صف نمایندگان برای کمیسیونهای اقتصادی؛ مصالح ملی، منافع شخصی یا ...؟
گروه سیاسی ـ دو هفته از شروع به کار مجلس دهم می‌گذرد. اعتبارنامه منتخبان ملت تعیین تکلیف شده و هیأت رئیسه دائم مجلس دهم در جایگاه خود مستقر شده‌اند؛ مجلس در گیر و دار تعیین تکلیف کمیسیونهای خود است.
نمایندگان ابتدا اولویت‌های خود را برای عضویت در کمیسیونهای تخصصی بر اساس تحصیلات، سابقه عضویت در کمیسیونها و سابقه اجرایی مرتبط اعلام کردند. بر این اساس طبق اعلام شعب پانزده‌گانه برخی کمیسیونها با مازاد متقاضی و برخی نیز با کمبود متقاضی مواجه شدند.
بیشترین تعداد متقاضیان برای کمیسیونهای امنیت ملی و سیاست خارجی با 38 متقاضی، کمیسیون صنایع و معادن با 32 متقاضی، کمیسیون برنامه و بودجه با 31 متقاضی بوده و کمترین متقاضیان برای کمیسیونهای شوراها و قضایی هرکدام با سه متقاضی و فرهنگی با 4 متقاضی بوده است.
طبق آیین‌نامه سقف تعداد نمایندگان در هر کمیسیون 23 نفر است.
فرهنگ مهمتر از اقتصاد!
این صف نمایندگان مجلس دهم برای کمسیون‌های مرتبط با مسائل اقتصادی و امنیت ملی و عدم استقبال از کمیسیون فرهنگی در حالی است که اخیرا مقام معظم رهبری بر مسئله فرهنگ تأکید بسیاری کرده‌اند و خواستار توجه به این مقوله اساسی در کشور شده‌اند.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار با نمایندگان مجلس دهم شورای اسلامی که 16 خردادماه برگزار شد، به موضوع فرهنگ به‌عنوان یکی از اولویت‌های کاری این مجلس اشاره کردند و گفتند: مسئله اقتصاد، اولویت فوری و کنونی کشور است اما فرهنگ در بلندمدت از اقتصاد نیز مهمتر است.
عدم استقبال از کمیسیون فرهنگی مسئلهای است که طی روزهای گذشته واکنش‌های بسیاری را برانگیخته است. تا به حال تنها علی لاریجانی رئیس مجلس، نصرالله پژمان‌فر، احمد سالک کاشانی، جمشید جعفرپور و احمد مازنی برای حضور در این کمیسیون اعلام آمادگی کرده‌اند.
بی‌اعتنایی به فرهنگ؛ داستان تکراری بهارستان
در این‌باره علی تاجرنیا نماینده مجلس ششم شورای اسلامی در گفت‌وگو با آنا می‌گوید: «متأسفانه این مشکلات مختص به مجلس دهم شورای اسلامی نیست. چنین مسأله‌ای به یک بیماری بدل شده که در تمام ادوار مجلس قابل رؤیت است. اما به عقیده من، یکی از دلایل اصلی این بیماری عدم حضور چهره‌های شاخص در مجلس شورای اسلامی به شمار می‌آید.»
بی‌اعتنایی به برخی کمیسیونهای تخصصی در صحن علنی مجلس نیز واکنش‌برانگیز شد. در صحن علنی روز سه‌شنبه هفته گذشته حجت‌الاسلام احمد مازنی، نماینده تهران در تذکری با استناد به بند11 از ماده 24 آیین‌نامه مجلس درباره حفظ شأن، منزلت و اقتدار مجلس توسط هیأت رئیسه، اظهار کرد: «از رسانه‌ها و به خصوص چند دقیقه قبل از یکی از شبکه‌های جمهوری اسلامی ایران با بنده تماس گرفتند و علت عدم استقبال نمایندگان از کمیسیون فرهنگی را جویا شدند». وی تصریح کرد: «همچنین اعلام کردند که مردم از این عدم استقبال متحیر هستند و احساس می‌کنند که به موضوع فرهنگ در مجلس توجهی نمی‌شود.»
علی مطهری نماینده تهران که ریاست جلسه را برعهده داشت در پاسخ به این تذکر گفت: «این موضوع نقطه ضعفی است که معمولاً مجالس ما داشته است و کمیسیون‌هایی مانند فرهنگی، قضایی و شوراها طالب کمتری داشته‌اند». وی با اشاره به تأکیدات رهبری به مسأله فرهنگ نیز، گفت: «به دوستان نماینده نیز توصیه می‌کنیم که این کمیسیونها مخصوصاً فرهنگی را پرکنند و بنده تا جایی که سوابق نمایندگان را مطالعه می‌کردم بسیاری از سوابق فرهنگی خوبی برخوردار هستند اما به کمیسیون‌هایی تمایل دارند که خیلی تناسبی با سوابق آنها ندارد.»
به گزارش آنا، بر اساس ماده 41 آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی در صورتى که تعداد افراد معرفى شده از طرف شعب براى هر کمیسیون بیش از تعداد لازم باشد، مجموع افراد معرفى شده براى هر کمیسیون با دعوت یکى از نواب رئیس تشکیل جلسه مى‌دهند تا در مورد افراد مورد نیاز در کمیسیون به توافق برسند. در صورتى که توافق لازم به عمل نیاید، افراد مورد نیاز هر کمیسیون در جلسهاى با دعوت یکى از نواب رئیس با حق رأى و شرکت رؤساى شعب با رعایت اولویت‌هایى مانند تخصص، تجربه و سابقه عضویت در آن کمیسیون و با رأى مخفى تعیین خواهند شد.
بر این اساس، سه‌شنبه هفته گذشته متقاضیان عضویت در کمیسیون‌هایی که با مازاد متقاضی روبه‌رو بودند با مسعود پزشکیان و علی مطهری نواب اول و دوم مجلس دهم شورای اسلامی تشکیل جلسه دادند. اما نمایندگان با اصرار بر انتخاب خود برای حضور در کمیسیونهای پرمتقاضی، از گفت‌وگو با پزشکیان و مطهری برای انصراف، قانع نشدند. در نتیجه تعیین تکلیف قطعی اعضای کمیسیونهای مذکور به جلسه‌های بعدی موکول شد که با حضور رؤسای شعب برگزار می‌شود.
قرار بود چهارشنبه گذشته پزشکیان نائب رئیس مجلس جلسه‌ای با رؤسای شعب برای تعیین‌تکلیف ترکیب کمیسیونهای تخصصی داشته باشد؛ اما به گفته بهروز نعمتی سخنگوی هیأت رئیسه مجلس، این جلسه به دلیل حضور نمایندگان در حوزه‌های انتخابیه لغو و به روز یکشنبه هفته جاری بعد از جلسه علنی مجلس موکول شد تا ترکیب کمیسیونها نهایی شود.
منافع حوزه انتخابیه در انتخاب کمیسیون مطرح است
مصطفی کواکبیان، نماینده مردم تهران در گفت‌وگو با آنا، درباره دلایل تمایل نمایندگان برای عضویت در برخی کمیسیونها و عدم اقبال به کمیسیونهای دیگر، اظهار کرد: مثلا نمایندگان خوزستان می‌گویند که ما چون در منطقه نفت‌خیز هستیم باید در کمیسیون انرژی فعالیت کنیم. یا اینکه هر نماینده‌ای در شهرش صنعتی دارد که می‌خواهد برای حمایت از آن و یا گسترش صنایع در استان خود به عضویت کمیسیون صنایع و معادن درآید.
وی افزود: همچنین تعدادی نمایندگان هم می‌گویند فعالیت‌های عمرانی زیاد است و ما هم پروژه زیاد داریم باید به کمیسیون عمران برویم.
این نماینده مجلس تأکید کرد: اما برای عضویت در کمیسیون فرهنگی جذابیتی وجود ندارد یا نمایندگان در حوزه انتخابیه‌شان مشکلی در حوزه فرهنگ احساس نمی‌کنند.
کواکبیان درباره علت تقاضای خود برای عضویت در کمیسیون امنیت ملی گفت: من چون سابقه عضویت در کمیسیون امنیت ملی دارم و از طرفی در دانشگاه روابط بین‌الملل تدریس می‌کنم در نتجیه برای من حتما کمیسیون امنیت بهتر است.
وی اضافه کرد: نمایندگان صرفا به خاطر منافع خودشان به کمیسیونها نمی‌روند. مشکلات و دغدغه‌های منطقه باعث می‌شود که نمایندگان به این کمیسیونها که در مقوله اقتصاد فعال هستند، رغبت بیشتری داشته باشند. به علاوه در این بین منافع حوزه انتخابیه نیز مطرح است.
نماینده تهران در پاسخ به این سوال که چرا با وجود تاکیدات رهبری بر مسائل فرهنگی تمایل نمایندگان برای کارکردن در این حوزه کمتر است، خاطرنشان کرد: مشکل ما این است که مشکلات فرهنگی خیلی ملموس نیست. نمایندگان می‌گویند بیکاری در منطقه ما بیشتر است و تأکید دارند که اگر چند کارخانه در منطقه بیشتر باشد، بهتر است تا اینکه بخواهیم به مشکل سینما، تئاتر و فرهنگ بپردازیم.
عضویت در کمیسیون برای رسیدن به منافع فردی و محلی
علی تاجرنیا، نماینده دوره ششم مجلس شورای اسلامی هم در گفت‌وگو با آنا درباره دلایل تمایل نمایندگان برای عضویت در کمیسیونها بیان کرد: متاسفانه ساختار تشکیل مجلس و تقسیم نمایندگان بر اساس قاعده صورت نمیگیرد و از هیچ اصلی نیز پیروی نمی‌کنند. از طرفی احزاب و گروه‌های سیاسی هم نقش صحیح و درستی ندارند تا بر اساس آن برنامه‌ریزی کنند و کاندیداهای خودشان را برای انتخابات پارلمانی معرفی کنند.
وی در ادامه افزود: عمدتاً کاندیدایی که نماینده مجلس می‌شود بیشتر به دنبال ایجاد شرایطی هستند تا بتوانند در حوزه انتخابیه خودشان اثرگذار باشند.
عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت ایران اسلامی با بیان اینکه اکثر نمایندگان با انتخاب کمیسیونها به دنبال موفقیت در دورههای بعدی مجلس هستند، تاکید کرد: متاسفانه افرادی که هیچ تخصصی در حوزه معادن و صنایع ندارد به این قبیل کمیسیونها میروند.
این نماینده سابق مجلس کمیسیونهای اقتصادی، صنایع و معادن را یکی از کمیسیونهای پرمخاطب برای نمایندگان دانست و افزود: متاسفانه یا خوشبختانه این دو کمیسیون از جذابیت بسیار زیادی برخوردار است، البته بعضی از نمایندگان به فکر صنایع و اقتصاد کشور هستند، اما برخی نمایندگان نیز مسائل دیگری را دنبال می‌کنند.
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب ادامه داد: نمایندگان گرایش کمتری به سمت و سوی کمیسیونهای اصل 90 و فرهنگی دارند چرا که سخنان و اقدامات اعضای این کمیسیونها اثرگذاری خوبی در جامعه و... ندارند.
برای عضویت در کمیسیونهای تخصصی بحث منافع شخصی طرح نیست
محسن کوهکن، نماینده مردم لنجان نیز در گفت‌وگو با آنا در این باره اظهار کرد: واقعا بحث منافع شخصی، تهمت به همکاران ما است. دوستانی می‌آیند که از من درخواست کردند که به آنها رای بدهم. مثلا نماینده‌ای می‌گوید عمده سرمایه‌گذاری در شهر من در حوزه نفت و گاز است اگر من در کمیسیون انرژی باشم، از بخش نظارتی کمیسیون استفاده می‌کنم و این برای حوزه انتخابیه‌ام خوب است. یا فردی می‌گفت که در دوران تبلیغات جلساتی با صاحبان صنایع داشتم و اینها انبوهی از مشکلات را داشتند و من می‌خواهم مشکلات اینها را از طریق کمیسیون صنایع پیگیری کنم.
این نماینده مجلس ادامه داد: البته این واقعیت است که برخی کمیسیونها با وجود مهم بودن کارشان جاذبه‌ای ندارند، مثلا کمیسیون اصل 90 شبهه دادگاه است. در کمیسیونهای دیگر افراد درباره طرح‌ها و لوایح حضور می‌یابند و رأی می‌دهند اما کمیسیون اصل 90 اگر کسی دعوت می‌کند به خاطر این است که از طرز کارش شکایت شده است.
کوهکن در پاسخ به این سؤال که چرا نسبت به عضویت در کمیسیون فرهنگی علاقه کمتری وجود دارد با وجود اینکه رهبری بر مسائل فرهنگی تاکید دارند، گفت: در کمیسیون فرهنگی حوزه گسترده‌ای وجود دارد که نیاز به تخصص دارد البته این کمیسیون نمی‌تواند همه مسائل فرهنگی را پوشش دهد و کار را در این کمیسیون مشکل می‌کند.
وی افزود: انتخاب رئیس مجلس کمیسیون فرهنگی است، چون آقای لاریجانی یک شخصیت فرهنگی هستند.
نماینده مرد لنجان تاکید کرد: در کمیسیون قضایی هم اقبال کم است چون مسائل دیگری وجود دارد، خوشبختانه ما به تعداد کافی افراد حقوقی در مجلس داریم، اما این افراد تمایلی به عضویت در این کمیسیون را ندارند و دلیلشان برای نرفتن به کمیسیون قضایی منطقی است. آنها متعدند که در تمام کمیسیونها یک یا دو نفر حقوقی باشد بهتر می‌توان طرح‌ها و لوایح را به تصویب رساند و موفق عمل کرد چراکه از نظر حقوقی خروجی کمیسیونها چارچوب‌های منطقی‌تری خواهد داشت.
وی با بیان اینکه «البته کمیسیون حقوقی جاذبه‌ای هم ندارد»، خاطرنشان کرد: اگر کسی به کمیسیون کشاورزی می‌رود مسئولان ادارات آب و کشاورزی سراغ اینها می‌آیند، برای اینکه از ظرفیت نماندگان استفاده شود اما در کمیسیون حقوقی اینگونه نیست. قوه قضاییه مستقل است. بسیاری نمایندگان در تمام طول مدت نمایندگی شاید هیچ کاری با رئیس دادگستری و دادستان حوزه انتخابیه خود نداشته باشند. البته در جلسه‌ای که با رئیس قوه قضاییه داشتیم، جمله‌ای گفتند که جالب بود. نگاه ایشان به قدری باز است که جای تقدیر دارد، ایشان می‌گویند نماینده مردم، نماینده مردم است. وقتی مردم مسئلهای را مطرح می‌کنند، نماینده هم به روسای دادگستری‌ها انتقال می‌دهند، لذا طرح مسائل مشکلی ندارد و می‌توان برای آنها راه‌حل قانونی پیدا کرد. اگر این نگاه‌ها تسری پیدا کند شاید کم‌کم جاذبه‌ای در این کمیسیونها ایجاد شود.
یارکشی برای ریاست کمیسیونی
در این میان یارکشی احزاب نیز برای کمیسیونهای مجلس مطرح است و دو فراکسیون امید و اصولگرایان درصدد هستند تا ریاست کمیسیونهای مجلس را در دست گیرند. کاظم جلالی نماینده تهران در این باره به خانه ملت گفت: نمایندگانی که برای ریاست در کمیسیونها مطرح هستند برای عضویت با دوستان دیگر صحبت و یارکشی می‌کنند و زیر پوست مجلس این اتفاق‌ها در حال انجام است.
برخی کمیسیونها نان و آب‌تر هستند
احمد شیرزاد، نماینده دوره ششم مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با آنا درباره دلایل تمایل نمایندگان برای عضویت در برخی کمیسیونها اظهار کرد: این قضیه در ادوار مختلف مجلس شورای اسلامی وجود داشته است چراکه برخی کمیسیونها نان و آب‌تر از بقیه کمیسیونها هستند چراکه چنین کمیسیون‌هایی به قدرت نزدیک‌تر هستند و امتیازات خاص‌تری نسبت به مابقی کمیسیونها دارند.
وی با بیان اینکه «برخی کمیسیونها در عزل و نصب افراد در سمت‌های مختلف تأثیرگذارترند»، افزود: به عنوان مثال کمیسیون صنایع و معادن، جزو کمیسیون‌هایی است که نمایندگان علاقه دارند از مسیر آن در وزارت صنعت نفوذ داشته باشند.
این استاد دانشگاه ادامه داد: واقعیت امر این است که نمایندگان به دنبال نفوذ خود در کمیسیونهای مطرح و همچنین وزارتخانهها میگردند. یک نماینده، با قدرت و نفوذ خود می‌تواند در عزل و نصب بخش‌دارها و... در شهرها سهم بسزایی داشته باشد.
شیرزاد با اشاره به اینکه «برخی کمیسیونها سفرهای متعددی در داخل و خارج از کشور دارند و به این دلیل برخی نمایندگان گرایش بیشتری به یکسری کمیسیونها دارند»، تصریح کرد: نباید فراموش کرد که برخی دیگر از نمایندگان به دلیل تخصصشان به کمیسیونها جذب می‌شوند.
این نماینده مجلس ادوار مجلس شورای اسلامی گفت: تنها راهکار، رایزنی برای مقابله با چنین قضیه‌ای است و با بخش‌نامه و تصویب قانون قابل حل و فصل نیست؛ اما اگر رایزنی نیز جواب نداد تنها راهکارِ قرعه‌کشی باقی میماند.
انتهای پیام/