حمله پیجری از منظر حقوق بین‌الملل/ ترور کور، جنایت جنگی و تدلیس در فروش تجهیزات فناوری

خبرگزاری آنا- نرگس عبدلی: به دنبال منفجر شدن پیجر‌ها در سراسر لبنان و به شهادت رسیدن ۱۲ نفر از جمله دو کودک و مجروح شدن بیش از ۲۸۰۰ نفر از جمله سفیر ایران در بیروت، مقامات و صاحب نظران بسیاری به این اقدام تروریستی واکنش نشان دادند و حزب‌الله نیز به لحاظ تاریخی، آن را بزرگ‌ترین نقض امنیتی خواند.

 همچنین بسیاری از کشور‌ها با ارسال کمک‌های پزشکی و امدادی حمایت خود را از لبنان و مقاومت لبنان ابراز داشتند. از آنجایی که این اقدام به بیان «ناصر کنعانی» سخنگوی وزارت خارجه ایران، مغایر با اصول اخلاقی و انسانی، حقوق بین‌الملل بویژه حقوق بین‌الملل بشردوستانه بوده و مستوجب پیگرد کیفری بین‌المللی، محاکمه و مجازات است؛ به بررسی این اقدام تروریستی از منظر حقوق بین‌الملل پرداختیم و به گفتگو با «سید یاسر ضیائی» دکترای حقوق بین الملل و عضو هیئت علمی دانشگاه قم نشستیم.

هرگونه اقدام نظامی در خارج از میدان جنگ و در خارج از زمان حضور شخص در مخاصمه یک نوع اقدام علیه اشخاص غیرنظامی محسوب می‌شود

 سید یاسر ضیائی در این باره اظهار داشت: این اقدام رژیم صهیونیستی از چند جهت قابل توجه است. این اقدام تروریستی علیه افرادی است که لزوما نظامی نبوده اند؛ چراکه صرف عضویت در حزب‌الله، مثل صرف عضویت در هر نیروی مسلح دیگری، برای اینکه هدف را مشروع جلوه دهد؛ کفایت نمی‌کند. بلکه هدف مشروع در نیرو‌های مسلح در زمان برخورداری از سِمَت و جنگ، قابل تعریف است و هرگونه اقدام نظامی در خارج از میدان جنگ و در خارج از زمان حضور شخص در مخاصمه یک نوع اقدام علیه اشخاص غیرنظامی محسوب می‌شود. 

ضیائی با بیان اینکه اقدام تروریستی فناورانه یا پیجری نیز در نوع خود بی‌سابقه بوده است، مسئولیت تایوان و مجارستان در این ماجرا  را نیز قابل ارزیابی عنوان کرد حال آنکه افزون بر این، مسئولیت مدنی و قراردادی نیز قابل طرح است که در قالب تدلیس در فروش تجهیزات و قطعات بروز می‌یابد. در اصطلاح حقوقی تدلیس عبارت است از عملیاتی که موجب فریب طرف معامله شود.

ناگفته نماند که در این ماجرای تروریستی، ردپای شرکت فناوری تایوانی «گلد آپولو» به چشم می‌خورد که مدعی است در قالب همکاری، به شرکت مجارستانی «بی. ای. سی کنسالتینگ» اجازه داده است تا مدل ویژه‌ای از پیجر‌های AR۹۲۴ را تولید و عرضه کند.

ضیائی یادآوری کرد که اختلال در تامین زنجیره قطعات همان روش تکراری است که بار‌ها علیه صنایع حساس جبهه مقاومت استفاده شده است. یک نمونه آن تلاش برای خرابکاری در صنعت موشکی ایران است که ۹ شهریور ۱۴۰۲ سپاه پاسداران از خنثی سازی یک خرابکاری بزرگ، به دلیل وجود کانکتور‌های کوچک و آلوده وارداتی که قرار بود بر سر تعداد زیادی از موشک‌های ایرانی سوار شوند؛ خبرداد. 

از بابت عنوان شبه جرم، این دعوا قابل طرح و پیگیری است و مسئولیت بین‌المللی متوجه شرکت‌های ذی‌ربط و دولت‌های حامی اسرائیل می‌شود

به گفته این استاد حقوق بین‌الملل، این موارد نشان از این دارند که رژیم صهیونیستی و کشور‌های حامی آن برای اقدام تروریستی از فناوری نیز کمک می‌گیرند. همچنین اقدام اخیر رژیم، نوعی ترور کور است؛ چراکه تنها نظامیان را مورد هدف قرار نمی‌دهد بلکه غیر نظامیان را نیز در معرض آسیب قرار می‌دهد. حتی نکته حائز اهمیت این است که در این ماجرا نظامیان نیز در میدان جنگ آسیب ندیده‌اند؛ بنابراین این عمل رژیم اسرائیل به عنوان جنایت جنگی که نقض کنوانسیون ژنو است مورد توجه قرار می‌گیرد. 

عضو هیئت علمی دانشگاه قم در رابطه با پیگرد کیفری عملیات تروریستی رژیم بیان داشت: از جهت پیگرد کیفری در دیوان بین‌المللی کیفری، اقدام رژیم را می‌توان به عنوان جنایت جنگی یا علیه بشریت مورد توجه قرار داد. در محاکم داخلی نیز مخصوصا از بابت عنوان شبه جرم، یعنی وقایع حقوقی که شامل خسارت‌های ناشی از این انفجارهاست؛ این دعوا قابل طرح و پیگیری است و مسئولیت بین‌المللی متوجه شرکت‌های ذی‌ربط و دولت‌های حامی اسرائیل می‌شود.

برای روشن شدن عنوان شبه جرم ذکر مثالی شاید خالی از لطف نباشد. مثلا فرض بفرمایید خودرویی را شرکتی تولید کرده و اشکال فنی که در این خودرو وجود دارد موجب خسارت شود؛ در این شرایط تمام این خسارات متوجه آن شرکت و دولت حامی آن نیز می‌تواند باشد که البته این موارد قابل پیگیری و پیگرد در محاکم است.