سیگار الکترونیک روشی جدید برای اعتیاد

به گزارش خبرنگار سلامت خبرگزاری علم و فناوری آنا- مهسا روحی؛ از همان موقع که عقلمان رسید همه بزرگ‌تر‌ها و پزشکان و کارشناسان از عوارض و خطرات مصرف سیگار و دخانیات صحبت می‌کردند. حتی زمانی کشیدن سیگار یک ننگ بزرگ محسوب می‌شد و هرکسی که مصرف کننده بود سعی می‌کرد از چشم عموم پنهان شود تا کسی متوجه سیگاری بودنش نشود.

متأسفانه چند سالی است که این نوع طرز فکر تغییر کرده و کشیدن قلیان و سیگار به یک مُد تبدیل‌شده به‌طوری‌که در همه سریال و فیلم‌های نمایش خانگی به یک ابزار باکلاس در دست بازیگران زن و مرد تبدیل‌شده است. نکته مهم و ناراحت‌کننده دیگر این است که علاقه کودکان و نوجوانان به مصرف سیگار به‌شدت زیاد شده و کمتر جوانی را می‌بینی که در دستانش سیگار نباشد.

اما حالا صنایع دُخانی با ترفندی جدید سیگار الکترونیک را وارد بازار کرده و بیشتر تمرکزشان بر روی کودک و نوجوان است و با این حیله که سیگار الکترونیک اعتیادآور نیست طرفداران زیادی را جذب خود کرده است. حال سؤال این است که آیا واقعاً سیگار الکترونیک آسیب‌زا نبوده و هیچ ضرری برای انسان ندارد؟

مصطفی قانعی فوق تخصص بیماری‌های ریه و رئیس انجمن متخصصین ریه ایران در گفت‌وگو با خبرنگار آنا در رابطه با سیگار‌های الکترونیک و تأثیر آن در سلامت انسان اظهار کرد: سیگار الکترونیک رایجترین دستگاهی است که نیکوتین را به شکل الکترونیکی تحویل افراد میدهد. نیکوتین در همه سیگار‌ها وجود دارد و با تولید دود به اعماق ریه ورود میکند.

وی ادامه داد: محققان در حال بررسی تأثیر سیگار‌های الکترونیک در انسان هستند؛ اما آنچه که باید به آن توجه کرد این است که سیگار‌های الکترونیک مواد سمی تولید می‌کنند و این مواد سمی موجب ایجاد سرطان و اختلال در عملکرد قلب و ریه می‌شود. از سوی دیگر اگر مادر بارداری از سیگار الکترونیک استفاده کند یا در معرض دود آن قرار گیرد، می‌توان گفت که جنین او نیز تأثیرات منفی این سیگار را دریافت خواهد کرد.

محبوبیت سیگارهای الکترونیک در میان کودکان و نوجوانان

رئیس انجمن متخصصین ریه ایران با اشاره به این‌که سیگار‌های الکترونیک در میان کودکان و نوجوانان محبوبیت زیادی دارد افزود: استفاده از نیکوتین تأثیرات منفی روانی نیز دارد و موجب ایجاد اضطراب و اختلال در یادگیری و رشد کودکان می‌شود؛ بنابراین استفاده از سیگار الکترونیک یا قرار گرفتن در معرض دود آن می‌تواند در آینده این کودکان اثرگذار باشد.

قانعی مطرح کرد: متأسفانه بازار فروش دخانیات به‌خصوص سیگار الکترونیک تبدیل به یک اقتصاد بزرگ‌شده و هیچ سازمانی نظاره‌گر آن نیست که این محصولات استاندار‌های لازم را رعایت کرده باشند. اگر مایعات داخل مخزن سیگار‌های الکترونیک، نشت و بلع شوند، احتمال بروز آسیب‌های جدی در فرد وجود دارد.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا سیگار‌های الکترونیک باعث آسیب ریه می‌شوند، گفت: شواهد بسیار زیادی وجود دارد که نیکوتین آزادشده از این سیگار‌ها آسیب ریوی ایجاد می‌کنند به‌طوری‌ که مرکز کنترل و پیشگیری ایالات‌متحده هم می‌گوید حدود دو هزار و ۸۰۰ مورد آسیب به ریه که ناشی از سیگار الکترونیک است گزارش‌ شده و در ۲۹ ایالت منجر به مرگ‌ومیر شده است.

سیگار الکترونیک جایگزینی مناسبی برای ترک سیگار سنتی نیست

فوق تخصص بیماری‌های ریه تصریح کرد: کسانی که می‌گویند ما از سیگار الکترونیک استفاده می‌کنیم تا معتاد سیگار سنتی نشویم کاملاً در اشتباه هستند، زیرا پایه اعتیاد همین نیکوتین است که وابستگی شدیدی را در سطح مغز ایجاد میکند؛ بنابراین کسی که سیگار الکترونیک مصرف می‌کند هم صد درصد به نیکوتین وابسته می‌شود به همین سبب این صحبت که با مصرف سیگار الکترونیک جلوی اعتیاد به سیگار سنتی را می‌گیرم حرف درستی نیست.

فقط 34 کشور فروش سیگار الکترونیک را ممنوع کرده‌اند

قانعی تأکید کرد: در مصرف سیگار الکترونیک فقط نیکوتین استنشاق نمی‌شود بلکه سایر ترکیباتی که به شکل بخار ظاهر می‌شوند می‌توانند وارد ریه شده و اثرات منفی ایجاد کنند. مسئولین و دولت‌ها برای ترک این سیگار‌ها در سطح جامعه باید یک برنامه‌ریزی دقیق داشته باشند. کشور‌ها باید برای کنترل سیگار الکترونیک مداخله کنند. متأسفانه مصرف، خریدوفروش این نوع سیگار‌ها قانون خاصی ندارد به طوری که مدیرکل سازمان بهداشت جهانی هشدار می‌دهد فقط ۳۴ کشور هستند که فروش سیگار الکترونیک را ممنوع کردند. ۸۸ کشور ممنوعیتی برای گروه سنی خاصی ندارند و نوجوانان به‌راحتی به این محصولات دسترسی دارند. ۷۴ کشور هم هیچ مقرراتی برای این محصولات ندارند. او تأکید کرده است که کودکان در سن پایین به دام نیکوتین میفتند و لازم است دولت‌ها برای این مسئله برنامه داشته باشند. از سوی دیگر در کانادا نیز طی ۵ سال استفاده از سیگار الکترونیک بین جمعیت ۱۶ تا ۱۹ سال دو برابر شده است و در انگلیس هم در میان کاربر‌های جوان استفاده از سیگار الکترونیک ۳ برابر شده است.

وی بیان کرد: آینده هر کشوری را کودکان و نوجوانان می‌سازند به همین دلیل در سطح دنیا برنامه‌های بزرگی اجرا می‌شود. در همه جای دنیا برای ساختن آیند‌ه‌ای قوی، به سراغ مدارس و دانش آموزان می‌روند این در حالی است که متاسفانه در کشورمان ایران شاهد آن هستیم که مصرف مواد مخدر، دخانیات و به‌خصوص سیگار‌های الکترونیک به سنین کمتر از ۱۵ سال رسیده است.

رئیس انجمن متخصصین ریه ایران گفت: یک دانشگاه معتبر تحقیقاتی دراین‌باره داشت و به مردم هشدار داد که داده‌های موجود نشان می‌دهد استفاده از سیگار‌های الکترونیک مانند سیگار‌های قبلی موجب آسم، بیماری مزن ریه و بیماری انسدادی ریه می‌شود. نکته مهم دیگر هم وجود دارد و آن‌هم این است که مواد شیمیایی ناشناسی در مایع این سیگار‌های الکترونیک وجود دارد که می‌تواند خطرات جدی  برای سلامتی انسان ایجاد کند.

قانعی به مطالعات کشور بریتانیا اشاره کرد و ادامه داد: محققان بریتانیایی به این نتیجه رسیده‌اند که استفاده از سیگار الکترونیک برای افراد غیر سیگاری که میخواهند برای اولین بار شروع به کشیدن سیگار کنند اصلاً پیشنهاد نمیشود و هیچ اطمینانی وجود ندارد که این افراد در معرض آسیب نباشند. نتیجه نهایی بریتانیایی‌ها این است که استعمال سیگار الکترونیک بدون خطر نیست و کودکان نباید از آن استفاده کنند.

سیگار الکترونیک مسیر جدیدی برای اعتیاد است

وی گفت روش‌های قدیمی ترک سیگار بسیار موفق‌تر از روش‌های جدید مانند جایگزین کردن سیگار الکترونیک است. مطالع‌های در سال ۲۰۱۵ در فرانسه انجام شد و ۲۰۵۷ سیگاری ۱۵ تا ۸۵ ساله را حدود ۶ ماه جامعه هدف قراردادند. حدود ۱۸۰۵ تا صرفاً سیگاری و ۲۵۲ تا سیگار الکترونیک و هم دخانیات استفاده می‌کردند. آنها به این نتیجه رسیدند که در این ۶ ماه سیگار‌های الکترونیک در ترک اعتیاد مؤثر بودند. اما در سال۲۰۲۳ که نتایج کاملاً آشکار شد مجلس آن کشور به ممنوعیت مصرف سیگار الکترونیک رأی داد و عنوان کرد سیگار الکترونیک تله پنهان برای درگیر کردن کودکان و نوجوانان است به‌طوری‌که میتوان گفت مسیری جدید برای اعتیاد است. همه این تحقیقات نشان‌دهنده آن است که اگر مصرف سیگار الکترونیک را در کشور جدی نگیریم مجبوریم در آیند‌های نزدیک با قوانین جدی‌تری وارد عمل شویم. اگر معلم‌ها، دانشگاه‌ها والدین آگاهی داشته باشیم به‌طوری‌که کودکان را آگاه کنند و مسئولین هم به‌صورت جدی پیگیری کنند نسل جوان آینده را حفظ خواهیم کرد و در مقابل گسترش بازار سیگار الکترونیک خواهیم ایستاد.