شروع شد و دین مردمان نیز زرتشت بود و در دین زرتشت، کشاورزی و اقدامات مربوط به گله داری مهم بود. یکی از ویژگی‌هایی که داشتند جا‌هایی که درخت خیلی داشت پردیس می‌گفتند در این دین به وقف خیلی اهمیت می‌دادند. در آن زمان معاملات به صورت شفاهی انجام می‌شده و دست می‌دادند. مالک اراضی معمولا شاه بود و شاه اراضی را واگذار می‌کرد. در زمان مغول به نظامیان در مقابل فعالیت‌هایی که می‌کردند، زمین می‌داد. دیگر اینکه در گذشته این گونه بود که هر شخصی که زمینی را احیا می‌کرد مالک آن زمین می‌شد.
وی بیان کرد: در قرن ۱۳ قبل از میلاد مصری‌ها این کار را با حضور شهود انجام می‌دادند و وقتی خط اختراع شد تحولی در معاملات به وجود آمد و مصری‌ها هم کاغذ و قرارداد را مبنای خرید و فروش قرار دادند. در دوران مغول و عباسیان دفاتر اسناد بیشتر به منظور دریافت مالیات راه اندازی شد. در زمان داریوش، ایشان نیز دفتری درست کرده بود که این موارد را وارد می‌کرد. در ادامه یک نفر قاضی و یک شاهد معاملات را ثبت می‌کرد. اگر ۳۰ سال از تاریخ سند می‌گذشت دیگر اعتباری نداشت.
این پژوهشگر عنوان کرد: در زمان صفویه یک قاضی به اختلافات مربوط به اراضی و ازدواج و طلاق رسیدگی می‌کرد. در زمان ناصرالدین شاه وزارتخانه‌هایی به وجود آمد که معاملات را ثبت می‌کردند. در زمان سلطان سنجر، زمین داری نوع دیگری پیدا کرد و موقوفه ویژگی قوی پیدا کرد. آباد کردن اراضی اوقاف در دستور کار قرار گرفت. اما در زمان نادرشاه به موقوفات اهمیتی داده نمی‌شد و موقوفات اراضی نادری نام گرفت. در زمان پهلوی نیز قرار شد موقوفات احیا شوند. در زمان قاجار اراضی وقفی تقسیم شد از جمله اعطای زمین بجای حقوق.
وی با بیان اینکه زمانی قانون تصویب می‌شود که جامعه نیاز دارد، افزود: در سال ۱۲۹۰ قانون ثبت تصویب شد، اما به دلایلی اجرا نشد. اغلب قوانین در این محدوده زمانی تصویب شد در سال ۱۳۰۲ قانون ثبت عادی تصویب شد. در سال ۱۳۰۴ اولین اسناد مالکیت صادر شد و این اسناد برای شاهزاده‌های قاجار بود. قانون مدنی سال ۱۳۰۷ تصویب شد تا سال ۱۳۱۰ که ادارات در میدان امام (ره) فعلی راه اندازی شد. در ثبت عمومی با توجه به اینکه شهر‌ها بزرگ بودند سنگریزه‌هایی درست می‌کردند و پرتاب می‌کردند تا هرجا می‌رفت برای خریدار می‌شد.
تفکریان با تاکید بر اینکه در مورد وقف، کسانی که قانون ثبت را نوشتند افراد متخصص بودند، تصریح کرد: در مالکیت منقول ماده ۳۵ قانون مدنی می‌گوید هرکه مال منقولی در تصرف دارد مالکش است، مگر خلافش ثابت شود.
انتهای پیام/