عوامل اثرگذار در همکاری‌های دانشگاه‌ها و صنایع دفاعی
به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، بخشی از عملکرد صنایع دفاعی با توجه به تعدد و تنوع محصولات و فناوری‌های نظامی به تعامل بـا دانشگاه‌ها بستگی دارد. توسعه فناوری‌های نظامی به نوعی زمینه‌سازی در صنعت متکی است و دانشگاه‌ها به عنوان بستر واقعی آموزش و تحقیقات، نقشی مهم در این زمینه دارند.
پژوهشگران در مقاله‌ای با عنوان «عوامل کلیدی اثرگذار در همکاری‌های دانشگاه‌ها و صنایع دفاعی» به این موضوع می‌پردازند که در یک دکترین دفاعی، چنین تعاملاتی در بین اجزای مختلف نظام توسعه فناوری، عاملی تعیین‌کننده برای تولید، انباشت و انتشار دانش بـه شمار می‌رود.
* تعامل صنایع دفاعی با نظام توسعه فناوری
در این پژوهش آمده است که تعامل صنایع دفاعی با دیگر اجزای نظام توسعه فناوری نظیر دانشگاه‌ها مهم است، زیرا همین تعاملات است که به صورت عاملی پیش‌برنده برای توسعه فناوری نظامی عمل می‌کند.
به گفته این پژوهش همکاری‌های صنایع دفاعی و دانشگاه‌ها فرایندی است که طی زمان شکل می‌گیرد و سمت‌وسو و اهداف مرتبط با آن، برگرفته از نیاز‌ها و ضرورت‌های امنیتی در دوره‌های زمانی مختلف است.
{$sepehr_key_510}
این پژوهش مطرح می‌کند که گستردگی مأموریت حوزه‌های دفاعی در بخـش‌های عملیاتی، فرماندهی و کنترل، فناوری، سـاخت و نگهداری تجهیزات و ادوات نظامی، ضرورت مدیریت همکاری‌های صنعت و دانشگاه در هدایت اثربخش کلیه منابعی که به این منظور مشغول فعالیت‌اند را از اهمیـت برخوردار کرده است.
* عوامل کلیدی موثر بر ارتباط صنعت و دانشگاه
این نوشته بیان می‌کند که شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر این نوع از همکاری‌ها، این امکان را در اختیار صنعت و دانشگاه قرار می‌دهد تا در شناخت نارسایی‌ها و تقویت عوامل هـم‌راستا اهتمام ورزند و بـه موفقیت این گونه از تعاملات یاری رسانند.
از سوی دیگر، صنایع دفـاعی از دیرباز مبتلا به برخی مشکلات ساختاری و فرهنگی‌اند که آنها را از انجام درست مأموریت‌های خود باز می‌دارد:
- ضعف نگاه کارآفرینی و تولید ثروت دفاعی از نتایج تحقیق و توسعه در دانشگاه‌ها
- استفاده نکردن از مدل‌های پیشرفته همکاری‌های علمی و پژوهشی در زنجیره ارزش محصولات و سامانه‌های دفاعی در روابط صنعت و دانشگاه
- تأخیر در پاسخگویی به نیازهای صنایع دفاعی به علت طولانی‌بودن زمان تحقق ایده تـا محصول و وجـود ساختار‌های سلسله‌مراتبی در فرایند تحقیق و توسعه
- ضعف زیرسـاخت‌های نهـادی، مـالی و مدیریتی در حمایت از تعاملات با دانشگاه‌ها؛ حاکم‌نبودن ساختار سیستمی در تحقیـق و توسعه و ضعف فضای یادگیری در صنعت
در این پژوهش آمده است که مشکلات یاد شده از یک‌سو و ضرورت‌های محیطی برای توسعه فناوری‌های نظامی از سـوی دیگـر، صنایع دفاعی را به همکاری بیشتر با دانشگاه‌ها مکلّف و شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه و تقویت این نوع از همکاری‌ها را بـه اولویت نخست آنها تبدیل کرده است.
{$sepehr_key_511}
در این پژوهش آمده است که شناسایی عوامل کلیدی در همکاری‌های صنایع دفاعی و دانشگاه‌ها اهمیت به سزایی دارد. بـا توجه بـه رویکرد دانشگاه به مثابه سیستم باز، تعیین این عوامل می‌تواند در تدوین راهبرد‌های مناسب و هم‌راستا با نیازهای صنعت مؤثر باشد.
* ابعاد عوامل کلیدی بر ارتباط صنعت و دانشگاه
بر مبنای یافته‌های پژوهش و با بررسی سوابق مربوط به مطالعات انجـام شده، عوامل کلیدی در موفقیـت همکـاری‌ها در چهار بعد معماری تعاملات، دانشی، اجتماعی و موفقیت همکاری شناسایی و بررسی شدند.
- عامل معماری تعاملات: رویه‌های شفاف و سیاست‌های و مصوب در افزایش اثربخشی همکاری‌ها تأثیرگذار است. وجود چـارچوب جـامع و سیاسـت‌هایی که تسهیل‌گر همکاری طرفین باشد، نقش به سزایی در اشتراک، انتشار و انتقال دانش و فناوری میان دانشگاه‌ها و صنایع دفاعی خواهد داشت.
- عامل اجتماعی: نتایج بررسی نشان می‌دهـد که سیاست‌های مصوب، امکانات و منابع کافی و هماهنگی طرفین، موجب ارتباطات قوی و افزایش تعهد و اعتماد به یکدیگر می‌شود.
- عامل دانشی: نتایج بررسی حاکی از آن است که هنگامی که داده‌ها از طریق سازوکار‌های تسهیم اطلاعات به طور نظام‌مند در دسترس باشند به طرفین اجازه می‌دهد تا وظایف خود را به طور اثربخش انجام دهند. وجود نظام مالکیت فکری، بـه اشـتراک دانش طرفین و ترغیب به همکاری مجدد منجر می‌شود.
- عامل موفقیت همکاری: با توجه به یافته‌های پژوهش می‌توان اینگونه تفسیر کرد که در بستر اجتماعی وجود حس تعهد و اطمینان به همکاری مناسب و افزایش فرهنگ مشترک منجر می‌شود.
* بومی‌کردن و بهینه‌سازی فناوری
با توجه بـه نتایج به دست آمده در این پـژوهش نتیجه‌گیری می‌شود که تعاملات صنایع دفاعی با دانشگاه‌ها می‌تواند به دسترسی به جنبه‌های مفهومی فناوری منجر شود و به بومی‌کردن و بهینه‌سازی فناوری‌های مورد نیاز کمک کند و حتی اگر سازوکار‌های لازم ایجاد شود، توسعه فناوری‌های بومی و تکامل آن متناسب با نیازهای نیرو‌های مسلح ادامه می‌یابد و می‌تواند انتقـال‌دهنده فناوری را به صاحب فناوری تبدیل کند.
در ادامه این پژوهش آمده است که این امر بستگی به این موضوع دارد که برنامه‌های دانشگاه‌ها بر اساس نیاز حال و آینده صنعت دفاعی تدوین شود و برای این کار، دانشگاه‌ها باید الزام‌هایی مانند قابلیت تبدیل شدن به مجتمع آموزشی- تحقیقاتی، نوآوری پیوسته، بهبود ساختار سازمانی برای ورود به نیازهای صنعت، قابلیت پیاده‌سازی نتایج تحقیق و توسعه در ساختار‌های سازمان‌یافته از قبیل پارک‌های فناوری و وسعت بخشیدن به همکاری با صنایع دفاعی را رعایت کنند تا از اثرگذاری لازم برخوردار شوند.
{$sepehr_key_512}
به زعم این پژوهش، صنایع دفاعی بـه دلایلی مانند سنگین بودن تعهد‌های ناشی از فعالیت‌های تحقیق و توسعه یا انعطاف کم ساختارها، اغلب نمی‌توانند از عهده تمام فرایند پـژوهش‌های توسعه‌ای و یا کاربردی برآیند، بنابراین در تعامل با دانشگاه‌ها باید از منابع خلق دانش و کاربرد آن استفاده کنند.
در این پژوهش آمده اشت که اغلب صنایع دفاعی علاقه‌ای به انجام پژوهش‌های بنیادین ندارند و معتقدند این نوع پژوهش‌ها باید در دانشگاه انجام شود تا در بلندمدت زیربنای دانش بومی کشور تضعیف نشود.
در بخش پایانی این پژوهش برون‌سپاری فعالیت‌های تحقیـق و توسعه با رعایت ملاحظات امنیتی می‌تواند در اولویت قرار گیرد. برای این کار، صنایع دفاعی می‌توانند در سه حوزه مشارکت کنند.
- نخست؛ بـرای افـزایش توانمندی خود از طریق محیط‌های دانشگاهی، نیروی مورد نیاز را جذب کنند.
- دوم؛ با انجام تحقیق و توسعه در سازمان، توانمندی جدید ایجاد کنند.
- سوم؛ با همکاری، پیمان و تعامل در شبکه‌های دانش با مشـتریان، عرضه‌کنندگان فناوری، دانشگاه‌ها، شرکای تجاری و رقبا سعی کننـد تا وارد حوزه‌های جدید شده و فناوری‌های نو را کسب کنند.
با این رویکرد نتایج به دست آمده از این پژوهش، می‌توان گفت صنایع دفاعی الگوهای برتر حداکثرسازی عملکرد نیستند، اما سازمان‌های یادگیرنده موفقی‌اند که تلاش می‌کنند با کمک دانشگاه‌ها از فرصت‌های فناوری استفاده کنند.
این پژوهش به کوشش سعيد هداوند (دکتری مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی) و امير نجفی (دانشيار گروه مهندسی صنايع، دانشگاه آزاد اسلامی زنجان) انجام شده است.
انتهای پیام/