اعتراضات دانشجویی بنگلادش به «جنبش علیه نخست وزیر» تبدیل شد

به گزارش خبرنگار گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، شدت سرکوب نخست وزیر بنگلادش نشانگر نگرانی اوست و منتقدان می‌گویند که فضای ترس در حال فروپاشی است.

حسن دانشجویی است که در این اعتراضات شرکت کرده است. او هنوز گلوله‌های فلزی که پلیس بنگلادش به سمت او شلیک کرده بود، را عمیقا در استخوان‌های خود دارد و آنها را حس میکند.

نشریه گاردین نوشت: او که از اینکه به جمعیت افرادی بپیوندد که به دلیل شرکت در اعتراضاتی که این ماه در بنگلادش به راه افتاده به زندان افتاده‌اند واهمه دارد، یک هفته است که در خفا به سر می‌برد و حالت روحی خود را پنیک و ترس مداوم توصیف می‌کند.

حسن می‌گوید: هر وقت صدای ماشین یا موتور سیکلت می‌شنوم، فکر می‌کنم ممکن است پلیس به دنبال من باشد. زمانی که این فارغ‌التحصیل ۳۳ ساله رشته مخابرات در اوایل ماه ژوئیه به اعتراضات در پایتخت بنگلادش، داکا پیوست، این اعتراضات کاملا مسالمت‌آمیز بودند. دانشجویان سراسر کشور برای مخالفت با بازگرداندن سهمیه‌بندی‌ها برای همه مشاغل دولتی که به معنای اختصاص ۳۰ درصد از آن‌ها به فرزندان کسانی بود که در جنگ استقلال ۱۹۷۱ جنگیده بودند، بسیج شده بودند.

گرچه این تصمیم توسط دادگاه‌ها گرفته شده بود، اما بسیاری آن را به عنوان یک مانور سیاسی توسط نخست وزیر، شیخ حسینه که کنترل شدیدی بر دستگاه قضایی دارد، می‌دیدند. بازگرداندن این سهمیه‌بندی‌ها به طور گسترده به عنوان حرکتی برای آرام کردن اعضای لیگ عوام (حزبی که از مبارزات استقلال بنگلادش متولد شده بود) تلقی می‌شد و آنها بسیار بیشتر از این تصمیم بهره‌مند می‌شدند و حسینه می‌توانست دولت را با متحدان خود پر کند.

این حرکت باعث خشم گسترده در دانشگاه‌ها شد زیرا دانشجویانی که قبلا با رکود اقتصادی و بیکاری زیاد  دست و پنجه نرم می‌کردند، دیدند یکی از معدود فرصت‌های خود برای به دست آوردن شغلی پایدار نیز از آن‌ها دزدیده شده است.

اما با افزایش حمایت از اعتراضات، سرکوب خشونت‌آمیز دولت آغاز شد و دانشگاه‌ها به میدان‌های نبرد خونین تبدیل شدند و حدود ۲۰۰ نفر کشته و هزاران نفر زخمی بر جای گذاشتند. 

روزنامه گاردین شاهد بود که یگان عملیات سریع نیروهای پلیس بنگلادش، از هلیکوپتر به جمعیت گاز اشک‌آور شلیک می‌کرد و نیروهای ارتش با سلاح‌های سبک به سمت معترضان شلیک می‌کردند. تحلیل فیلم‌های صحنه اعتراضات توسط عفو بین‌الملل، استفاده از گاز اشک‌آور و سلاح‌های کشنده از جمله تفنگ‌های ساچمه‌ای، تفنگ‌های تهاجمی و نارنجک‌اندازها توسط پلیس و نیروهای شبه‌نظامی علیه معترضان غیرمسلح را تأیید کرد. 
روز پنجشنبه، «ولکر تورک»، رئیس حقوق بشر سازمان ملل از دولت بنگلادش خواست تا تحقیق مستقلی درباره خشونت وحشتناک انجام دهد.

شدت سرکوب دولت باعث شده بسیاری از مردم به این نتیجه برسند که جنبش اعتراضی دیگر مسئله سهمیه‌بندی نیست که توسط دادگاه روز یکشنبه کاهش یافت، بلکه یک جنبش مدنی در حال رشد برای سرنگونی حسینه است که از سال ۲۰۰۹ با قبضه قدرت فزاینده‌ای حکومت کرده است.

حسن که فقط نام کوچک خود را برای محافظت از هویتش گفته است، گفت: این اعتراضات به یک جنبش توده‌ای تبدیل شده است. نخست وزیر برای ۱۵ سال حکومت کرده و این مدت را صرف تقویت تسلط خود بر مکانیزم‌های دولتی کرده است، به طوری که فکر می‌کند شکست‌ناپذیر شده است. او به یک هیولا تبدیل شده است.

حسن از جمله افرادی بود که شاهد گروه‌های دانشجویی حامی دولت و پلیس ضد شورش مسلح که دستور شلیک برای کشتن داشتند، بود که از خشونت و سلاح‌های کشنده علیه معترضان استفاده کردند و برخی از بدترین درگیری‌های بنگلادش در بیش از یک دهه را برانگیختند.

او هفته گذشته در اعتراضات در یکی از دانشگاه‌های داکا شرکت کرد. حسن در ادامه گفت: آن‌ها حمله‌ای مشترک علیه ما انجام دادند. ما سعی کردیم با هر چه که می‌توانستیم از خود دفاع کنیم، اما بیشتر بدون سلاح بودیم. در یک نقطه، پلیس و اراذل و اوباش ما را در جاده‌ای میان گرفتند. ما در وسط خیابان بودیم و آن‌ها از هر دو طرف حمله کردند. پلیس نارنجک‌های صوتی، گاز اشک‌آور، گلوله‌های پلاستیکی و گلوله‌های ساچمه‌ای از تفنگ‌های ساچمه‌ای شلیک کرد.

حسن توضیح داد که چگونه معترضان اطرافش شروع به افتادن کردند زیرا با گلوله‌های پلاستیکی و گلوله‌های فلزی که مستقیما به سمت آن‌ها شلیک شده بود، برخورد می‌کردند. حسن از ناحیه صورت، پشت و گردن زخمی شد و به بیمارستان منتقل شد و نیاز به جراحی برای خارج کردن گلوله‌هایی دارد که به استخوان‌هایش نفوذ کرده‌اند.

فریا، ۲۳ ساله، دانشجوی اقتصاد در یکی از دانشگاه‌های دولتی بنگلادش نیز صحنه‌های مشابهی را توصیف کرد.او مدعی شد که توسط گروه‌هایی از مردان لیگ چاترا مورد حمله قرار گرفت که با چوب به او ضربه می‌زدند و موهایش را می‌کشیدند. پلیس ضد شورش سپس شروع به شلیک گاز اشک‌آور کرد و او صدای تیراندازی را شنید.

فریا گفت: صدای انفجارهای بلندی از نارنجک‌های صوتی شنیدیم و چشمانمان از گاز اشک‌آور می‌سوخت. صدای تیراندازی مداوم از تفنگ‌ها شنیدیم و شروع به عقب‌نشینی و فرار به سمت محل امن کردیم. ناگهان، مردی در مقابل من افتاد و گلویش را گرفته بود و خون از آن جاری بود. او با نوعی گلوله برخورد کرده بود و در شوک بود، نمی‌توانست فریاد بزند. نمی‌دانم بعد از آن چه بر سر او آمد. هنوز با کابوس‌های آن صحنه بیدار می‌شوم.

در بیانیه‌هایی که این هفته منتشر شد و به طور گسترده توسط معترضان تمسخر شد، حسینه گفت که خشونت توسط اپوزیسیون سیاسی و گروه‌های اسلام‌گرا که مخالف بنگلادش به عنوان یک ملت بودند، تحریک شده است و او نیروهای شبه‌نظامی و پلیس را برای حفاظت از دانشجویان اعزام کرده است. تاکنون بیش از ۲۵۰۰ عضو حزب اپوزیسیون سیاسی دستگیر شده‌اند. پس از حکم دادگاه در روز یکشنبه که سهمیه‌ها را  کاهش داد، آرامش ناپایداری بر بنگلادش حاکم شد. رهبران دانشجویی به طور موقت همه تظاهرات‌ها را متوقف کردند و گفتند که نمی‌خواهند خونریزی بیشتری رخ دهد و مجموعه‌ای از مطالبات را به حسینه ارائه دادند، از جمله عذرخواهی و عدالت برای کسانی که در خشونت کشته شده‌اند. اما درخواست آن‌ها شب پنجشنبه بدون پاسخی از حسینه منقضی شد.

فعالان دانشجویی گفتند که اقدام بیشتری برنامه‌ریزی شده بود اما به دلیل اینکه بسیاری از سازمان‌دهندگان در بیمارستان بودند یا توسط پلیس بازداشت شده بودند، با مانع مواجه شد.

برخی ادعای شکنجه را مطرح کردند. دیگران تأیید کردند که به نوعی تحت بازداشت خانگی قرار گرفته‌اند و همه اشکال ارتباطی قطع شده و تحت نظارت مداوم واحد ضد تروریسم قرار دارند. در همین حال، بنگلادش تحت یک حکومت نظامی نامحدود باقی می‌ماند که باعث ویرانی معیشت‌ها شده است.

حسن گفت: اعتراض هنوز تمام نشده است. دولت ممکن است فکر کند که پیروز شده است، اما آن‌ها نبرده‌اند. این اعتراضات در یک مرحله استراحت است و مردم قوی‌تر باز خواهند گشت. نخست وزیر روز به روز ضعیف‌تر می‌شود. دفعه بعد، حتی حکومت نظامی یا ارتش هم نمی‌توانند مردم را سرکوب کنند.