جوجه کبکها نمی توانستند فرار کنند به همین خاطر لانه خود را ترک نکردند و همانجا خاکستر شدند. مارها و سایر خزندگان هم که قدرت فرار کردن از مهلکه را نداشتند در میان انبوه آتش و دود جزغاله شدند.
اینها همه حکایت سه روز آتش سوزی جنگلهای منطقه تنگ خرسی در شهرستان پاسارگاد است که خیلی دیر مهار شد، آنقدر دیر مهار شد که حداقل دو هزار هکتار را طعمه خود کرد.
آتش سوزی چهارشنبه صبح در اثر اشتباه در روشن کردن آتش یک چوپان شروع می شود و به خاطر صعب العبور بودن منطقه خیلی زود به همه جای جنگل سرایت می کند.
مردم به کمک نیروهای امدادی شتافتند اما برای دسترسی به آتش حداقل سه ساعت پیاده روی لازم بود.
از شیراز به تهران درخواست می شود که وزارت دفاع هوایپما و بالگردهای اطفای حریق بفرستد اما جواب درستی داده نمی‌شود.
آتش هر لحظه فراگیرتر می شود و همه چشمشان به آسمان بود تا ببینند کی بالگردها از تهران می رسند اما آنها هیچ وقت نرسیدند.
تنها بالگردی که در منطقه حضور داشت مربوط به هلال احمر خوزستان بود که آن هم وظیفه انتقال نیرو به بالای کوه را داشت.
شب فرارسید و باد وزیدن گرفت، نیروهای امدادی و مردمی شب هم مشغول اطفای حریق شدند اما بالگرد بازهم نیامد، اصلا انگار برای تهران نشین ها اتفاق مهمی نیست که حیوانات و گیاهان پاسارگاد دارند جزغاله می شوند، گویا هیچ تفاهم نامه ای منعقد نشده که در صورت نیاز باید سریعا تجهیزات بفرستند.
شب شد اما آتش خاموش نشد و تا صبح جنگل سوخت و به زغال تبدیل شد، صبح روز بعد هم همینطور اما بازهم بالگرد نرسید.
نیروهای مردمی و دولتی از حضور بالگرد و هواپیما نا امید شدند و تلاش خود را بیشتر کردند، نیروهای هوابرد و سپاه هم آمدند برای کمک تا حریق را خاموش کنند. پنجشنبه هم به شب رسید و بازهم آتش خاموش نشد.
روزها آمدند و رفتند تا اینکه جمعه صبح نیروهای امدادی و مردمی بودند که بالاخره آتش را خاموش کردند اما بالگرد نرسید.
این تمام اتفاقات سه شبانه روز آتش سوزی پاسارگاد بود، آتش سوزی که در ساعات اولیه وقوع با حضور بالگرد خاموش می شد اما بالگردی در کار نبود.
استان فارس از نظر وسعت رویشگاه های جنگلی در بین کل استان های کشور مقام های اول را دارد.
در بین ۱۱ استان واقع در ناحیه رویشی زاگرس، استانهای فارس، لرستان و خوزستان مقام های اول تا سوم را از نظر وسعت رویشگاه های جنگلی و درختی به خود اختصاص داده اند.
آتشی که دست از سر بلوط های فارس برنمی دارد
دبیر موسسه ۱۳ فروردین با اشاره به آتش سوزیهای اخیر جنگلهای زاگرس در شهرستان پاسارگاد گفت: با توجه به اینکه کشور ایران بر روی کمربند خشک و نیمه خشک قرار دارد جنگلهای زاگرس نقش حیاتی و مهمی در کشور ایفا می کنند.
علی اکبر کاظمینی با تاکید بر اینکه ۴۰ درصد از آب کشور از طریق جنگلهای زاگرس تامین می شود، افزود: مهمترین رودهای کشور از جمله رود کارون، قره غاج، کرخه و ... از زاگرس تغذیه می کنند که این امر نشان‌دهنده اهمیت این جنگل‌هاست.
وی ادامه داد: آب برخی استانهای کشور به ویژه مناطق مرکزی، غربی و استانهای جنوبی کشور از زاگرس تامین می شود از این رو می توان به بااهمیت بودن این جنگلها پی برد.
این فعال حوزه محیط زیست با اشاره به اینکه جنگلهای زاگرس از تنوع گیاهی و جانوری بسیار بالایی برخودار است، اظهار داشت: تنوع گونه‌ای در این جنگلها به حدی زیاد است که از فرسایش خاک جلوگیری کرده و در بخش‌های مختلف از جمله حیات وحش حلقه های مهمی از اکوسیستم که به مرتبط به زیستگاه گیاهان در کنار جانواران است را به وجود آورده است.
تبدیل به آب و هوای خلیجی - عمانی
کاظمینی ادامه داد: وجود گونه های مختلف از جمله سنجاب در جنگلهای زاگرس تاثیر زیادی در رشد بلوط دارد که این امر در نهایت باعث تکمیل حلقه های جانوری و پیشگیری از بیماری می شود.
وی با بین اینکه گیاهان موجود در جنگلهای زاگرس تاثیر زیادی در منطقه دارند، اظهار داشت: به طور حتم اگر این گونه های گیاهی از بین روند با توجه به موقعیت استان و غرب کشور منطقه به آب و هوای خلیجی - عمانی نزدیک شده و تمام کشور را فرا می‌گیرد.
دبیر موسسه ۱۳ فروردین با تاکید بر اینکه مناطق مذکور مستعد تبدیل به پوشش گیاهی خلیجی - عمانی است، افزود: یکی دیگر از مزایای وجود جنگلهای زاگرس جلوگیری از فرسایش خاک است زیرا برای به وجود آمدن یک سانتی متر خاک به ۴۰۰ تا ۶۰۰ سال زمان نیاز است.
وی با بیان اینکه جنگلهای زاگرس زیستگاه جانوران و گونه های مهم گیاهی است، بیان کرد: در جنگلهای زاگرس به ویژه منطقه پاسارگاد به دلیل بارشهای مناسب پاییزی علف ها سریع رشد می کنند و در فصل تابستان این علف‌ها خشک و شرایط برای وقوع این گونه حوادث به وجود می آید.
کاظمینی در خصوص راهکارهای پیشگیری از این گونه حوادث گفت: یکی از راهکارهای اساسی این است که مراتع را به صورت کنترل شده در اختیار مرتع‌داران قرار داد تا در فصل تابستان پوشش علفی کاهش یابد.
این فعال حوزه محیط زیست با اشاره به اینکه فارس نیازمند بالگرد است، تاکید کرد: طی چند سال گذشته در خصوص اختصاص بالگرد برای اطفای حریق در عرصه های جنگلی استان فارس هشدارهایی داده شده بود اما تاکنون این امر محقق نشده است.
وی با اشاره به اینکه در آتش سوزی پاسارگاد ده‌ها سال طول می کشد که گونه های از بین رفته جایگزین شود، افزود: اگر بارندگی در این منطقه طی سال های آینده مناسب باشد این گونه های گیاهی از بین رفته شاید تا ۱۰۰ سال دیگر به وجود آیند.
کاظمینی گفت: در وقوع این گونه حوادث مدیریت کنترل بحران نقش مهم و اساسی ایفا می کند به همین دلیل باید همیشه آمادگی لازم وجود داشته باشد و در این راستا به اهالی محل آموزش‌های لازم برای این گونه حوادث داده شود.
وی به کمبود امکانات و نیرو نیز اشاره کرد و افزود: بر اساس استاندارد برای هر ۵۰۰ هکتار عرصه جنگلی یک جنگلبان باید وجود داشته باشد اما در کشور ما برای هر ۷۰ هزار هکتار عرصه جنگلی یک جنگلبان وجود دارد.
گروه متخصص برای مراتع و جنگلهای فارس راه اندازی شود
یک استاد دانشگاه شیراز نیز در خصوص این آتش سوزی گفت: با توجه به افزایش دما و وضعیت آب و هوایی و خشکسالی در این فصل وقوع آتش سوزی در جنگلها طبیعی است همانگونه که مدتی قبل جنگلهای کانادا نیز طعمه حریق شد.
احمدرضا خسروی با بیان اینکه در این آتش سوزی گونه هایی که از بین رفتند طی چند سال بازسازی می شوند، افزود: متاسفانه در کشور برای مقابله و مهار آتش سوزی در جنگلها مدیریت قوی وجود ندارد در حالیکه باید از قبل این آمادگی کامل وجود داشته باشد تا در زمان بحران بتوان آن را مدیریت کرد.
وی ادامه داد: در این راستا باید با نظارت به موقع و ابزارهای جدید و مدرن برای مهار آتش اقدام کرد البته منطقه پاسارگاد صعب العبور بوده و دسترسی به آتش سوزی دشوار است.
این استاد دانشگاه خواستار راه اندازی یک گروه متخصص برای مراتع و جنگلها در استان فارس شد.
درخواست توضیح از وزرای مربوطه در آتش سوزی
اما در این میان نماینده مردم شهرستانهای مرودشت، پاسارگاد و ارسنجان در مجلس شورای اسلامی گفت: بالاخره آتش سوزی جنگلها نه تنها در ایران، بلکه تمام دنیا وجود داشته و دارد اما انتظار می رود برای پیشگیری از آتش سوزی و مهار آن عزم بیشتری وجود داشته باشد .
محمدمهدی برومندی با بیان اینکه کشور ایران در منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده، بیان کرد: با توجه به این موضوع حفظ و حراست از جنگلها اهمیت زیادی دارد به همین منظور باید نوع نگاه به جنگل در کشور ما متفاوت شود.
وی ادامه داد: در کشوری مانند ترکیه که در همسایگی ایران قرار دارد یک وزارتخانه به نام وزارتخانه آب و جنگلها وجود دارد به گونه ای که یک وزیر اداره جنگلها را بر عهده دارد اما در کشور ما این امر در حد یک معاونت به نام سازمان جنگل‌هاست.
نماینده مردم شهرستانهای مرودشت، پاسارگاد و ارسنجان با اشاره به نگاه متفاوت به موضوع جنگل در ایران گفت: در وزارت آب و جنگلها در ترکیه یگانی با ۷۰ فروند بالگرد وظیفه اطفای حریق را بر عهده دارند اما در کشور ما اینگونه نیست و باید برای اطفای حریق در جنلگها از ادارات دیگر بالگرد تهیه کرد.
وی افزود: جنگلهای فارس از نظر مساحت بیشتر از جنگلهای شمال است با این وجود امکانات محدودی در این استان وجود دارد . علاوه بر این باتوجه به نوع پوشش گیاهی در فارس که هم مرتعی است و هم درختی ظرفیت آتش سوزی بسیار بالاست.
برومندی بیان کرد: در آتش سوزی جنگلهای پاسارگاد بالگرد هلال احمر جمهوری اسلامی ایران مانند همیشه نقش مهمی ایفا کرد اما متاسفانه به رغم تفاهمنامه بین سازمان جنگلها، وزارت دفاع و وزارت کشور برای همکاری، وزارت دفاع در این گونه حوادث به تعهدات خود عمل نمی کند.
نماینده مردم شهرستانهای مرودشت، پاسارگاد و ارسنجان گفت: در سال گذشته بین این مجموعه ها قرارداد هشت میلیارد تومانی مصوب شده که همان سال چهار میلیارد تومان به وزارت دفاع برای اعزام بالگرد به مناطق پرداخت شد اما متاسفانه در آتش سوزی پاسارگاد این وزارتخانه به تعهد خود عمل نکرد.
وی با اشاره به جلسه عصر پنجشنبه ستاد بحران در تهران افزود: در این جلسه مقرر شد وزارت دفاع دو بالگرد به منطقه اعزام کند اما در حالی که خبر از اعلام بالگرد به منطقه داده بودند اعلام شد این دو بالگرد زمین گیر هستند و اجازه پرواز ندارند.
برومندی ادامه داد: وزارت دفاع متعهد شده که در ۱۴ نقطه کشور پایگاه هوایی برای اینگونه حوادث ایجاد کند که انتظار می رود این موضوع هرچه سریعتر پیگیری شود.
وی گفت: متاسفانه در آتش سوزی جنگلهای پاسارگاد درختانی با قدمت بیش از ۵۰۰ سال از بین رفتندو بنده به عنوان نماینده مردم این شهرستان از وزرای مربوط به این موضوع در کمیسیونهای تخصصی توضیح می‌خواهم.
گونه‌های گیاهی ارژن، کبکم و درختهای بنه خاکستر شد
مدیر کل منابع طبیعی استان فارس پیرامون آتش سوزی جنگلهای پاسارگاد گفت: با توجه به اینکه این منطقه صعب العبور و دارای فراز و نشیبهایی بود، مهار آتش در منطقه با مشکلاتی روبه رو شده بود اما با کمک مردم گام موثری در اطفای حریق برداشته شد.
مهرزاد بوستانی در خصوص گونه های گیاهی از بین رفته در این آتش سوزی افزود: در این حادثه تعدادی از گونه های گیاهی از جمله درختچه های ارژن، کبکم و دیگر گونه های مرتعی و همچنین تعدادی از درختان بنه از بین رفت.
وی ادامه داد: برخی درختانی که در این آتش سوزی از بین رفتند قدمتشان بیش از صدها سال بود و برای جایگزین شدن به زمان زیادی نیازمند است.
مدیر کل منابع طبیعی استان فارس بیان کرد: برای مهار آتش در این منطقه از هلال احمر خوزستان بالگردی به پاسارگاد اعزام شد اما یک فروند بالگرد برای انتقال مردم با مشکلات زیادی روبه رو شد اما از روز گذشته دو فروند بالگرد از هوابرد اختیار ما قرار گرفت.
وی در پاسخ به سوالی پیرامون عدم وجود امکانات اطفای حریق در استان فارس اظهار داشت: متاسفانه این استان از داشتن امکانات برای اطفای حریق در جنگلها محروم است در حالی که بیش از دو میلیون مترمکعب مساحت جنگلهای فارس است از این رو ضروری است مسئولان این موضوع را به جد پیگیری کنند.
بوستانی تاکید کرد: در این راستا ضروری است یک بالگرد به صورت اختصاصی در اختیارمان باشد در زمان بروز این گونه حوادث با مشکل مواجه نشویم و آمادگی کامل و زیرساختهای لازم وجود دارد.
وی گفت: با دانشگاه شیراز هماهنگ شده و بناست برای این منطقه برای برآورد میزان خسارات پایشهای لازم صورت گیرد.
پرنده هایی که جزغاله شدند
مسئول مدیریت بحران محیط زیست استان فارس در این رابطه گفت: در اینگونه آتش سوزی ها گونه هایی از حیات وحش که قدرت فرار کردن از زیستگاه را داشتند بلافاصله بعد از حریق از زیستگاه خارج می شوند.
حجت الله عبدالعلی گشتاسب با بیان اینکه این منطقه زیستگاه خرس ایرانی است، بیان کرد: برخی گونه ها مانند لاک پشت، مار و کبک ، تیهو، خرگوش و... که نمی توانند محل را ترک کنند در آتش می سوزند.
وی افزود: در حریق پاسارگاد با توجه به اینکه حریق در ارتفاعات بود، علاوه بر حیوانات مذکور، تعدادی از پرندگان شکاری نیز طعمه حریق شدند.
وی بیان کرد: در این میان لانه های پرندگان، تعدادی کبک، لاک پشت، تخم پرندگان و پوشش های گیاهی و علفی نیز از بین رفتند و هنوز میزان ریالی خسارتها نیز مشخص نشده است.
به گزارش مهر، جنگلهای پاسارگاد در آتش سوختند و جان دادند تا بهای مدیریت نامناسب ما انسانها را بدهند. زیستگاه در آتش سوخت چون فارس بالگرد ندارد، جنگل در آتش جزغاله شد چون خیلی ها به تعهداتشان عمل نکردند.