علل بروز اسیدپاشی و پیامدهای آن

از جمله این موارد می توان از اسید پاشی یاد کرد که برخی آن را از فجیع‌ترین جرایم بشر می‌دانند. شاید مشهورترین آن حادثه‌ای بود که سال 93 در شهر اصفهان اتفاق افتاد. گرچه عده‌ای تلاش کردند این موضوع را سیاسی یا مذهبی نشان دهند ولی واقعیت این است که این موضوع در کشورهای دیگر با فراوانی بیشتر به وقوع می پیوند.

اسید پاشی در کشورهای بنگلادش، هند، پاکستان، کامبوج، ویتنام، لائوس، هنگ‌کنگ، چین، بریتانیا، آفریقای جنوبی، اوگاندا، جاماییکا و اتیوپی که بیشترین آمار را به خود اختصاص داده اما ماهیت سیاسی یا مذهبی نداشته است. شاید این هم یکی از مشکلات ماست که تا حادثه‌ای به وقوع می‌پبوند آن را فرصتی بر ای تخریب رقیب می‌دانیم. این نوع نگاه در حوزه اجتماعی مورد قبول نیست و نباید مسایل اجتماعی را مورد بهره‌برداری سیاسی قرار دهیم.

اسیدپاشی «پاشیدن عمدی اسید یا هر نوع ترکیبات شیمیایی دیگر بر روی بدن اشخاص» است. تاملی برحوادث اخیر نشان می‌دهد که در این نوع حوادث زنان بیشتر از مردان قربانی این حادثه بودند و از این رو، رسانه‌ها و افکار عمومی هم دراین زمینه توجه بیشتری از خود نشان دادند. همین مساله حساسیت‌های اسیدپاشی در ایران را افزایش داد به گونه‌ای که بسیاری از مسئولان درخصوص آن صحبت، پیگیری و گزارش ارائه کردند.

عوامل مختلفی را می توان برای بروز این جرم در کشور بر شمرد که از جمله آنها می‌توان به اختصار به موارد زیر اشاره کرد:

شکست در زندگی: شکست افراد در یک بخشی زندگی که بیشتر می‌تواند در زمینه «عشقی» باشد.

وجود اختلافات: یکی دیگر از عوامل موثر در بروز این موضوع در کشور وجود اختلافات بین عاملان این جرم و قربانیان است که می‌تواند در حوزه‌های خانوادگی، شغلی و ... بین آنها وجود داشته باشد. حتی طلاق می تواند زمینه‌ای را فراهم کند تا یکی از زوجین سابق اقدام به این عمل شنیع کند.

انتقام‌گیری: گاهی افراد به دلیل انتقام گیری از دیگران اقدام به ارتکاب این جرم می کنند. این انتقام می‌تواند از کینه های قدیمی نشات گرفته باشد.

ضعف باورهای دینی:از جمله ویژگی‌های و عواملی که موجب می شود این نوع جرایم شایع شود، ضعف بنیان‌های دینی در جامعه است.

مسایل شخصی: توجه به این نکته مهم است که در بسیاری از مواقع وجود مسایل شخصی می‌تواند زمینه ارتکاب این جرایم را فراهم کند. مسایلی که ممکن است هیچ گاه بیان هم نشوند.
سرخوردگی‌های فردی و اجتماعی: از جمله عوامل دیگر که می‌توان اشاره کرد ویژگی‌های مرتبط با افرادی است که دچار سرخوردگی‌های فردی یا حتی سرخوردگی‌های اجتماعی می‌شوند. اقدام به جرم اسیدپاشی می‌تواند یکی از راه‌های عینی چبران این نوع سرخوردگی ها باشد.

سرقت: برخی افراد از اسیدپاشی برای انجام سرقت از اموال مردم استفاده می‌کنند.

مسایل ناموسی: شاید یکی از مهمترین عوامل و انگیزه‌های اسیدپاشی را بتوان مسایل جنسی دانست که می‌تواند شامل: داشتن روابط جنسی خارج از چارچوب خانواده و مورد پذیرش در جامعه که همان ازدواج است یا سوء ظن نسبت به داشتن روابط نامشروع، روابط فرا زناشویی و ... توسط قربانی باشد.

خشونت‌های خانگی: بروز انواع خشونت در خانواده نیز می‌تواند عاملی باشد تا یکی از اعضاِ خانواده عضو دیگر را با اسید مورد حمله قرار دهد.

بروز این جرم درجامعه می توان پیامدهایی هم داشته باشد که در زیر به اختصار به برخی از مهمترین آنها پرداخته می شود:

مشکلات جسمی: بدون شک یکی از پیامدهای دایمی و عذاب‌آور این جرم در قربانیان، عوارض جسمی است که ممکن است تا پایان عمر با آنها باشد. از دست دادن زیبایی، مشکلات بینایی و ...از جمله این مشکلات هستند.

تحمل هزینه بالا توسط قربانی: درمان عوارض این جرم به گونه‌ای است که به دلیل استمرار درمان‌ها، هزینه‌های زیادی را به طور مستقیم و غیرمستقیم بر قربانیان و خانواده‌های آنان تحمیل می‌کند.

ایجاد احساس ناامنی درجامعه: شاید این ناامنی توسط بسیاری از مردم نه فقط زنان -که بیشتر قربانی این جرم هستند- بویژه بلافاصله بعد از وقوع این نوع حوادث احساس شود. احساسی که آرامش را از مردم می گیرد. در واقع می توان گفت که زمینه آزردگی خاطر مردم را هم به دنبال خواهد داشت.

مشکل در ایفای نقش‌های اجتماعی: افراد در زندگی نقش های مختلفی را می پذیرند که با وقوع این حادثه ممکن است در ایفای آنها دچار مشکل شوند. از جمله: نقشی که در محیط کار دارند و حتی ممکن است به از دست دادن شغل نیز منجر شود، نقش همسر بودن، نقش‌هایی که در محیط های اجتماعی مانند مدرسه، دانشگاه و ... دارند.

انزوای اجتماعی: یکی از پیامدهای این نوع جرم در افراد می تواند بر تعاملات و روابط اجتماعی افراد و خانواده‌هایشان تاثیر منفی بگذارد طوری که زمینه انزوای اجتماعی آنان را فراهم کند.

افزایش خشونت: شیوع این نوع جرایم می‌تواند زمینه برای یادگیری ارتکاب این جرم توسط دیگران را فراهم کند که منجربه افزایش خشونت درجامعه می شود.

آثار روانشناختی: یکی از مهمترین پیامدهای ناگوار و ماندگار این جرم بر قربانیان تاثیرات منفی روانشناختی است که در زندگی شان و خانواده‌هایشان برجای می‌ماند که مدیریت و درمان آن در چنین جرایمی بسیار سخت و دشوار خواهد بود.

ضعف اخلاق اجتماعی: اینکه انسان به جایی می‌رسد که دست به ارتکاب این نوع جرم خشن می‌زند، می تواند گویای ضعف اخلاق اجتماعی در جامعه باشد. شاید به همین دلیل است که همه نسبت به این نوع جرم احساس انزجار می کنند.

* رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران