میراث دهه 70 برای نسل آینده؛ پزشک سالمند برای جمعیت سالمند!

گروه سلامت خبرگزاری علم و فناوری آنا - زهرا اردشیری؛ در سال 2020 بررسی جمعیتی که سازمان ملل انجام داد، نشانه‌هایی از افزایش پیری جمعیت جوامع در سال‌های اخیر بوده است، این افزایش تا سال 2050 دوبرابر خواهد شد. ایران نیز از این قائده مستثنی نیست. درحال حاضر 10 درصد جمعیت کشور را سالمندان تشکیل می‌دهند و برآورد‌ها نشان می‌دهد که 30 درصد جامعه را تا سه دهه آینده، افراد بالای 60 سال تشکیل خواهند‌ داد که این به معنای تغییر اساسی در ساختار بدنه جامعه و نیازهای آنان است. بالتبع افرادی که وارد بازه سنی 60 سال به بالا می‌شوند، نیاز به خدمات مراقبتی و درمانی آن‌ها بیشتر می‌شود و باید تعداد پزشکان برای پوشش دهی این قشر از جامعه کفایت کند، اما در حال حاضر سرانه پزشک به ازای 10 هزار نفر در کشور 13 و پزشک متخصص 5.9 است. این در حالی است که در کشورهای اطراف منطقه مانند ترکیه این عدد 18.4 و در کشور جنگ زده‌ای مانند سوریه این عدد 12.8 است.

در دهه 60 افزایش ظرفیت پزشکی اتفاق افتاد؛ اما طولی نکشید که در دهه هفتاد این روند کاهشی و سپس با شیب ضعیفی افزایش یافت اما افزایشی که پاسخگو نیاز جامعه نبود. همچنین جمعیت کشور از آن دوره، 4 برابر شد که این افزایش جمعیت در چند برابر شدن جمعیت سالمندان به دلیل سیاست‌های جمعیتی نیز بیشتر نمود پیدا کرد. مطالبه‌گران و کارشناسان حوزه سلامت به مسئولین دولت‌ها، بارها این مسئله را گوشزد کردند. در مقابل دولت‌ها با بهانه‌هایی مانند نبود زیرساخت، فضای آموزشی و بودجه این مسئله را پشت گوش می‌انداختند. چندین سال به این بهانه‌ها اجازه افزایش ظرفیت داده نمی‌شد. در سال 1400 با مطالبه پژوهشگران و همت ریاست جمهوری دولت سیزدهم افزایش 20 درصدی در دستور کار وزارت بهداشت قرار گرفت. ظرفیت پذیرش پزشکان از 7000 به 11000 طی سه سال رسید.‌خها

مخالفان افزایش ظرفیت پزشکی می‌دانند بدون افزایش باید وارد کنیم؟

در طی افزایشی که در ظرفیت پزشکان در دهه 60 اتفاق افتاد، بسیاری از آن پزشکان یا بازنشسته شدند یا در میانسالی به سر می‌برند که در حال حاضر 40 درصد پزشکان در بازه سنی 60-40 سال قرار دارند و تا 20 سال آینده به سنین بازنشستگی می‌رسند. همانطور که گفته شد سرانه پزشک 13، به ازای 10 هزار نفر است که در کشوری مانند چین این عدد 19.7 است. در تعداد پزشکان متخصص این عدد 5.9 به ازای 10 هزار نفر است و با توجه به اینکه 26 درصد سالمندان در گروه «پرخطر» و «بسیار پرخطر» هستند که اکثر این سالمندان هم بیماری‌های صعب‌العلاج دارند، بنابراین نیازمند شدید به متخصصان و فوق تخصصان هستند.

روند کاهشی که به دلیل اشباع  و کافی بودن همین تعداد پزشک برای آینده، در پذیرش ظرفیت دهه هفتاد اتفاق افتاد، ،  باعث چالش جدی برای کشور شد. این در صورتی که این تصمیم بدون بررسی ظرفیت‌های آینده و بحران‌هایی مانند کرونا که ممکن است کشور را درگیر کند، گرفته شد.

سخنگوی سازمان نظام پزشکی رضا لاری‌‌‌پور در توییتی نوشت: « می‌خواهم بفهمانم وقتی که می‌گوییم سه سال دیگر باید گدایی پزشک بکنید، حرف بی‌‌‌ربطی نزده‌ایم.»

چرا با افزایش ظرفیت پزشکی مخالفت می‌کردند؟

بسیاری افزایش ظرفیت پزشکی را غیراصولی و بیش از توان موجود در ساختار درمان می‌دانند. آنها معتقدند که نباید درصدی ثابت هرساله به ظرفیت پذیرش اضافه شود و تعیین میزان افزایش را وزارت بهداشت طبق ساختارهای موجود و نیاز جامعه می‌تواند سالیانه تعیین کند. اگر از سال 1400 به مدت 4 سال افزایش 30 درصدی اتفاق می­افتاد، درآن صورت کشور به مطلوب جهانی یعنی 30 پزشک و 8 دندان‌پزشک به ازای 10 هزار نفر خواهد می­رسید.

جعفر قادری عضو سابق کمیسیون برنامه بودجه در خصوص موانع عملیاتی شدن این افزایش ظرفیت گفت: «متاسفانه وزارت بهداشت به مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی کمتر توجه می‌کند. به صورت‌های مختلف وزارت بهداشت از انجام دادن آن طفره می‌رود. در طی سال‌های گذشته افرادی که در وزارت هستند دید انحصاری دارند و اجازه افزایش را نمی‌دهند و به بهانه‌های مختلفی متنی را آماده می‌کنند که این ابلاغیه را به شورای عالی انقلاب فرهنگی برگردانند و دلیلشان این است که ظرفیت‌های ما اجازه این افزایش را نمی‌دهد. این نشانه این است که مجموعه ای در وزارت بهداشت وجود دارد که نمی‌خواهد این مصوبه را اجرا کند و کار را طوری بکند که به سمت مصوبات قبلی برگردد. »  

 طبق اظهار شورای عالی انقلاب فرهنگی ، افزایش 20 درصدی، با بررسی ظرفیت‌های موجود در ساختار کشور و با همفکری کارشناسان ذیربط طی 2 سال صورت گرفت. کمبود پزشک در کشور به خصوص در مناطق محروم حتی در سطوح پایه و اولیه خدمات درمانی یک معضل بسیار جدی برای کشور است. طبق اذعان حسین شمالی، سرپرست اداره کل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو در سال 1400 این امر باعث می‌شود که مردم برای درمان خود به شهر‌های بزرگ سفر کنند و صف‌های طولانی برای مراجعه به پزشک تشکیل دهند و این امر باعث کاهش کیفیت درمان به دلیل ازدحام ‌شود.