۵ مهر در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۵ مهر برابر ۲۶ سپتامبر را ورق می‌زنیم. 

***

اولین ماموریت زیست‌کره ۲ 

۲۶ سپتامبر ۱۹۹۱ میلادی برابر با ۵ مهر ۱۳۷۰ خورشیدی، اولین خدمه برنامه Biosphere 2 (زیست‌کره ۲) شامل ۴ زن و ۴ مرد وارد این سازه شدند. اعضای خدمه باوجود مشکلات مختلف ازجمله تولید محدود کشاورزی به مدت دو سال داخل این محفظه ماندند و در ۲۶ سپتامبر ۱۹۹۳ سرانجام از آن بیرون آمدند. سپس دوره انتقال خدمه دوم متشکل از ۵ مرد و ۲ زن آغاز شد که شروع ماموریت دوم ۶ مارس ۱۹۹۴ بود. متأسفانه، پس از ایجاد تعدادی از مشکلات فیزیکی و اجتماعی، این پروژه مورد تحقیر علمی و تمسخر عمومی قرار گرفت و سرانجام آزمایش‌ها در سپتامبر ۱۹۹۴ به حالت تعلیق در آمد و از آن‌زمان هیچ خدمه‌ای درون این سازه زندگی نکرد و هیچ‌گونه سکونت انسانی دیگری برای آن، برنامه‌ریزی نشد. بیوسفر ۲، ساختار زیستی فضای بسته است که برای شبیه‌سازی و پژوهش‌های علمی ساخته‌ شد. برای دو ماموریتی که در آن انجام شد، محیط آن کاملا مسدود شد و پژوهشگران دور از دنیای بیرون در آن زندگی کردند. این سازه شیشه‌‌ای را دانشگاه آریزونا از سال ۲۰۱۱ به‌عنوان مرکز پژوهشی‌آموزشی در اختیار گرفته است. زیست‌کره ۲ نمایانگر زیست‌بوم‌های زمین است و از هزارو۹۰۰ مترمربع جنگل بارانی، ۸۵۰ متر‌مربع اقیانوس به همراه آب‌سنگ مرجانی، ۴۵۰ متر مربع‌جنگل حرا، هزارو۳۰۰ متر‌مریع چمنزار ساوانا، هزارو۴۰۰ مترمربع بیابان مه، ۲هزارو۵۰۰ مترمربع زمین کشاورزی و اقامتگاه انسان‌ها تشکیل شده است. 

اولین انتقال خون انسان به انسان 

۲۶ سپتامبر ۱۸۱۸ میلادی برابر با ۵ مهر ۱۱۹۷ خورشیدی، جیمز بلاندل متخصص زنان و زایمان و محقق انگلیسی که در حوزه روش انتقال خون تحقیق می‌کرد برای اولین‌بار انتقال خون انسان به انسان را به‌جای انتقال خون حیوان به انسان در بیمارستان گای لندن انجام داد. بلاندل برای جمع‌آوری و انتقال خون از دستگاهی که خودش طراحی کرده بود استفاده کرد. بیمار او که بیماری صعب‌العلاجی داشت مشتاق بود که انتقال خون از اهداکنندگان انسان را امتحان کند. اگرچه علائم اولیه سودمند به‌نظر می‌رسید، او فقط ۵۶ ساعت دیگر زنده ماند. سال ۱۸۲۹، بلاندل نتایج این انتقال خون را در مقاله‌ای در مجله پزشکی لانست گزارش کرد. در سال‌های بعد، باوجود شکست‌هایی که اهمیت تطابق گروه‌های خونی را که پس‌از سال ۱۹۰۰ شناخته شد نشان می‌داد، شیوه بلاندل درنهایت به نجات جان انسان‌ها انجامید.  

لوی اشتراوس 

۲۶ سپتامبر ۱۹۰۲ میلادی برابر با ۵ مهر ۱۲۸۱ خورشیدی، لوی اشتراوس، مخترع آلمانی‌آمریکایی و تولید‌کننده شلوار جین درگذشت. او با راه‌اندازی برند تجاری لیوایز به یکی از شناخته‌شده‌ترین ذی‌نفعان رونق اقتصادی در کالیفرنیا تبدیل شد. اشتراوس در باواریا به‌دنیا آمد و به‌عنوان خیاط آموزش دید و در سال ۱۸۵۰  به سانفرانسیسکو سفر کرد، به این امید که ثروتمند شود. برنامه اولیه او تولید چادر و روکش واگن بود، اما درعوض بازاری را بااستفاده از پارچه کرباسی که با خودش آورده بود برای ساختن شلوارهای بسیار بادوام برای تیم فوتبال سانفرانسیسکو ۴۹‌ای‌ها پیدا کرد. اشتراوس آن‌قدر سریع آن شلوارها را فروخت که فهمید باید کارخانه‌ای برای تولیدشان تاسیس کند. او در طراحی شلوارها از پرچ‌های مسی اضافه کرد که بر زیبایی‌شان افزود. او و شریکش جاکوب دیویس، دریافتند که به جای کرباس می‌توانند از پارچه دنیم که با نیلی پررنگ رنگ و در شهر جنوا در ایتالیا تولید می‌شود استفاده کنند. جنوا در زبان فرانسوی ژن (Gênes) تلفظ می‌شود و این واژه به منشای نام شلوار جین (Jeans) تبدیل شد. در فارسی، به شلوار جین و حتی پارچه دنیم برگرفته از برند لیوایز، لی هم گفته می‌شود. 

مخترع کمربند ایمنی خودرو 

۲۶ سپتامبر ۲۰۰۲ میلادی برابر با ۵ مهر ۱۳۸۱ خورشیدی، نیلز بولین، مهندس سوئدی درگذشت. بولین مخترع کمربندی ایمنی سه نقطه‌ای معروف است که شانه و شکم را با سه نقطه اتصال نگه می‌دارد. او در جولای ۱۹۶۲ حق ثبت اختراع ایالات متحده را به دلیل ابداع این کمربند ایمنی خودرو دریافت کرد. طراحی کمربند شکم و شانه بولین که به‌عنوان وسیله ایمن نگهدارنده سرنشین در خودروها بسیار شناخته شده است تاکنون جان افراد بی‌شماری را نجات داده است. طراحی او جایگزین سبک قبلی کمربند ایمنی منفردی شد که با سگک قرار داده شده روی شکم کل بدن را می‌پوشاند و اغلب باعث آسیب‌های داخلی شدید در تصادفات با سرعت بالا می‌شد. بولین حق ثبت اختراع را به  شرکت خودروسازی ولوو که برای آن کار می‌کرد، واگذار کرد. از آگوست ۱۹۵۹، ولوو کمربند ایمنی بولین را در خودروهایی که تولید می‌کرد استفاده کرد. این شرکت همچنین این طرح را به صورت رایگان در اختیار خودروسازان دیگر قرار داد تا جان افراد بیشتری را نجات دهد.