برنامه وزارت خانه‌ها برای توسعه هوش مصنوعی چیست؟

خبرگزاری آنا؛ با توجه به اهمیت هوش مصنوعی و کاربردی‌تر شدن این فناوری در زندگی روزمره انسان‌ها لازم است همه ابعاد آن مورد بررسی قرار بگیرد و با انجام برنامه ریزی‌های متعدد همگام با توسعه این فناوری حرکت کنیم. بر اساس پیش‌بینی‌های انجام شده تا سال ۲۰۴۰ هوش مصنوعی جای بسیاری از فعالیت‌های انسانی را می‌گیرد و با انسان ادغام می ‌شود، اما به این معنا نیست که انسان بیکار می‌شود؛ بلکه نوع فعالیت تغییر می‌کند و به سمت و سویی دیگر می‌ رود. با همه این تفاسیر بدون یک نقشه راه روشن و برنامه‌ریزی دقیق، ممکن است فرصت‌های مرتبط با هوش مصنوعی را از دست بدهیم. پس لازم است با بررسی همه جانبه وضعیت هوش مصنوعی در کشور به تهیه نقشه راه در جهت ارتقاء زیرساخت‌ها و توسعه این فناوری بپردازیم تا همگام با آن در صنایع مختلف حرکت کنیم و از رشد و توسعه عقب نمانیم.

این فناوری چنان پررنگ و مهم است که مقام معظم رهبری در نخستین دیدار با اعضای دولت چهاردهم برای چندمین بار و به درستی بر اهمیتِ هوش مصنوعی و توجه ویژه مسئولان به این حوزه تأکید کردند و هشدار دادند: «امروز هوش مصنوعی با یک شتاب حیرت‌دهنده‌ای یعنی انسان متحیر می‌شود از شتابی که این فناوری عجیب در دنیا پیدا کرده و دارد پیش میرود. اکنون دستگاه‌های مختلف ما، نظامی و غیرنظامی از هوش مصنوعی استفاده و بهره‌برداری میکنند، اما این ما را فریب ندهد. در مسئله‌ی هوش مصنوعی بهره‌بردار بودن امتیاز نیست، لایه‌های عمیقی دارد این فناوری باید در آن لایه‌ها مسلط شد. آن لایه‌ها دست دیگران است. اگر شما نتوانید لایه‌های عمیق و متنوع این فناوری را تأمین کنید فرصت‌طلب‌ها و قدرت‌طلب‌های دنیا یک آژانس هوش مصنوعی هم به وجود می‌آید آن وقت اجازه نمی‌دهند شما از این منطقه عبور کنید. خودتان باید برسید به فناوری‌های عمیق و ژرف این مسئله، لایه‌های زیرساختی. لایه‌های زیرساختی هوش مصنوعی را باید در کشور دنبال کنید.»

{$sepehr_key_1945}

از این رو با روی کار آمدن دولت چهاردهم و توجه ویژه مقام معظم رهبری به این موضوع و تاکید به وزیران در به کارگیری این فناوری مهم هر نهاد و سازمانی سعی کرده که با ارائه برنامه‌های خود در حوزه هوش مصنوعی نقش خود را در این فناوری مشخص کند تا بتواند علاوه بر توسعه کشور در به روزرسانی خدمات هم گام بردارد. در ادامه به بررسی برنامه‌های برخی از وزارت‌های دولت چهاردهم در حوزه هوش مصنوعی می‌پردازیم:

وزارت صمت

وزارت صمت به عنوان یکی از نهاد‌های تاثیر گذار می‌تواند با پشتیبانی و ایجاد واحد‌های تحقیق و توسعه به رسوخ فناوری‌های نو در هر سازمان نهاد کمک کند و منجر به کاربردی‌تر شدن این فناوری شود.

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

با توجه به جایگاه ویژه وزارت علوم به عنوان یک نهاد آموزشی حاکمیتی مهم توسعه و کاربردی سازی هوش مصنوعی می‌تواند باعث ایجاد نظام آموزش عالی پایدار، آینده نگر و متناسب با دنیای پرتغییر دیجیتال و هوشمند شود و تلاش برای رسیدن به یک سیستم جامع برای نظارت، ارزیابی، اعتبارسنجی و تضمین کیفیت آموزش عالی در سراسر کشور با تکیه بر فناوری‌های دیجیتال و هوش مصنوعی از برنامه‌های این وزارت خانه است.

وزارت جهاد کشاورزی

توسعه کشاورزی هوشمند و دیجیتال از طریق افزایش به کارگیری فناوری‌های نوین از قبیل هوش مصنوعی، حسگر‌های هوشمند، رباتی، کلان داده و اینترنت اشیاء در کلیه مراحل تولید، تقویت نظام هوشمند پایش و ارزیابی مستمر الگوی مصرف مبتنی بر کلان داده و انتشار گزارش رسمی الگوی مصرف به صورت دوره‌ای با توجه به سطوح دسترسی از برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی است.

وزارت آموزش و پرورش

یکی از مهمترین نهادهایی که وجود هوش مصنوعی می‌تواند باعث ایجاد تغییرات مهمی در آن شود آموزش و پرورش است. چرا که می‌تواند کمک به سزایی به معلمان و دانش آموزان در راستای برقراری عدالت آموزشی کند و با یک برنامه ریزی منسجم و کامل کمک شایانی به نهاد اموزشی کند.از جمله این اقدامات و برنامه‌ها می‌توان به نکات زیر اشاره کرد:

تقویت و توسعه فعالیت‌های فرهنگی، پرورشی مبتنی بر فناور ی‌های نوین و هوش مصنوعی ، راه اندازی ابرملی دانش آموزی برای اختصاص فضای مورد نیاز دانش آموزان به ذخیره و بازیابی اطلاعات آموزشی و فرهنگی (نقشه راه سند تحول) ، راه اندازی سکو‌های بازی‌های رایانه ای و هوش مصنوعی مبتنی بر فرهنگ ایرانی و اسلامی و دسترسی رایگان برای دانش آموزان و معلمان (نقشه راه سند تحول)، طراحی وایجاد سازوکار‌های الزم برای جمع آوری داده‌های حجیم، ایجاد شبکه دانشی، تحلیل داده‌ها و استفاده از هوش مصنوعی به منظور بومی سازی تجربیات، بازمهندسی سیاست‌ها و اصول حاکم بر برنامه‌های درسی و تربیتی در سطح ملی و بین المللی (نقشه راه اجرای سند تحول بنیادین )، تدوین سامانه اجرای برنامه‌ها، فعالیت‌ها و پروژه‌های آموزش و پرورش بر مبنای مفاد سند تحول و قانون برنامه هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی (ماده ۹۲ قانون برنامه هفتم)، تقویت و توسعه مدارس هوشمند و تحول در حوزه فناوری و نوآوری در جهت ارتقای کیفیت یادگیری با ورود هوش مصنوعی و متاورس و ابزار‌های جدید نظیر واقعیت مجازی XR به فرایند تعلیم و تربیت از برنامه‌های وزارت آموزش و پرورش است.

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

وزارت ارتباطات به عنوان یکی از ارگان‌های مهم در توسعه فناوری می‌تواند نقش به سزایی در اجرا و راه اندازی زیرساخت هوش مصنوعی داشته باشد و با توسعه توان پردازشی کمک به توسعه کاربردی سازی هوش مصنوعی شود. 

توسعه دولت هوشمند و کاربردی سازی فناوری‌های نوین (مانند هوش مصنوعی) در صنایع مختلف، پیگیری و پایش روند اجرای برنامه ملی توسعه هوش مصنوعی (بند ج ماده ۶۵ برنامه هفتم)، توسعه توان پردازشی، ذخیره سازی و زیرساخت‌های نرم و سخت هوش مصنوعی، کمک به توسعه کاربرد‌های هوش مصنوعی در صنایع و کشاورزی، افزایش آمادگی اجرا، و ساماندهی و توسعه فناوری‌های نوظهور مانند کلان داده‌ها، اینترنت اشیاء، زنجیره بلوکی، هوش مصنوعی و علوم داده، و پردازش کوانتومی،  افزایش صادرات خدمات نرم افزاری، سخت افزاری و هوش مصنوعی، تدوین برنامه توسعه کسب و کار‌های مبتنی بر ارتباطات و فناوری اطلاعات (جزء ۱ بند الف ماده ۶ برنامه هفتم) و هوش مصنوعی از برنامه‌های این وزارت خانه به شمار می‌رود.

وزارت نفت

با توجه به فراگیری انقلاب صنعتی چهارم در کشور‌های پیشرفته دنیا ضرورت دارد مهمترین کاربرد‌های آن بویژه فناوری‌های مرتبط با هوش مصنوعی در صنعت نفت و گاز مورد توجه دولت چهاردهم قرار گیرد. بدین منظور میبایست توسعه همکاری‌های با دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی دانش بنیان و استارت آپ‌های داخلی و خارج از کشور در بخش‌های زیر صورت پذیرد: استفاده از فناوری‌های نوین هوش مصنوعی در توسعه میادین نفت و گاز و طراحی و پیاده سازی میادین نفت و گاز دیجیتال، انجام مطالعات توسعه میادین به ویژه در بخش ارائه طرح‌های توسعه و راهکار‌های عملیاتی افزایش ضریب بازیافت از برنامه‌های 

وزارت اقتصاد

اهمیت رشد اقتصاد در کشور بر کسی پوشیده نیست. هوش مصنوعی می‌تواند در این حوزه رخنه کند و به کمک بهتر شدن شرایط اقتصاد آید بنابراین لازم است با وزارت اقتصاد و دارایی توجه ویژه‌ای به این موضوع کند البته ظاهرا در این وزارت خانه هوش مصنوعی به عنوان اولویت در نظر گرفته نشده اما به مواردی از هوشمندی از جمله حرکت به سمت هوشمندسازی حکمرانی اقتصادی برای شفافیت بیشتر و حذف زمینه‌های فساد، پیگیری در استقرار نظام نوین و هوشمند مالیاتی در راستای توسعه و تکمیل نظام اطلاعات مالیاتی، شفاف سازی و هوشمندسازی عملیات مالی دولت و ارتقاء پاسخگویی نظام مالی دولت، هوشمندسازی نظام مدیریت مالی دولت اشاره شده است.   

وزارت بهداشت

وزارت بهداشت دیگر نهادی است که می‌تواند با استفاده از هوش مصنوعی تغییرات چشمگیر و بزرگی در سلامت شهروندی ایجاد کند از این رو با توسعه فرایند‌های تشخیصی و درمانی مبتنی بر شواهد علمی با کیفیت مطلوب در دسترس همگان، عادلانه، با نگاه ویژه بر سلامت الکترونیک و هوش مصنوعی، توسعه زیرساخت‌های سلامت الکترونیک و همراه و استفاده از فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی در نظام سلامت تکمیل و ارتقاء نظام ثبت و گزارش دهی، رصد و دیدبانی اطلاعات حیاتی و سیاست‌های نظام سلامت با بهره گیری از بستر فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی و ایجاد سازوکار مناسب برای نظام ارزیابی آن توسعه منطبق با پیشرفت تکنولوژی و هوش مصنوعی در برنامه‌های آموزشی، توسعه پزشکی از راه دور و استفاده از هوش مصنوعی، پزشکی شخصی سازی شده نیرو. استفاده از فناوری‌های هوشمند و دیجیتال (مانند اینترنت اشیا، هوش مصنوعی، و سیستم‌های مدیریت آب) بتواند خدماتی ارائه دهد.

کلام آخر

با ارائه برنامه‌های وزارت خانه‌های متعدد در حوزه هوش مصنوعی باید ببنیم این برنامه‌ها تا چه اندازه قابلیت اجرایی و عملیاتی شدن دارند. چرا که کاربردی‌سازی هوش مصنوعی آن هم در صنایع کار آسانی نیست و نیاز به برنامه ریزی دقیق و منسجم دارد تا بتواند نتایج مثمر ثمری داشته باشد. کلی گویی در این حوزه بدون ارائه شرح وظایف دقیق نمی‌تواند نتایج قابل قبولی داشته باشد. اما در نهایت کاربردی‌سازی هوش مصنوعی تنها راه توسعه کشور است که برای دستیابی به آن لازم است همه وزارتخانه دست در دست هم تا رسیدن به نتیجه مطلوب تلاش کنند.